گنجور

 
 
 
جشنوارهٔ رزم‌آوا: نقالی و روایتگری شاهنامه

با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی)
قالب شعری: رباعی
منبع اولیه: ویکی‌درج
تعداد ابیات: ۲
خلاصه

هوش مصنوعی: در این شعر، شاعر به مفهوم خداوندی و قدرت یزدان اشاره می‌کند و بیان می‌کند که اگر یزدان بر سرنوشت (فلک) دست بگذارد، او توانایی دارد که آن را تغییر دهد و جهانی آزاد و دلخواه بسازد که در آن انسان‌ها به راحتی به خواسته‌های خود برسند.

برگردان به زبان ساده

# گر بر فلکم دست بدی چون یزدان

برداشتمی من این فلک را ز میان

هوش مصنوعی: اگر تو مانند خدا دستت را بر آسمان بگذاری، من این آسمان را از میانه برمی‌دارم.

# از نو فلکی دگر چنان ساختمی

که‌آزاده به‌کام دل رسیدی آسان

هوش مصنوعی: من دوباره جهانی را به گونه‌ای بنا کردم که آزادی و آسایش به راحتی نصیب تو شد.
رونوشت متن رونوشت نشانی نمای مشابه کتابهای چاپی (فقط رایانه)
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
حاشیه‌ها
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
حاشیه‌ها
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
حاشیه‌ها
رباعی شمارهٔ ۱۴۵ به خوانش داوود ملک زاده
می‌خواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
رباعی شمارهٔ ۱۴۵ به خوانش زهرا بهمنی
رباعی شمارهٔ ۱۴۵ به خوانش نازنین بازیان
رباعی شمارهٔ ۱۴۵ به خوانش علی قلندری
فعال یا غیرفعال‌سازی قفل متن روی خوانش من بخوانم
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
حاشیه‌ها
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
حاشیه‌ها
رودکی
رودکی » رباعیات » رباعی شمارهٔ ۲۳

در عشق، چو رودکی، شدم سیر از جان

از گریهٔ خونین مژه‌ام شد مرجان

القصه که: از بیم عذاب هجران

در آتش رشکم دگر از دوزخیان

مشاهدهٔ ۲ مورد هم آهنگ دیگر از رودکی
عنصری
عنصری » رباعیات » شمارهٔ ۴۸

دیدار بدل فروخت نفروخت گران

بوسه با جان فروشد و هست ارزان

آری چو چنان ماه بود بازرگان

دیدار بدل فروشد و بوسه بجان

ابوسعید ابوالخیر
ابوسعید ابوالخیر » رباعیات نقل شده از ابوسعید از دیگر شاعران » رباعی شمارهٔ ۵۰۱

ای خالق ذوالجلال وحی رحمان

سازندهٔ کارهای بی سامانان

خصمان مرا مطیع من می‌گردان

بی‌رحمان را رحیم من می‌گردان

مشاهدهٔ ۶ مورد هم آهنگ دیگر از ابوسعید ابوالخیر
فرخی سیستانی
فرخی سیستانی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۱۴۳ - درمدح عضدالدوله امیر ابویعقوب یوسف بن ناصرالدین

ای نیمشب گریخته ز رضوان

وندر شکنج زلف شده پنهان

ای سرو نارسیده بتو آفت

ای ماه نارسیده بتو نقصان

ای میوه دل من ،لابل دل

[...]

خواجه عبدالله انصاری
خواجه عبدالله انصاری » رباعیات شیخ انصاری (نقل از کشف الاسرار و انوارالتحقیق) » شمارهٔ ۹۱

دیدیم نهان گیتی واصل جهان

از علت و عار برگذشتیم آسان

آن نور سیه زلانقط برتر دان

زان نیز گذشتیم نه این ماند و نه آن

مشاهدهٔ ۳ مورد هم آهنگ دیگر از خواجه عبدالله انصاری
مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
حاشیه‌ها
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
حاشیه‌ها

تا به حال ۲۲ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...

احسان در ‫۱۴ سال و ۱۰ ماه قبل، جمعه ۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۹، ساعت ۰۶:۳۲ نوشته:

شاید بتوان این بیت حافظ را در جواب دغدغه های خیام در این رباعی آورد که:
حدیث از مطرب و می گو و راز دهر کمتر جو
که کس نگشود و نگشاید به حکمت این معما را

reply flag link

 
سمر در ‫۱۴ سال و ۱ ماه قبل، دوشنبه ۲ اسفند ۱۳۸۹، ساعت ۱۳:۴۰ نوشته:

آدمی در عالم خاکی نمی آید به دست
عالمی دیگر بباید ساخت و ز نو آدمی

reply flag link

 
بهرام مشهور در ‫۱۲ سال و ۱۰ ماه قبل، شنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۱، ساعت ۱۲:۴۵ نوشته:

یک شکل دیگر این شعر این است :
گربرفلکم دست بدی چون یزدان
برداشتمی من این فلک را زمیان
وز نو فلکی دگر چنان ساختمی
کاسوده به کام دل رسیدی آسان

reply flag link

 
فرهاد در ‫۱۰ سال و ۱۱ ماه قبل، یکشنبه ۳۱ فروردین ۱۳۹۳، ساعت ۱۷:۵۵ نوشته:

خیام در این رباعی فلسفه بهشت و حکمت الهی را زیر سوال میبرد و میگوید اگر من جای خدا بودم دنیا را به گونه ای می ساختم که انسانها با آزادی به کام دلشان برسند (نه آن گونه که مذهب میگوید با محدودکردنشان در غل و زنجیر قوانین سخت و دست و پاگیر دینی).
حافظ هم بیتی دارد با همین مضمون که ممکن است الهام گرفته از همین رباعی باشد:
دولت آن است که بی خون دل آید به کنار،
ور نه با سعی و عمل باغ جنان اینهمه نیست.
در حاشیه همین شعر حافظ بحث گسترده ای درباره این رباعی خیام در گرفت، به این دلیل که بیت آخر شعر خیام را اینگونه نوشته بودم:
کاسوده به کام دل رسیدی آسان
و برخی معتقد بودند که کاربرد آسوده از نظر دستوری درست نیست. که البته واقعیت ندارد و از نظر دستور زبان فارسی چه آزاده و چه آسوده قید فعل هستند (حالت فعل "رسیدی" را بیان میکنند) و میتوانند به جای یکدیگربه کار برده شوند، و ایرادی ندارد. اگر آسوده باشد مصرع اینگونه معنی میدهد: که با آسودگی به کام دل برسی.
باور دارم، بحث بر سر اینکه آیا منظور شاعر آزاده بوده یا آسوده، هیچ اهمیتی ندارد. آنچه که مهم است مفهوم این رباعی است، و آنچه که بیان میکند.

reply flag link

 
شیر هژیر در ‫۱۰ سال و ۵ ماه قبل، سه‌شنبه ۶ آبان ۱۳۹۳، ساعت ۰۳:۰۱ نوشته:

با ادای احترام به دوستان.
باید توجه داشت که " می" ماضی استمراری در قدیم بشکل " همی" در اول فعل و " ی" در آخر نوشته میشده . این " ی"میتواند هم برای متکلم بکار رود و هم برای شخص سوم. در سه مصرع اول برای متکلم بکار رفته است. اما در مصرع چهارم برای شخص سوم بکار رفته است است. یعنی اگر مرا چون یزدان بر فلک دست " می بود = بدی"...... تا هر آزاده ای به آسانی به کام دل "می رسید= رسیدی" . بنا بران آسوده نمی تواند درین چا معنا دهد

reply flag link

 
دکتر ترابی در ‫۱۰ سال و ۵ ماه قبل، سه‌شنبه ۶ آبان ۱۳۹۳، ساعت ۱۷:۴۴ نوشته:

و خواجه عبدالله انصاری می فرماید:
خداوندا ! بیافریدی مارا رایگان
پس بیامرز مارا رایگان
که تو خداوندی ،نه بازارگان.
( نقل به معنا)
در اشاره به بیت خواجه شیراز قلمی گردید.

reply flag link

 
محدث در ‫۹ سال و ۵ ماه قبل، پنجشنبه ۲۳ مهر ۱۳۹۴، ساعت ۲۲:۰۴ نوشته:

جناب فرهاد به نظر من اینکه آن بیت خواجه را با این شعر منسوب به خیام در یک سیاق واحد بدانیم، صحیح نیست و خواجه نمی خواهد فلسفه بهشت و حکمت الهی را زیر سوال میبرد. اگر این را بپذیریم پس خواجه یک انسان تناقض گو و هرزه سرا بیش نیست که در اوقات بسیاری دم از بهشت و نعمت های اخروی می زند و گاه در این اشعارش منکر بهشت است. نمی توان ذهنیات خود را بر اشعار دیگران که دارای زبان خاص خود هستند تحمیل کرد. هنر فهمیدن کلام بزرگان و کشف حقیقت آن است.

reply flag link

 
فرهاد در ‫۹ سال قبل، دوشنبه ۲۴ اسفند ۱۳۹۴، ساعت ۱۳:۵۶ نوشته:

جناب محدث، من تلاش میکنم سخنم را مبتنی بر شواهد از شعر خود شاعر بنویسم و نه ذهنیاتم. در حاشیه غزل حافظ به رباعی خیام اشاره کردم، منجر به بحث دامنه داری در باره رباعی خیام شد، که در واقع از آن کار پشیمان شدم. حال مجبورم در حاشیه رباعی خیام درباره شعر حافظ بنویسم. به هر حال، حافظ در همان غزل 74 به انسان آزاده سفارش میکند که وعده های بهشت ارزشی ندارند:
منت سدره و طوبی ز پی سایه مکش،
که چو خوش بنگری ای سرو روان اینهمه نیست!
و یا در غزل 268 از بهشت که پاداش کار خیر است به کنایه یاد میکند و آد را رد میکند:
قصر فردوس به پاداش عمل می‌بخشند،
ما که رندیم و گدا دیر مغان ما را بس!
همانگونه که میبینید اینها را حافظ گفته است و من از ذهن خود نمیگویم.

reply flag link

 
محمد ع.ا در ‫۸ سال و ۸ ماه قبل، پنجشنبه ۷ مرداد ۱۳۹۵، ساعت ۰۳:۳۷ نوشته:

من در فکر این بودم که چه قدر دنیا مسخره میشه وقتی بتونیم دنیا رو چنان بسازیم که دلمون میخواد...دقیقا مثل کارتون و انیمیشن میشه،البته کسانی که درگیری کمتری با پارامتر های ایده ال گرایی و کمال گرایی دارن مشکلی با این قضیه ندارن و دنیای ساختگی واین چنینی براشون مطلوبه
و داشتم به این فکر میکردم این شاعر بزرگ با اندیشه ای بسیار بلند که افکارش مشرف بر حکمت و فلسفه و علوم نظری و تجربی است و حتما بر فلسفه و حکمت افرینش فلک و اینکه برای تعیین ارزش واقعی هر چیزی(انسان) باید حتما اون رو در شرایط واقعی امتحان کرد اگاه است،پس قطعا حتی فکر ایراد به افرینش و حکمت خدا رو هم نکرده پس چرا فکر ساختن این فلک رو داره؟
تا اینکه خیلی زود نظرم به نقطه عطف این شعر در رابطه با افکارم جلب شد
و حقانیت نسبت دادن مقام حکیم به ایشان در نظرم امد
داستان از این قراره که هر کسی دوست داره به کام دلش برسه و فلک بر وفق مرادش بچرخه ولی در واقع و طبق اصول این کاری عبث و غیر عقلانیست و اینکه چرا و به چه قیمتی هر کسی باید بتونه دنیایی دلخواه داشته باشه فقط به مجرداینکه میخواد به امیالش برسه؟
اما خیام در اینجا برای این ارزوی خود قبل از خواستن نیاز اولیه و شرطی در نظر گرفته شرطی که اندیشه غالب در اشعارش و پایه تفکر اوست
و ان شرط صفت ازاده است
او ارزوی فلک کامروایی را حتی برای عاشق در نظر نگرفته و تنها ازاده را لایق کامرانی اسان میداند که نشان از تفکر والای او دارد
معنی صفت ازاده برای انسان بسیار وسیع و عمیق و بزرگ است و حداقل میتوان گفت ازاده از تمام صفات بد و زشتی ها ازاد است و از این بابت ارزش این را دارد که او را بدون ازمایش و پرداخت قیمت کامروا کرد و در نظر خیام ازاده که کام دلش مانند همه چیز از قبل تعیین شده لیاقت کامرانی را دارد .حالا شما ببینید کی ازاده است؟

reply flag link

 
محمدامین طغانی در ‫۶ سال و ۳ ماه قبل، جمعه ۷ دی ۱۳۹۷، ساعت ۰۴:۵۸ نوشته:

دوست عزیز محمد ع.ا کازاده ای که شاعر در رباعی آورده به معنای به آسودگی و آسانی میده نه به مفهومی که شما اشاره کردین..

reply flag link

 
روح‌الله در ‫۵ سال و ۶ ماه قبل، جمعه ۵ مهر ۱۳۹۸، ساعت ۲۱:۵۱ نوشته:

با عرض پوزش به نظر «برداشتمی من این فلک را..» چندان صحیح نیست و «برداشتم این چرخ فلک را..» درست‌تر به نظر می‌رسد؛ چرا که تکرار «من» بعد از برداشتمی چندان پسندیده نیست

reply flag link

 
سورنا صدرا در ‫۵ سال و ۲ ماه قبل، یکشنبه ۶ بهمن ۱۳۹۸، ساعت ۱۲:۳۶ نوشته:

واژه آزاده در اینجا اشاره با "انسان آزاده" است. انسانی که چاکر شهوت خویشتن نیست.

reply flag link

 
ماهور در ‫۳ سال و ۱ ماه قبل، جمعه ۲۲ بهمن ۱۴۰۰، ساعت ۰۲:۴۰ پاسخ داده:

ازاده به کام دل رسیدی . یعنی انسان ازاد ؟! دوری از شهوت ؟ 

شما چارتا رباعی از خیام بخونی متوجه میشی هیچ ربطی ب انسان ازاده پارسا و به دور از شهوت و عارف و این حرف ها نداره ، خیام دایما در رباعیاتش سخن از زندگی در لحظه ،جام می، حسرت نخوردن دیروز،  غم فردا نخوردن و .... . کاملا تابلوعه منظورش اینه ک ازادو رها  و راحت به خواسته دلت برسی .

اصلا از ویژگی شعر خیام به دور از صنایع شعری  و عاری بودن از بازی لفظیس است .

reply flag link

 
محمدامین طغانی در ‫۵ سال و ۱ ماه قبل، دوشنبه ۱۲ اسفند ۱۳۹۸، ساعت ۰۴:۰۲ نوشته:

جناب سورنا صدرای گرام..شما چنانچه قدرت تحلیل رباعی رو ندارین بهتره تحلیل نکنین..واژه آزاده هیچ ارتباطی به انسان آزاده نداره..
شما معنی کل بیت رو در نظر بگیر..
میگه دنیای جدیدی میسازم که توش خیلی راحت بتونی به مراد دلت برسی..

reply flag link

 
احمد نیکو در ‫۴ سال و ۱۰ ماه قبل، یکشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۹، ساعت ۲۲:۱۱ نوشته:

خوش باش به هرچه پیشت آید که جهان
هرگز نشود چنانکه دلخواه کسی است

reply flag link

 
خیام شناس در ‫۴ سال و ۵ ماه قبل، سه‌شنبه ۲۹ مهر ۱۳۹۹، ساعت ۲۳:۱۶ نوشته:

این شعر بیانگر خداپرستی خیام است واونایی که میگن خیام خداپرست نیست الان کجاست دقیقا دقیقا کجایی
اما اینجا خیام از دید خودش میگه اگر فلک دسته من بود آسان همه کس بمرادش می‌رساندم اما این دنیا دست خداست وخدا برای آزمایش ساخته دنیارو پهنه امتحان میشن پس در امتحان سختی واسانی باهم هستند

reply flag link

 
ماهور در ‫۳ سال و ۱ ماه قبل، جمعه ۲۲ بهمن ۱۴۰۰، ساعت ۰۲:۲۳ پاسخ داده:

صد تا رباعی. داره سر ته خدا و دین رو میدوزه بهم بعد تو همینو دیدی بخیالت توجیح پیدا کردی . خیام تو این رباعی داره تیکه میندازه تا حالا تیکه ننداختی ؟

با طعنه میگه اگرمن یزدان بودم اصن یکاره دیگه ای میکردم .

بله عزیزم چشم خردت باز کن از روی یقین.

reply flag link

 
خیام شناس در ‫۴ سال و ۵ ماه قبل، سه‌شنبه ۲۹ مهر ۱۳۹۹، ساعت ۲۳:۲۹ نوشته:

احسنت بر حضرت خیام الله نگهدارت

reply flag link

 
افسانه چراغی در ‫۴ سال و ۱ ماه قبل، پنجشنبه ۱۶ بهمن ۱۳۹۹، ساعت ۱۹:۵۰ نوشته:

در مصرع آخر، آزاده فاعل جمله است به معنی انسان آزاده، شریف، نجیب، اصیل و وارسته.
آسان قید است. پس امکان ندارد که به جای آزاده، آسوده باشد؛ چون در این صورت دو قیدِ هم‌معنی آمده و جمله بدون فاعل می‌ماند؛ البته شاعران بزرگ، چنین اشتباهی نمی‌کنند.

reply flag link

 
محمدامین طغانی در ‫۴ سال و ۱ ماه قبل، دوشنبه ۴ اسفند ۱۳۹۹، ساعت ۰۶:۱۲ نوشته:

افسانه چراغی گرام آزاده معنای آسودگی و آسانی دارد،مصرع فاعل هم دارد،کازاده به کام دل رسیدی آسان،(ی) رسیدی فاعل است و (تو) معنی میدهد.

reply flag link

 
امیر مستلزم در ‫۴ سال قبل، دوشنبه ۲۵ اسفند ۱۳۹۹، ساعت ۱۶:۳۳ نوشته:

خیام شناس عزیز و مقتدر!
الحق که به حیرت امدم ازین تفسیر خارق العاده ای که داشتین!
خدارا شکر کسایی مثل شما حضور دارند در این محفل ادبی که ما مشتاقان جویای تفکر مریض انها باشیم!

reply flag link

 
فاطمه دِل سَبُک (مهر۱۳۲۵ - تیر۱۴۰۲/یزد) در ‫۴ سال قبل، یکشنبه ۸ فروردین ۱۴۰۰، ساعت ۱۴:۵۴ نوشته:

 

" فَلَک "


گر بر فَلَکم دَست بُدی چون یزدان
برداشتمی من این فَلَک را زِ میان


از نو فَلَکی دگر چنان ساختمی
کآزاده بکامِ دل رسیدی آسان


- فَلَک: جهانِ هستی، روزگار
- دست بُدی: توانائی داشتم، دسترسی داشتم
- چون یزدان: همانند خداوند
- برداشتمی زِ میان: از بین می بردم، خراب می کردم
- از نو: دوباره
- آزاده: آزادمرد(م)، جوانمرد(م)
- به کامِ دل رسیدن: به آرزویِ خود رسیدن


برداشت آزاد:
ای کاش می شد این جهانِ پستِ سرشار از درد و اندوه را یکجا خراب کرد و بجای آن جهانی نویی ساخت که در آن هر آزادمردی(آزادمردمی) به راحتی می توانست به آرزوهای خوب و زیبای خود برسد. جهانِ دلخواهِ حکیم خیام، جهانیست پُر از شور و عشق و مستی که ناپاکان و فرومایگان، هیچ جایگاه و مرتبه ای در آن ندارند.



سینه مالامالِ درد است ای دریغا مَرهَمی
دل زِ تنهایی به جان آمد خدا را همدمی


چشمِ آسایش که دارد از سپهرِ تیزرُو
ساقیا جامی به من ده تا بیآسایم دَمی


آدمی در عالَمِ خاکی نمی آید به دست
عالَمی دیگر بباید ساخت و از نو آدمی


دیوان حافظ » غزل 470


- سینه مالامالِ درد است ای دریغا مَرهَمی: سینه ام لبریز از درد و اندوه است، افسوس که هیچ دارویی برای بهبودی این همه درد وجود ندارد
- دل ز تنهایی به جان آمد خدا را همدمی: دلم از دردِ تنهایی جان به لب شده! خدایا آرامشی نصیبم کن که همیشگی باشد
- چشمِ آسایش که دارد از سپهرِ تیزرُو: چه کسی انتظار آسودگی و شادکامی از روزگاری که بی وقفه در حالِ گذر است دارد؟
- ساقیا جامی به من ده تا بیآسایم دمی: ای ساقی (پیر، مراد)، به من جامی از باده یِ عشق و معرفت بچشان تا برای لحظه ای هم که شده از این روزگار و گرفتاریهایِ آن آسوده شوم
- آدمی در عالَمِ خاکی نمی آید به دست: در دنیایی که براساس مادّیات، منِ ذهنی و هم هویّت شدگی ها بناشده، عشق و محبّت و هرآنچه که مربوط به انسانِ کامل باشد، بدست نمی آید
- عالَمی دیگر بباید ساخت و از نو آدمی: بنابراین برای رسیدن به این ارزش های والای انسانی باید تمامی ساختارهای منِ ذهنی که ریشه ی همه ی بدبختیها هست را ویران کرده تا با رهایی از آنها، بتوانیم زندگیِ دوباره بیابیم

reply flag link

 
حبیب شاکر در ‫۱ سال و ۵ ماه قبل، سه‌شنبه ۱۸ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۱۷:۲۷ نوشته:

سلام بررهسپاران گرانقدر وادی ادب ناب پارسی 

گر قدرت تغییر بدم چون یزدان 

بر جای خودش نشاندمی من انسان 

زیرا فلک و تمامی موجودات 

عاصی است ز مکر و حیله این حیوان 

سپاس از همه همراهان عزیز

reply flag link

 
احمد نیکو در ‫۹ ماه قبل، شنبه ۲ تیر ۱۴۰۳، ساعت ۲۳:۳۳ نوشته:

گر دست به لوحهٔ قضا داشتمی

با میل و مراد خویش بنگاشتمی

غم را ز جهان یکسره برداشتمی

وز شادی به چرخ سر برافراشتمی

reply flag link

 

برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.