گنجور » حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۹۸

وزن:	مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری:	غزل
منبع اولیه:	ویکی‌درج
تعداد ابیات:	۹

خلاصه

هوش مصنوعی: این شعر گفتگوهایی میان راوی و معشوقه‌اش را به تصویر می‌کشد. راوی سوالاتی درباره محبت و عشق، شراب و مذهب، و جایگاه خود در این دنیا مطرح می‌کند. معشوقه پاسخ‌هایی می‌دهد که نشان‌دهنده‌ی نگاهی رندانه و عمیق به مسائل است. او بر این نکته تأکید می‌کند که هر آنچه راوی بگوید، با محبت و عشق به واقعیت تبدیل می‌شود و در نهایت، عشق و شادمانی را از طریق نوشیدن شراب و بوسه‌ها تجلی می‌دهد. این گفتگوها نشان‌دهنده‌ی پیچیدگی‌های عشق و زندگی است که شامل مذهب، شادی و زیبایی‌های انسانی می‌باشد.

برگردان به زبان ساده

# گفتم کِی ام دهان و لبت کامران کنند؟

گفتا به چشم هر چه تو گویی چُنان کنند

هوش مصنوعی: به او گفتم که کی زبان و لب من را راضی می‌کند؟ او پاسخ داد که هرچه تو بخواهی، با چشم‌هایت انجام می‌دهند.

# گفتم خَراجِ مصر طلب می‌کند لبت

گفتا در این معامله کمتر زیان کنند

هوش مصنوعی: گفتم لبانت مثل خراج مصر ارزش دارد، او جواب داد که در این معامله، کمتر از ضرر می‌کنیم.

# گفتم به نقطهٔ دهنت خود که بُرد راه؟

گفت این حکایتیست که با نکته‌دان کنند

هوش مصنوعی: گفتم به دهن تو که راهت کجاست؟ پاسخ داد که این داستانی است که اهل علم و حکمت آن را می‌دانند و باید توضیح بیشتری برایش داد.

# گفتم صَنم‌پَرست مشو با صَمَد نشین

گفتا به کویِ عشق هم این و هم آن کنند

هوش مصنوعی: گفتم ای محبوب من، به پرستش چیزهای بی‌تفاوت مشغول نشو و تنها به دنبال خداوند باش. ولی او گفت در کوی عشق، همه چیز مجاز است و هم به این و هم به آن می‌پردازند.

# گفتم هوایِ میکده غم می‌بَرَد ز دل

گفتا خوش آن کَسان که دلی شادمان کنند

هوش مصنوعی: گفتم که محیطِ میکده، غم را از دل می‌زداید. او پاسخ داد که خوشا به حال کسانی که دل را شاد می‌کنند.

# گفتم شراب و خِرقه نه آیینِ مذهب است

گفت این عمل به مذهبِ پیرِ مغان کنند

هوش مصنوعی: گفتم نوشیدن شراب و پوشیدن لباس عابدان، خود نشانه‌ای از دین و آیین نیست. او پاسخ داد که این کارها به طریقه و سنت پیشوایان مغان انجام می‌شود.

# گفتم ز لَعلِ نوش‌ْلبان پیر را چه سود؟

گفتا به بوسهٔ شِکَرینَش جوان کنند

هوش مصنوعی: از پیر جوانی پرسیدم که محاسن او مانند لعل سرخ و لبانش شیرین است، چه فایده‌ای دارد؟ او در پاسخ گفت که بوسه‌های شیرینش می‌تواند جوانان را دوباره به جوانی برساند.

# گفتم که خواجه کِی به سرِ حجله می‌رود؟

گفت آن زمان که مشتری و مَه قِران کنند

هوش مصنوعی: پرسیدم که آقا کی به خانه عروسی می‌رود؟ پاسخ داد وقتی که مشتری و ماه در کنار هم بیایند.

# گفتم دعایِ دولت او وِردِ حافظ است

گفت این دعا ملایکِ هفت آسمان کنند

هوش مصنوعی: گفتم دعای ثروت و موفقیت او، همیشه ذکر و یاد حافظ است. او پاسخ داد که این دعا را فرشتگان آسمان‌های هفتگانه بر زبان می‌آورند.

رونوشت متن رونوشت نشانی نمای مشابه کتابهای چاپی (فقط رایانه)

حاشیه‌ها

حاشیه‌ها

پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی

راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور

حاشیه‌ها

غزل شمارهٔ ۱۹۸ به خوانش فریدون فرح‌اندوز
می‌خواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.

غزل شمارهٔ ۱۹۸ به خوانش سهیل قاسمی

غزل شمارهٔ ۱۹۸ به خوانش محسن لیله‌کوهی

غزل شمارهٔ ۱۹۸ به خوانش فاطمه زندی

غزل شمارهٔ ۱۹۸ به خوانش م کریمی

همهٔ خوانش‌هاautorenew

غزل شمارهٔ ۱۹۸ به خوانش پری ساتکنی عندلیب

غزل شمارهٔ ۱۹۸ به خوانش فاطمه نیکو ایجادی

غزل شمارهٔ ۱۹۸ به خوانش مریم فقیهی کیا

غزل شمارهٔ ۱۹۸ به خوانش احسان حلاج

غزل شمارهٔ ۱۹۸ به خوانش افسر آریا

فعال یا غیرفعال‌سازی قفل متن روی خوانش من بخوانم

حاشیه‌ها

پیشنهاد مشق شعر

حاشیه‌ها

امیرعلیشیر نوایی » دیوان اشعار فارسی » غزلیات » شمارهٔ ۱۳۷ - تتبع خواجه

رندان که عزم سیر به کوی مغان کنند

دین بهر می و چو مغبچه جوید چنان کنند

ایمان چو باختند به زنار زلف او

آنگه سبک نشاط به رطل گران کنند

سرخوش چو بهر عیش کله گوشه بشکنند

[...]

اهلی شیرازی » دیوان اشعار » غزلیات » شمارهٔ ۴۲۵

خلق از سگت نه از بد دشمن فغان کنند

دشمن چه سگ بود گله از دوستان کنند

ز نار عشق رشته جان شد مرا چو شمع

بر خود نبسته ام که مرا منع از آن کنند

دانم یقین نه مستی و از عشوه آندو چشم

[...]

فیض کاشانی » شوق مهدی » غزلیات » شمارهٔ ۶۹

گفتم کیم به طلعت تو شادمان کنند؟

گفت آن زمان که وقت شود فکر آن کنند

گفتم که چیست سرّ نهان بودن شما؟

گفت این حکایتی است که با نکته‏دان کنند

گفتم که جان دهند و رضای شما خرند

[...]

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از فیض کاشانی

یغمای جندقی » دیوان اشعار » غزلیات ناتمام » شمارهٔ ۱۸

تا بو مگر به سنگدلی مهربان کنند

سنگین دلت که سنگ به سنگ امتحان کنند

خواهم ز مردمی به در آیم به جلد سگ

وانگه در آستان توام پاسبان کنند

غیر و رقیب و مدعی آنگه به اتفاق

[...]

مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه

حاشیه‌ها

حاشیه‌ها

حاشیه‌ها

تا به حال ۲۰ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...

ناشناس در ‫۱۳ سال و ۱ ماه قبل، جمعه ۱۹ خرداد ۱۳۹۱، ساعت ۰۰:۳۳ نوشته:

ظاهر این شعر و باطن آن قابل تامل است. ظاهر از معاشقه حضرت حافظ با معشوق خاکی اش حکایت دارد و باطن آن در طلب وصال موعود است . بخصوص بیت آخر که طلب دولت دوست می کند . پس خوب است چشم دل باز کنی که جان بینی آنچه نادیدنی است آن بینی. آنگاه همه اعضا و جوارح ات به ذکر او مشغول می شود و زمان نزدیک شدن ماه و مشتری زمان ظهور موعود است.
یاعلی

reply flag link

خدابخش در ‫۱۲ سال و ۲ ماه قبل، چهارشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۲، ساعت ۱۴:۲۱ نوشته:

معنا و مفهموم عشق در چارچوب نمی گنجد. بخصوص چارچوب قشریگری

reply flag link

آموزگار در ‫۱۰ سال و ۴ ماه قبل، پنجشنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳، ساعت ۰۹:۰۶ نوشته:

به باور من حافظ فلسفه ای و دیدگاهی یکتا دارد که در آن خدا را درون خویش و پیرامون خویش حس می کند و باور دارد و این جهان را هم آنچنان خدایی می بیند که گویا همان جهان سرانجام است و مرزی میان این جهان و جهان دیگر نمی شناسد و آن دو را پیوسته می بیند
برای مثال می گوید که: بی دلی که خدا همواره درون او و کنار او بود، او از دور خدایا می کرد

reply flag link

نعمت اللهی در ‫۸ سال و ۱ ماه قبل، سه‌شنبه ۱۶ خرداد ۱۳۹۶، ساعت ۱۹:۱۵ نوشته:

با سلام خدمت اساتید و بزرگان ادب فارسی.میخواستم بدونم که با توجه به فضای غزل آیا بهتر نیست که بیت "گفتم هوای میکده غم می‌برد ز دل" بصورت پرسشی خوانده شود?
پیشاپیش ممنون و شاد باشید..

reply flag link

رضا در ‫۷ سال و ۹ ماه قبل، شنبه ۸ مهر ۱۳۹۶، ساعت ۱۵:۳۳ نوشته:

گفتـم ؛ کِی ام دهـان و لـبـت کامـران کنـنـد ؟
گفتا؛ به چشم ، هر چه تـو گویی چنان کنـنـد
کِی‌ام : چه وقت مرا
معنی بیت : ازمعشوق پرسیدم پس چه وقت ازآن دهانِ
گُهربارت سخنان ِ لطف آمیز ومِهرانگیز خواهم شنید؟ کی
لَبت بوسه ی وصال خواهدبخشید ومرا کامرانخواهدکرد؟
کی نفس ِ جانبخش ِ توبا نفس ِ نیمه جان ِ من درهم
خواهندآمیخت؟
باتوجّه به اینکه خواسته وآرزوی ِ عاشق بسیارفراتر
ازانتظاراست. یار در پاسخ به طنزمی گوید: به روی ِ چشم!
به زودی هرآن چه که آرزوی توست برآورده خواهدشد !
دهان و لبم همان کار راانجام خواهند داد که طلب می کنی!.
باش تاصبح ِ دولتت بدَمَد.
معشوق حافظ نیز همانندِ خودِحافظ رند است وپاسخ های
طعنه دار وطنزآمیزمی دهد:
زدست ِ جورتوگفتم زشهرخواهم رفت
به خنده گفت که حافظ بروکه پای توبست!
گـفـتـم خـراج ِمـصـر طـلـب مـی‌کنـد لـَبـت
گـفـتـا در ایـن مـعـامـلـه کـمـتـر زیـان کنند
خراج : چیزی که به زور وستم گیرند،باجگیری،ظاهراً درقدیم مالیاتی که کشورمصر به دارالخلافه یامرکزحکومت، می بایست پرداخت می کرده مقدارزیادی نیشکر وقندبوده که زبانزدِهمگان شده بوده است. حافظ بانگاهی شاعرانه ،این موضوع را دستآویزقرارداده ومضمونی زیبا ساخته است. شیرینی ِ خراج مصر را با شیرینیِ لب معشوق ، وسنگین بودن ِ مالیات مصر را به انتظاراتِ معشوق ازعاشق، مرتبط ساخته ، ومی فرماید:
به یار گفتم که لبِ تو در اِزای یک بوسه، باج و خراجی به اندازه ی مالیاتِ مملکتِ مصر طلب می کند(یعنی معشوق ازعاشق چیزی انتظار دارد که ازحدودِ اختیار اوفراتراست.) ! یاردوباره رندانه پاسخ می‌دهد که درچنین معامله ای کسی زیان نمی کند! چراکه خریدار بوسه، اگرچه بایستی به میزان مالیاتِ کشورمصر درقبال یک بوسه پرداخت کند، لیکن بازخسارت نخواهد دید. شیرینی بوسه ی من بیشتر ازشیرینی همه ی نیشکرهائیست که دردنیا کِشت می شود!
پاسخ های معشوق، کنایه آمیز وپُرمعنی امّا مختصر ورندانه است وتوضیحی برپاسخ های خودنمی دهد! واین موضوع نشانگر ناز وغرور وغمزه ی معشوق است. حافظ با بیان ِ پاسخ ازطرفِ معشوق، گویی که شکل وشمایل ِ اورا نقّاشی می کند! ازطرفی مخاطبین رانیز واداربه کنکاش واندیشه ورزی پیرامونِ پاسخ های سربسته ومختصر معشوق می نماید.
دوش درخیل ِ غلامان ِ دَرَش می رفتم
گفت ای عاشق بیچاره توباری چه کسی؟
گفتم ؛ بـه نـقـطـه‌ ی دهنت خـود که بـُرد راه ؟
گفت ؛ این حکایتی است که با نکته‌دان کنـنـد
نقطه‌ی دهن : دهن ِ معشوق در ظرافت و کوچکی به نقطه تشبیه شده است. درادبیّاتِ ما دهان یار همیشه، تنگ وکوچک است وبیشتربه نقطه وغنچه تشبیه می گردد.
دربحث ِ عرفان، هستی ازنقطه شروع می شود. همانگونه که دربحثِ خوشنویسی وخطاطی مقیاس ومیزان کشش ِ حروفات نقطه است ومبنای شکل گیری ِ حروفات ازنقطه آغاز می گردد. یعنی نطفه ی ِهرحرفی که باقلم خوشنویسی خَلق می شود نقطه هست. هرکس حتّا اندکی ناچیز نیز باقلم ِ نی ومرکّب، تجربه ی خوشنویسی داشته باشد آسان تر ازدیگران متوجّه ِ این موضوع می شودکه: "نقطه" اوّلین نقشیست که برصفحه می نشیند.
وقتی باسرانگشتِ خلّاق ِ خوشنویس به طرفین یابالا وپائین کشیده می شود یک حرف مثل ِ: الف،ب و.... متولّد می گردد وهیچ حرفی نیست که منشاء ومبداءِ آن چیزی غیراز نقطه باشد. علّت ِتشبیه ِ دهان به "نقطه" فقط بیانگر کوچکی دهان نیست وبیشتراشاره به "نقطه" به عنوان ِمبداء هستی هست.
راه بُردن : دستیابی، درک کردن و رسیدن به چیزی
نکته دان : عارف،سخن سنج ،کادان و زیرک
معنی بیت : گفتم کمتر کسی توانسته به دهان به دهان توگذاشته وبوسه ای ازتوبگیرد. کمترکسی توانسته به رمز وراز دهانت، وبه معنا ومفهوم ِکلماتِ ظریف وگهربارت دست پیدا کند. دورازدسترسی!
معشوق رندانه پاسخ داد: آری چنین است که می گویی! فقط رندان ِ زیرک ونکته دانانند که توان ِ دسترسی دارند! این کار فقط ازعهده یِ جویندگان ِ حقیقت وعاشقان حقیقی برمی آید.
خوش برآ باغصّه ای دل کاهل ِ راز
عیش ِ خوش دربوته ی هجران کنند.
گفتـم ؛ صنـم‌پـرسـت مَـشـو ، بـا صـمد نشین
گفتا ؛ بـه کـوی عشق هم این و هم آن کنـنـد
این غزل باآنکه مضامین بلندِ عرفانی نیز دارد امّا بهتراست ازهمان مطلع تامقطع غزل برداشت معنا پیرامون ِ عشق ِ زمینی باشد. یعنی چنین درنظرگرفته شود که حافظ درحال ِ گفتگو با یک معشوقه ی زمینیست. بااین نگاه ازاین بیت چنین برداشتی حاصل می گردد:
صَنم : بُت ،نمادِ معشوق زمینی
صَنم‌پرست : بت‌پرست ودل بستن به معشوق زمینی، دراینجا به معنی ِ جمال پرستی. حافظ به معشوق ِ زمینی اندرز می دهد که تو نسبت به عاشقانی که عارف وشخصیّتی معنوی دارند (مثل خودحافظ) بی توجّهی می کنی وبه عاشقان ِ دیگر که ظاهروجمالی زیباتر نسبت به سایرِخواهانت دارند بَها واهمیّت می دهی وبیشترباآنها نشست وبرخاست می کنی، جمال پرست مباش. به باطن ِ عاشقانت بیشترازظاهرشان توجّه کن.
صَمد : یکی از نامهای خداوند به معنی غنی بودن و بی ‌نیازیست. ودراینجا چون روی ِ سخن بامعشوق ِ زمینی هست، منظورازباصمدبنشین یعنی به عاشقی که مناعتِ طبع دارد وازلحاظ معنوی غنی هست وبی هیچ چشمداشتی به توعشق ورزی می کند عنایت وتوجّه ِ بیشتر کن وبا اوبنشین.
معنی بیت :
گفتم ای معشوق، ظاهربینی وجمال دوستی همانندِ بُت پرستیست. بیا به عاشقان ِ عارفت که صمیمانه تورا دوست دارند روی کن وازعاشقان ِ دیگرکه ظاهری آراسته وجمالی فریبنده دارند دوری کن.
معشوق درپاسخ گفت:
در میدان ِ عشقبازی ودلبری ازاین اتّفاق ها زیاد می افتد. ددرازانتظار وعجیب نسیت. دلبران گاهی به عاشقان ِ ظاهر آراسته، وگاهی هم به عاشقان ِ پاک باطن تمایل پیدا می کنند واین طبیعی هست.
اگربخواهیم به معنای این بیت اززاویه ای دیگر برسیم باید چنین درنظر بگیریم که روی سخن ِشاعربا دل ِ عاشق پیشه ی خود است، درآنصورت معنی چنین خواهدشد:
گفتم ای دل، به ظاهر معشوقان ِ زمینی دل مَسپار وبیا به معشوق ِ اَزلی بیاندیش ونسبت به اوعشق ورزی کن.
دل درپاسخ گفت: "درعرصه ی عشقبازی، عشق ورزیدن به معشوق زمینی وآسمانی تفاوتی ندارد. معشوقان زمینی نیزتجلیگاهِ زیبائی های معشوق ازلیست و بت های زمینی هم مظهری ازدلبریهایِ آفریدگار مطلق است. بنابراین هردو خوب است. عشق زمینی پُل وپیش نیاز عشق آسمانیست."
برداشتِ اوّل به این دلیل نسبت به برداشت ِ دوّم برتری داردکه درآن معنا، رویِ سخن با معشوق است وارتباطِ عمودی ِ بیت های قبل وپیش رو محفوظ می ماند وغزل یکدست ترمی شود.
امّا دربرداشتِ دوّم ، معنا درچارچوبِ "خطاب به دل خویش" صورت می پذیرد ودراین برداشت پیوندِ معنایی ِ عمودی ِ بیت با بیت های قبل وپیش رو قطع می گردد وبه نظرحافظانه نمی آید که شاعردرحال صحبت بامعشوق، دل خویش راخطاب قراردهد.زیرا بیتِ بعدی نیز خطاب به معشوق است وبابرداشتِ اوّل همخوانی دارد.
گـفـتـم هــوای مـیـکـده غـم مـی ‌بـرد ز دل
گفتا خوش آن‌کسـان که دلی شادمان کنـنـد
هوا : ایهام دارد: 1- میل و آرزو 2- فضا ، هوا و جوّ
معنی بیت :
به یار گفتم فضایِ میخانه(میگساری) عجب غم واندوه از دل می زُداید وآدمی رابانشاط وشادمان می سازد! گفت: خوش به حال کسانی که (ساقیان ومی فروشان) که اسبابِ شادمانی ِ دلها رافراهم می سازند.
حافظ دریک گفت وشنود بامعشوق، بستری فراهم ساخته ونکاتِ کلیدی ِ جهان بینی خویش رامطرح ومُهر ِتاییدیه ای ازجانبِ معشوق نیز به پای آن زده وبه جویندگان ِ حقیقت هدیه نموده است. یکی ازنکاتِ کلیدی ِ مَسلکِ حافظ، توجّه به شادکردن ِ دل دیگران،شادیخواری زدودن ِغم واندوهست که دراغلبِ غزلیّات توصیه شده است.
قَدح مگیرچوحافظ مگر به ناله ی چنگ
که بسته اند برابریشم ِ طَرب دلِ شاد
گـفـتـم شراب و خـرقه نـه آیین مذهب است
گفت ایـن عـمـل بـه مـذهب پـیـر مغان کنـنـد
همانگونه که گفته شد طرح نکاتِ کلیدی ِ جهان بینی برای رندِ شیراز بیشترازگفتگوی یک عاشق با معشوق ِ زمینی اهمیّت دارد. چنانکه ملاحظه می شود دراین گفتمان، حافظ بیشترسعی برطرح ِ افکار وعقایدِ خویش دارد وطرح ِ مسایل عاشقانه بامعشوق زمینی ازاولویّت اصلی برخوردارنیست.
بنظرچنین می رسد که حافظ باهوشمندی، باهدف ِ خاصّی غزل را درغالبِ گفتگوی "عاشق ومعشوق" آغاز می کند تا دلهای مخاطبین رابرانگیخته سازد وبستری مناسب جهتِ مطرح ساختنِ دریافت ها وباورهای ِ خویش پیداکند. اوشاعری بامسئولیّت است ودرنظرگاه ِ اوبیدارسازی ِ اذهان ِ مخاطبین، بیشتر ازبیان ِ سخنان عاشق ومعشوق اهمیّت دارد.
معنی بیت : به معشوق گفتم که شرابخواری و دینداری که با یکدیگر جور در نمی‌آید، تکلیفمان چیست؟ نمی توانیم شراب رانخوریم نه می توان بی دین بود! چکاربایدکنیم؟ که وین دورا درکناریکدیگرداشته باشیم؟
معشوق گفت : در طریقتِ پیر مغان (اشاره به مذهبِ زرتشت ) هردو درکناریکدیگر امکانپذیراست.
به باغ تازه کن آیین دین زرتشتی
کنون که لاله برافروخت آتش نمرود
گـفـتـم ز لعلِ نوش‌لبـان پـیر را چه سـود ؟
گفتابه بـوسـه‌ای شـکـریـنـش جـوان کنـنـد
نوش‌لبان :شیرین دهنانی که شکرین بوسه دارند
معنی بیت : گفتم لب شکرین دلبران جوان و زیبا برای کهنسالان ِ ازکارافتاده ای چون من چه فایده‌ ای دارند؟ آیا وقتی به سنّ ِ ازکارافتادگی رسیدی باید دست ازعشقبازی برداری وکنج عُزلت گُزینی وبه عبادت پردازی؟
گفت نه اینگونه نیست! دلبران ِ شکرین لبِ جوان، با یک بوسه‌ ی ‌شیرین پیر کهنسال را جوان می سازند.
گرچه پیرم توشبی تنگ درآغوشم گیر
تاسحرگه زکنارتوجوان برخیزم.
گـفتـم که خواجه کی به سر حجله می ‌رود؟
گفت آن زمـان کـه مشتری و مَـه قِران کنـنـد
حجله :خانه ی آراسته به تخت و جامه های نو و پرده برای عروس، اطاق و حجره ای آراسته وزینت شده جهت عروس و داماد
قِران شدن : قرینه شدن، قرار گرفتن دو ستاره یاسیّاره ای که در دو مدار متفاوت می‌گردند لیکن درشرایطِ خاصّ در یک درجه از یک برج قرارگیرند. سالها باید انتظارکشید تااین شرایط فراهم وچنین اتّفاق ِ نادری رُخ دهد.
مشتری: ایهام دارد1- استعاره از داماد که مشتری وخواستارعروس است. 2- مُشتَری، هُرمُز، اورمزد، برجیس یا زاوش ‌پنجمین سیّاره از خورشید و بزرگ‌ترین سیّاره در سامانه خورشیدی است. این سیّاره ی غول گازی با جرم یک هزارم خورشید است، ولی جرمی دو و نیم برابر تمامی دیگر سیاره‌های منظومهٔ شمسی دارد.
ماه نیز ایهام دارد: 1- ستاره ی ماه 2-استعاره ازعروس
هوشمندی ِ حافظ درانتخابِ "ماه ومشتری " وایهاماتی که درهردوواژه ایجاد کرده است قابل توجّه است. "مشتری وماه" ازستارگان ِسعد وخوشبختی هستند.
منظوراز"خواجه" دقیقاً روشن نیست که چه کسی بوده است. امّا باتوجّه به بیت ِ پایانی، چنین بنظرمی رسد که"خواجه" یکی ازدوستان ِ نزدیکِ حافظ که مَنصبی دولتی نیزداشته ودرحال عروسی بوده می باشد. حافظ این دوبیتِ پایانی رابه اواختصاص داده است.
معنی بیت : گفتم که خواجه(فردموردِ نظر کی به حجله گاه می رود ولباس دامادی به تن می کند؟ گفت:
روزی که ماه و مشتری با هم دیگرقران ‌شوند، آن روز مبارک ومیمون خواهدبود واین دو(عروس وداماد) همانگونه که ماه ومشتری دریک مَدارقرارخواهند گرفت درمدارعشق قرار خواهند گرفت و خوشبختی را رقم خواهندزد.
حافظ درجای دیگروزیری دیگر راصاحب قران دانسته است. یعنی دارای اقبالی خوش ومیمون. صاحب قران آن مولود را گویند که وقتِ افتادن نطفه ی ِ وی در رحم مادر، یا به وقت ولادتِ او قران بزرگی باشد و بُرج قران در طالع بود.
و بعضی گویند که در سال ولادتِ اوقران ِ زُحل و مشتری یاماه ومشتری رُخ داده باشد و این نوع قران بزرگ بعد از سالهای فراوان واقع شود، و این چنین مولود را اقبالی بسیارنیکوست.
ساقیامِی ده که رندیهای حافظ فهم کرد
آصفِ صاحب"قران"ِ جرم بخش عیب پوش
گـفـتـم دعای دولـت او وِردحافظ است
گفت ایـن دعـاملایـکِ هفـت‌آسـمـان کنند
ورد : دعا وذکری که آهسته وتکراری گویند.
معنی بیت : گفتم که دعا برای حفظ دولتِ او وخوشبختی وسعادتِ او (خواجه ووزیرممدوح) وردِ هر روزه ی ِ من است.گفت:
تنها تو نیستی که برای سربلندی وسلامتی اودعا می کنی، فرشتگان هفت آسمان نیزهمیشه درحال ِ دعا برای او هستند.

reply flag link

نیکومنش در ‫۷ سال و ۶ ماه قبل، شنبه ۲۳ دی ۱۳۹۶، ساعت ۱۸:۴۵ نوشته:

Iدرود بیکران بر دوستان جام
-گفتم کی ام دهان و لبت کامران کنند
گفتا به چشم هر چه تو گویی چنان کنند
معنی و مفهوم ابیات:
به نگارین خوش اوازم گفتم که چه زمانی مرا به دمیدن نفسی بر لبانم زنده خواهی کرد او با زیرکی نویدم داد که هرچه تو خواهی ان خواهد شد و عطش مرا بدون رد کردن خواسته ام و امید به کامیابی دیگر دو چندان کرد
2-گفتم خراج مصر طلب می‌کند لبت
گفتا در این معامله کمتر زیان کنند
من که می دانستم بهای زیادی لبان نگارم دارد گفتم که بایستی خراج و مالیات کشوری چون مصر را مهیا کنم او به من گفت مطمئن باش ضرر نخواهی کرد
3-گفتم به نقطه دهنت خود که برد راه
گفت این حکایتیست که با نکته دان کنند
من که معشوق، خودگستاخم کرده بود طلبم را بیشتر کردم و گفتم ایا کسی توانسته که خود تو را به چنگ اورد او با اشاره گفت این داستانی است که فقط نکته دانان فهم کنند
4-گفتم صنم پرست مشو با صمد نشین
گفتا به کوی عشق هم این و هم آن کنند
گفتم تا به کی خود را به جلوه او راضی نگه دارم و شاهد پرستی کنم ، وقت است که کنار یار گیرم و با او خلوت کنم به فراست فهمید و گفت کار عشق شاهد پرستی ونظر بازی با رخ دوست و همنشینی با اوست
5-گفتم هوای میکده غم می‌برد ز دل
گفتا خوش آن کسان که دلی شادمان کنند
گفتم به نگارم که پیمانه ام را قبل از کامیابی از لبانت از می عشق پر کن که مستانه به سویت آیم ،پیمانه ام پر کرد و به شادمانی نوش باد گفت.
6-گفتم شراب و خرقه نه آیین مذهب است
گفت این عمل به مذهب پیر مغان کنند
من که خرمن زهد و تقوی جامه ام را الوده کرده بود درنگی کردم و گفتم شراب و این لباس زهد هم خویشی ندارند او که مرا گزیده بود گفت به امر من بنوش و نگران نباش
7-گفتم ز لعل نوش لبان پیر را چه سود
گفتا به بوسه شکرینش جوان کنند
شراب را نوشیدم و نزدیک شدم و باز گفتم آن لب شیرین پر بهایت چه سودی به لبان پیر چو منی خواهد داشت گفت با بوسه ای جوانیت را باز خواهم گرداند
8-گفتم که خواجه کی به سر حجله می‌رود
گفت آن زمان که مشتری و مه قران کنند
من که بعد از چشیدن لبان شیرین نگارم جوان شده بودم خواجه وش به او گفتم کی مرا کامیاب خواهی کرد که من چون مشتری ارزومند وصال تو هستم او به لبخندی گفت باش تا میل من به سویت موافق گردد
-گفتم دعای دولت او ورد حافظ است
گفت این دعا ملایک هفت آسمان کنند
پس از موهبت جوانی ودر انتظار کامیابی به تسبیح و حمد کبریاییش پر داختم او به من گفت نقد دیگری بیار که این دعا را ملایک هفت آسمان کنند
سر به زیر و کامیاب

reply flag link

نیکومنش در ‫۷ سال و ۶ ماه قبل، شنبه ۲۳ دی ۱۳۹۶، ساعت ۲۰:۱۵ نوشته:

Iدرود بیکران بر دوستان جان
-گفتم کی ام دهان و لبت کامران کنند
گفتا به چشم هر چه تو گویی چنان کنند
معنی و مفهوم ابیات:
به نگارین خوش اوازم گفتم که چه زمانی مرا به دمیدن نفسی بر لبانم زنده خواهی کرد او با زیرکی نویدم داد که هرچه تو خواهی ان خواهد شد و عطش مرا بدون رد کردن خواسته ام و امید به کامیابی دیگر دو چندان کرد
2-گفتم خراج مصر طلب می‌کند لبت
گفتا در این معامله کمتر زیان کنند
من که می دانستم بهای زیادی لبان نگارم دارد گفتم که بایستی خراج و مالیات کشوری چون مصر را مهیا کنم او به من گفت مطمئن باش ضرر نخواهی کرد
3-گفتم به نقطه دهنت خود که برد راه
گفت این حکایتیست که با نکته دان کنند
من که معشوق، خودگستاخم کرده بود طلبم را بیشتر کردم و گفتم ایا کسی توانسته که خود تو را به چنگ اورد او با اشاره گفت این داستانی است که فقط نکته دانان فهم کنند
4-گفتم صنم پرست مشو با صمد نشین
گفتا به کوی عشق هم این و هم آن کنند
گفتم تا به کی خود را به جلوه او راضی نگه دارم و شاهد پرستی کنم ، وقت است که کنار یار گیرم و با او خلوت کنم به فراست فهمید و گفت کار عشق شاهد پرستی ونظر بازی با رخ دوست و همنشینی با اوست
5-گفتم هوای میکده غم می‌برد ز دل
گفتا خوش آن کسان که دلی شادمان کنند
گفتم به نگارم که پیمانه ام را قبل از کامیابی از لبانت از می عشق پر کن که مستانه به سویت آیم ،پیمانه ام پر کرد و به شادمانی نوش باد گفت.
6-گفتم شراب و خرقه نه آیین مذهب است
گفت این عمل به مذهب پیر مغان کنند
من که خرمن زهد و تقوی جامه ام را الوده کرده بود درنگی کردم و گفتم شراب و این لباس زهد هم خویشی ندارند او که مرا گزیده بود گفت به امر من بنوش و نگران نباش
7-گفتم ز لعل نوش لبان پیر را چه سود
گفتا به بوسه شکرینش جوان کنند
شراب را نوشیدم و نزدیک شدم و باز گفتم آن لب شیرین پر بهایت چه سودی به لبان پیر چو منی خواهد داشت گفت با بوسه ای جوانیت را باز خواهم گرداند
8-گفتم که خواجه کی به سر حجله می‌رود
گفت آن زمان که مشتری و مه قران کنند
من که بعد از چشیدن لبان شیرین نگارم جوان شده بودم خواجه وش به او گفتم کی مرا کامیاب خواهی کرد که من چون مشتری ارزومند وصال ماه وجود تو هستم او به لبخندی مبهم گفت باش تا میل من به سویت موافق گردد
-گفتم دعای دولت او ورد حافظ است
گفت این دعا ملایک هفت آسمان کنند
پس از موهبت جوانی ودر انتظار کامیابی به تسبیح و حمد کبریاییش پر داختم او به من گفت نقد دیگری بیار که این دعا را ملایک هفت آسمان کنند
سر به زیر و کامیاب

reply flag link

نیکومنش در ‫۷ سال و ۶ ماه قبل، یکشنبه ۲۴ دی ۱۳۹۶، ساعت ۱۴:۰۳ نوشته:

Iدرود بیکران بر دوستان جان
-گفتم کی ام دهان و لبت کامران کنند
گفتا به چشم هر چه تو گویی چنان کنند
معنی و مفهوم ابیات:
به نگارین خوش اوازم گفتم که چه زمانی مرا به دمیدن نفسی بر لبانم زنده خواهی کرد او با زیرکی نویدم داد که هرچه تو خواهی ان خواهد شد و عطش مرا بدون رد کردن خواسته ام و امید به کامیابی دیگر دو چندان کرد
2-گفتم خراج مصر طلب می‌کند لبت
گفتا در این معامله کمتر زیان کنند
من که می دانستم بهای زیادی لبان نگارم دارد گفتم که بایستی خراج و مالیات کشوری چون مصر را مهیا کنم او به من گفت مطمئن باش ضرر نخواهی کرد
3-گفتم به نقطه دهنت خود که برد راه
گفت این حکایتیست که با نکته دان کنند
من که معشوق، خودگستاخم کرده بود طلبم را بیشتر کردم و گفتم ایا کسی توانسته که خود تو را به چنگ اورد او با اشاره گفت این داستانی است که فقط نکته دانان فهم کنند
4-گفتم صنم پرست مشو با صمد نشین
گفتا به کوی عشق هم این و هم آن کنند
گفتم تا به کی خود را به جلوه او راضی نگه دارم و شاهد پرستی کنم ، وقت است که کنار یار گیرم و با او خلوت کنم به فراست فهمید و گفت کار عشق شاهد پرستی ونظر بازی با رخ دوست و همنشینی با اوست
5-گفتم هوای میکده غم می‌برد ز دل
گفتا خوش آن کسان که دلی شادمان کنند
گفتم به نگارم که پیمانه ام را قبل از کامیابی از لبانت از می عشق پر کن که مستانه به سویت آیم ،پیمانه ام پر کرد و به شادمانی نوش باد گفت.
6-گفتم شراب و خرقه نه آیین مذهب است
گفت این عمل به مذهب پیر مغان کنند
من که خرمن زهد و تقوی جامه ام را الوده کرده بود درنگی کردم و گفتم شراب و این لباس زهد هم خویشی ندارند او که مرا گزیده بود گفت به امر من بنوش و نگران نباش
7-گفتم ز لعل نوش لبان پیر را چه سود
گفتا به بوسه شکرینش جوان کنند
شراب را نوشیدم و نزدیک شدم و باز گفتم آن لب شیرین پر بهایت چه سودی به لبان پیر چو منی خواهد داشت گفت با بوسه ای جوانیت را باز خواهم گرداند
8-گفتم که خواجه کی به سر حجله می‌رود
گفت آن زمان که مشتری و مه قران کنند
من که بعد از چشیدن لبان شیرین نگارم جوان شده بودم خواجه وش به او گفتم کی مرا کامیاب خواهی کرد که من در مقام چون مشتری ارزومند وصال ماه روی تو هستم او به لبخندی سخت مرموز گفت باش تا میل من به سویت موافق گردد
-گفتم دعای دولت او ورد حافظ است
گفت این دعا ملایک هفت آسمان کنند
پس از موهبت جوانی ودر انتظار کامیابی به تسبیح و حمد کبریاییش پر داختم او به من گفت نقد دیگری بیار که این دعا را ملایک هفت آسمان کنند
سر به زیر و کامیاب

reply flag link

نیکومنش در ‫۷ سال و ۶ ماه قبل، یکشنبه ۲۴ دی ۱۳۹۶، ساعت ۱۴:۱۰ نوشته:

Iدرود بیکران بر دوستان جان
-گفتم کی ام دهان و لبت کامران کنند
گفتا به چشم هر چه تو گویی چنان کنند
معنی و مفهوم ابیات:
به نگارین خوش اوازم گفتم که چه زمانی مرا به دمیدن نفسی بر لبانم زنده خواهی کرد او با زیرکی نویدم داد که هرچه تو خواهی ان خواهد شد و عطش مرا بدون رد کردن خواسته ام و امید به کامیابی دیگر دو چندان کرد
2-گفتم خراج مصر طلب می‌کند لبت
گفتا در این معامله کمتر زیان کنند
من که می دانستم بهای زیادی لبان نگارم دارد گفتم که بایستی خراج و مالیات کشوری چون مصر را مهیا کنم او به من گفت مطمئن باش ضرر نخواهی کرد
3-گفتم به نقطه دهنت خود که برد راه
گفت این حکایتیست که با نکته دان کنند
من که معشوق، خودگستاخم کرده بود طلبم را بیشتر کردم و گفتم ایا کسی توانسته که خود تو را به چنگ اورد او با اشاره گفت این داستانی است که فقط نکته دانان فهم کنند
4-گفتم صنم پرست مشو با صمد نشین
گفتا به کوی عشق هم این و هم آن کنند
گفتم تا به کی خود را به جلوه او راضی نگه دارم و شاهد پرستی کنم ، وقت است که کنار یار گیرم و با او خلوت کنم به فراست فهمید و گفت کار عشق شاهد پرستی ونظر بازی با رخ دوست و همنشینی با اوست
5-گفتم هوای میکده غم می‌برد ز دل
گفتا خوش آن کسان که دلی شادمان کنند
گفتم به نگارم که پیمانه ام را قبل از کامیابی از لبانت از می عشق پر کن که مستانه به سویت آیم ،پیمانه ام پر کرد و به شادمانی نوش باد گفت.
6-گفتم شراب و خرقه نه آیین مذهب است
گفت این عمل به مذهب پیر مغان کنند
من که خرمن زهد و تقوی جامه ام را الوده کرده بود درنگی کردم و گفتم شراب و این لباس زهد هم خویشی ندارند او که مرا گزیده بود گفت به امر من بنوش و نگران نباش
7-گفتم ز لعل نوش لبان پیر را چه سود
گفتا به بوسه شکرینش جوان کنند
شراب را نوشیدم و نزدیک شدم و باز گفتم آن لب شیرین پر بهایت چه سودی به لبان پیر چو منی خواهد داشت گفت با بوسه ای جوانیت را باز خواهم گرداند
8-گفتم که خواجه کی به سر حجله می‌رود
گفت آن زمان که مشتری و مه قران کنند
من که بعد از چشیدن لبان شیرین نگارم جوان شده بودم خواجه وش به او گفتم کی مرا کامیاب خواهی کرد که من در مقام ،چون مشتری ارزومند وصال ماه روی تو هستم او به لبخندی سخت مرموز گفت باش تا میل من به سویت موافق گردد
-گفتم دعای دولت او ورد حافظ است
گفت این دعا ملایک هفت آسمان کنند
پس از موهبت جوانی ودر انتظار کامیابی به تسبیح و حمد بارگاه کبریاییش پر داختم او به من گفت نقد دیگری بیاور که این دعا را ملایک هفت آسمان کنند
سر به زیر و کامیاب

reply flag link

رضا در ‫۶ سال و ۱۱ ماه قبل، سه‌شنبه ۲ مرداد ۱۳۹۷، ساعت ۱۳:۳۹ نوشته:

نقطه دهن می تواند خال لب باشد.

reply flag link

علی در ‫۶ سال و ۶ ماه قبل، جمعه ۲۸ دی ۱۳۹۷، ساعت ۱۷:۳۷ نوشته:

بیت ماقبل آخرو یکی یه توضیحی میده؟

reply flag link

محسن ، ۲ در ‫۶ سال و ۶ ماه قبل، شنبه ۲۹ دی ۱۳۹۷، ساعت ۰۱:۴۷ نوشته:

علی جان
گفتم که خواجه کی به سر حجله می‌رود
گفت آن زمان که مشتری و مه قران کنند
قران مشتری و ماه را سعد می دانسته اند و معتقد بودند که ازدواج درین وقت شگون دارد،
گفتم عروسی {دامادی } آقا کی هست
گفت زمان تقارن ماه و مشتری { گویا منظور حافظ ، تورانشاه وزیر است}

reply flag link

پیل افکن در ‫۴ سال و ۹ ماه قبل، پنجشنبه ۱۷ مهر ۱۳۹۹، ساعت ۱۱:۰۲ نوشته:

به به لذت بردیم

reply flag link

رضا س در ‫۴ سال و ۳ ماه قبل، جمعه ۶ فروردین ۱۴۰۰، ساعت ۰۴:۴۷ نوشته:

در مورد بیت یکی مونده به آخر:
اگر چه در ظاهر منظور از خواجه، وزیر شاه شجاع یعنی خواجه تورانشاه است و بیت آخر هم همین رو نشان می‌ده اما جور دیگری هم میشه معنی کرد. حافظ در این غزل از ابتدا در حال صحبت با معشوقه و سعی داره توجهش را به خود جلب کنه که موفق نمی‌شه و هر چه میگه جواب سربالا میشنوه. در نهایت که ناامید شده می‌پرسه خواجه(خواستگار یا دوست معشوق) کی میخواد باهات ازدواج کنه که باز هم جواب دو پهلو میشنوه: (آن زمان که مشتری و مه قران کنند). که معنی اولش اینه که هر وقت سیاره مشتری با ماه از نظر ستاره‌شناسی در وضع مناسب بودند و معنی دوم اینه که هر وقت مشتری(داماد) با مه(خودم که شبیه ماه هستم) خواستیم ازدواج می‌کنیم و مودبانه می‌گه به تو ربطی نداره. حتی منظور از پیر در بیت هفتم هم میتونه همین شخص باشه و خود حافظ نیست. چون در بیت اول میگه کی میتونم از لب‌هات کام بگیرم و معنی نداره که بعد بگه سودش برای من چیه. بلافاصله در بیت آخر حافظ به طعنه میگه دعای دولت او ورد حافظ است که دولت به معنی شانس و اقبال هم اومده و دعا هم به معنی آفرین گفتن هم معنی شده. به طعنه میگه همیشه به شانس و طالع خواجه آفرین می‌گم که باز معشوق جواب میده و خودش رو به نفهمیدن طعنه‌ی حافظ میزنه و میگه اتفاقا ملایک هفت آسمان هم همین دعا رو براش کردند که من قسمتش شدم! در دو بیت آخر در ظاهر موضوع شعر عوض میشه و به خواجه تورانشاه ربط پیدا می‌کنه ولی حافظ با زیرکی خاص خودش در بطن شعر ادامه‌ی موضوع رو پی گرفته.

reply flag link

در سکوت در ‫۳ سال و ۳ ماه قبل، دوشنبه ۱۵ فروردین ۱۴۰۱، ساعت ۱۳:۴۰ نوشته:

این غزل را "در سکوت" بشنوید

reply flag link

Hadi Golestani در ‫۲ سال و ۶ ماه قبل، پنجشنبه ۱۵ دی ۱۴۰۱، ساعت ۰۱:۳۸ نوشته:

شکر و سپاس خدای راکه این چنین زیبا توسط خواجه بزرگوار تمام اصول قمار بازی رو به ما آموخته.

reply flag link

برگ بی برگی در ‫۱ سال و ۱۱ ماه قبل، سه‌شنبه ۳۱ مرداد ۱۴۰۲، ساعت ۰۳:۲۳ نوشته:

گفتم کِی ام دهان و لبت کامران کنند؟

گفتا به چشم هر چه تو گویی چنان کنند

حافظ پرسشی از معشوقِ خود دارد و از زمانِ کامیابی و سعادتمندیِ خویش توسطِ دهان و لب می‌پرسد، گویی اراده و اختیارِ کامروا ساختنش با دهان و لب است و نه با شخصِ معشوق، به عبارتی سؤال می کند کیِ دهان و لبت مرا کامران کنند؟ و در مصراع دوم معشوق نیز با همان ادبیات و دستور زبان پاسخ داده، اختیار یا اجرایِ این خواست را توسطِ دهان و لب هم بصورتِ طعنه و هم بصورتِ جدی بنا بر گفته یا درخواستِ متقاضی در اختیار و بر عهده او یعنی حافظ می‌گذارد. لب استعاره ای ست از وصال و دهان صفتِ متکلم یا ناطق بودنِ حضرت معشوق را می رساند، و همین امر همراه با تقدمِ دهان بر لب شائبه عارفانه بودنِ غزل را تقویت می‌کند. پس‌ حافظ در اینجا دو اختیار را مطرح می کند، که اولی به گفتن و درخواستِ متقاضیِ کامرانی مربوط می گردد و دومین اختیار را لب و دهانِ حضرت معشوق دارد و پاسخی که بنا بر اراده خویش به این طلب خواهد داد.

گفتم خراجِ مصر طلب می کند لبت

گفتا در این معامله کمتر ضرر کنند

پس‌ حافظ ادامه می دهد که اگر اختیار با لبت باشد که او برایِ وصلت خراجِ مصر را طلب و بیان می کند که هزینه ای بس سنگین است، و معشوق پاسخ می دهد آنان که به این معامله تن در دهند کمتر و درواقع اصلن ضرر نمی کنند و بلکه سودِ حقیقی را آنان خواهند برد، خراجِ مصر کنایه از این است که هرآنچه از هستی یا همه چیزهایی را که دارایی محسوب می کند باید بدهد تا این وصلت به سرانجام رسد.

گفتم به نقطه دهنت خود که بُرد راه؟

گفت این حکایتی ست که با نکته دان کنند

نقطه دهان در فرهنگِ عارفانه استعاره ای ست از نقطه بِ بسم‌الله که آغازِ آفرینش و همچنین سخن گفتنِ خداوند با انسان است یا به بیانی دیگر ذاتِ زندگی یا خداوند، پس‌ حافظ در پاسخ به طلبِ خراجِ مصر و چنین هزینه سنگینی برای نیلِ به وصالِ حضرتش می‌گوید حتی با چنین خراجی آیا تا کنون کسی هست که به وصلِ دائم و دستیابی به مقامِ ذات رسیده باشد؟ البته که پاسخ منفی ست و معشوق پاسخ می دهد این حکایتی ست که با نکته دان کنند، عاشقی با نکته دانی و بطور کلی با هر نوع دانستنی مغایرت دارد، پس اگر تو نیز اهلِ نکته سنجی و مباحثه باشی و بخواهی از چند و چون و زمان وصال آگاهی یابی راه بجایی نخواهی برد، خراج را باید بدهی و نیستیِ کامل بر گیری و به انتظار بنشینی، اگر اهلِ چنین معامله ای هستی که بسم‌الله.

گفتم صنم پرست مشو،‌ با صمد نشین

گفتا به کویِ عشق هم این و هم آن کنند

صنم پرستی همان بُتِ زیبا روی را پرستیدن یا عاشقی و در اینجا طریقتِ عشق است، و با صمد نشستن یعنی عبادت و زهد که گروهی تنها با عبادت قصدِ رسیدن به خداوند را در سر می پرورانند، پس صمد که از صفاتِ خداوند و بی نیازیِ مطلق است در اینجا به تَعَبُّدِ عاشق اشاره می کند، بنظر می رسد مخاطب راوی ست یعنی حافظ با خود می گوید بهتر است حال که کسی به نقطهٔ دهان یا ذاتِ احدیت راه نمی‌یابد و وصالش بعید و غیرممکن است و راهِ عاشقی تا بینهایت ادامه دارد، او نیز اندیشهٔ صنم پرستی و طریقتِ عاشقی را رها کرده و گوشهٔ عُزلت همراه با صمد نشینی را پیشه خود کند تا شاید به توفیقی رسیده و به بهشتِ موعود راه یابد و به آن اکتفا کند. اما معشوق که از سِرِّ درونیِ عاشق آگاه است وی را از این اندیشه برحذر داشته و می فرماید در را رسیدن به خداوند هم این و هم آن کنند، درواقع صنم پرستی و صمد نشینی لازم و ملزومِ یکدیگرند، سالک نمی تواند مدعیِ طِیِّ طریقِ عاشقی باشد درحالیکه همنشینِ خداوندِ صمد نیست، آنچنان که فقط بوسیلهٔ عبادت و همنشینیِ با صمد (که غالبن ادایِ تکالیفِ با لفظ است) و بدونِ عاشقی و صنم پرستی هم نمی تواند به کویِ معشوق راه یابد ( به ویژه اگر صنم پرستان و رهروانِ طریقِ عاشقی را کافر هم بداند) ، بعبارتی از نگاهِ جافظ صمد نشینِ صِرف نمی تواند موفق به باز کردنِ فضای درونی و شرح صدر شود تا خداوندِ بینهایت در او منزل گزیند.

گفتم هوایِ میکده غم می‌بَرَد ز دل

گفتا خوش آن کسان که دلی شادمان کنند

پس‌ حافظ با چنین پاسخی از جانبِ معشوق امیدوارانه هوایِ میکده عشق در سر می‌پروراند تا با شرابی که ساقیان و بزرگانی همچون مولانا و حافظ پیشکش می کنند غمهایی بی‌شمار و از جمله این غمِ بزرگِ عدمِ امکانِ راه یافتن به نقطهٔ دهان ( یا وصلِ کامل و دایم) را از دل بزداید، و معشوق یا زندگی از این ایده استقبال کرده، می‌ فرماید خوش به حالِ کسانی همچون حافظ که در این میکده با غزلهایی به این‌ زیبایی شرابِ عشق در کامِ عاشقان می ریزند و غم را از دلها زدوده و خداوند را که از جنسِ شادمانی ست جایگزینِ آن غم و دردها می کنند.

گفتم شراب و خرقه نه آیینِ مذهب است

گفت این عمل به مذهبِ پیرِ مغان کنند

عاشقی که هنوز در اسارتِ قفسِ تعصبات است بهانه می آورد که شراب با خرقه آیینهایِ مذهبیِ وی سازگار نبوده و یکجا جمع نمی شوند، خرقه یعنی تعلقِ خاط به آن مذهب و باور که درواقع مذهب پرستی را به همراه داشته و مانعی اساسی برای عاشقی بشمار می آید، (در واقع همان مضمونِ صنم پرستی و صمد نشینی ست با بیانی دیگر)، معشوق پاسخ می دهد که این عمل بر مبنایِ آموزش هایِ پیرِ مُغان امکان پذیر است و جایِ نگرانی نیست، پیرِ مُغان استعاره از عارفان و بزرگانِ عرصه طریقتِ عاشقی ست که حافظ نیز ادامه دهنده راهِ آنان می باشد، پس‌ نگرانیِ عاشق در اینجا نیز بی‌مورد است و اگر خرقه هم هویت شدگی با باورها را به شرابِ میکده عشق شستشو دهد هیچگونه گناهی بر او نخواهد بود و بلکه عینِ صواب است.

گفتم ز لعلِ نوش لبان پیر را چه سود؟

گفتا به بوسه شکرینش جوان کنند

پس‌ عاشق بهانه دیگری آورده و پیری یا آگه شدنِ دیر هنگام به این آموزه هایِ معرفتی را عنوان می کند تا از ادامه راهِ عاشقی طفره رود و می گوید پس‌ از گذشتِ ایامِ جوانی و ارتکابِ اینهمه خطا، اکنون به فرضِ وصال و رسیدن به لعلِ نوشینش چه سودی برای پیر به همراه دارد، یعنی احساسِ خبط و کژروی در سالهایی که انسان می تواند بیشترین بهره را از لعلِ لبانِ زندگی داشته باشد، اما زندگی یا معشوق در اینجا نیز به یاریِ عاشق شتافته و او را از یأس و چنین گمانی برحذر داشته، می فرماید با اولین بوسه شکرینِ زندگی بخشِ پیرانِ میخانه است که هر پیرِ عاشقی جوان خواهد شد چنان‌که گویی اکنون از مادر زاده شده است و از نظرِ حافظ این یعنی جوان شدنِ دگرباره.

گفتم که خواجه کِی به سرِ حجله می رود؟

گفت آن زمان که مشتری و ماه قِران کنند

قرین شدنِ مشتری و ماه را در طالع بینی سعدِ اکبر گویند که در اینجا کنایه از خواستِ خداوند برایِ سعادت و کامرانیِ انسانِ عاشق است و پس از سعدِ اصغر به وقوع می‌پیوندد، سعدِ اصغر طلب و خواستِ عاشق است به همراهِ کوشش در راهِ بهره بردن از لعلِ شیرینِ لبِ معشوق، پس‌ خواجه یا حافظ بار دیگر می خواهد از زمانِ وصلِ کامل و راه بردنِ به نقطه دهن یا یکی شدن یا وحدت با زندگی مطلع گردد، و معشوق پاسخ می دهد آن دیگر بسته به خواست و مشیتِ خداوند یا سعدِ اکبر است که حجله ای را برایِ سالک و عارف درنظر گرفته باشد یا خیر.

گفتم دعایِ دولتِ او وردِ حافظ است

گفت این دعا ملایکِ هفت آسمان کنند

دولت در اینجا به معنیِ گردش و رسیدنِ نوبتِ سعادتمندی به کسی ست، پس‌ وِرد و دعایِ حافظ رسیدنِ نوبتِ کامروایی و نیکبختی به او ( عاشق یا خواجه) است و پاسخِ حضرتش این است که دعایِ ملائک و باشندگانِ هفت آسمان اعم از مُلک و این جهانی تا ملکوت و عوالمِ معنا نیز همین است، یعنی کُلِ هستی در جهتِ رسیدنِ انسانِ عاشق به چنین سرانجام و عاقبتِ خوشی همکاری و مساعدت نموده و دعاگو هستند. در دو غزلِ پیش از این هم فرموده است؛

بگذر به کویِ میکده تا زُمره حضور / اوقاتِ خویش بهرِ تو صرفِ دعا کنند

reply flag link

.فصیحی در ‫۱ ماه قبل، پنجشنبه ۸ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۰۹:۲۸ پاسخ داده:

چقدرررر عالی

بسیار سپاسگزارم جناب برگ بی‌برگی ⚘⚘⚘⚘⚘

reply flag link

برگ بی برگی در ‫۱ ماه قبل، جمعه ۹ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۰:۲۸ پاسخ داده:

درود بر شما

reply flag link

دکتر صحافیان در ‫۱ سال و ۶ ماه قبل، شنبه ۱۶ دی ۱۴۰۲، ساعت ۱۰:۰۶ نوشته:

از دلبر نازنین پرسیدم: لب و دهانت کی شهد شیرین به من می‌رسانند؟ با تمسخر و ناز گفت: روی چشمم! به فرمان تو هستند!
۲-گفتم: لب شیرینت مالیات سنگین مصر را طلب می‌کند.گفت: در این معامله ضرر نمی‌کنی!
۳- پرسیدم: به دهان کوچکت که چون نقطه، کانون تمرکزم شده چه کسی راه می‌یابد؟ باز با ناز و تعریض گفت: حکایت این شهد را با ظریفان نکته سنج توان گفت!
۴- گفتم:بت معشوق نپرست! با حضرت حق بنشین! گفت: در کوی عاشقان هر دو رواست(کیمیاگری عارفان در تبدیل عشق مجازی به حقیقی و مشاهده تجلی صفات حق)
۵- گفتم آری! حال و هوای میکده عشق، اندوه را از دل می‌برد. گفت: آری! خوشا به سعادت آنان که دلی را شاد می‌کنند.
۶- گفتم: ولی خرقه صوفیانه و شراب در آیین‌های دینی نیست! گفت در آیین پیر مغان، هر دو رواست.
۷- پرسیدم: از لبان یاقوتی شیرین دهنان، پیر چه بهره خواهد برد؟ گفت: با بوسه شیرین جوانش می‌کنند!
۸-گفتم خواجه کی به حجله عروس خواهد رفت؟ گفت در وقت سعد که ماه و مشتری با هم جمع شوند( ایهام: دریافت حال خوش- حجله-، که هدیه الهی است در لحظه سعید ممکن است)
۹- گفتم: -پس از رسیدن به حال خوش- ورد زبان حافظ دعا برای پادشاهی اوست.گفت: آری این دعا را فرشتگان هفت آسمان می‌کنند.( همراهی با لحظه حال، همراهی با تمام نیروهای خوب است)
دکتر مهدی صحافیان
آرامش و پرواز روح

پیوند به وبگاه بیرونی

reply flag link

رضا رحیم در ‫۱ سال و ۱ ماه قبل، یکشنبه ۶ خرداد ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۳۲ نوشته:

سلام و درود بر رضا( نویسنده متن و تفسیر ۸ مهر ۱۳۹۶ ) چقدر به فهم من در فهم این غزل کمک کردید. ممنون و سپاس

reply flag link

عباس بشارت نیا در ‫۱ ماه قبل، سه‌شنبه ۶ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۷:۲۹ نوشته:

انسان دارای هدف است و هدف نهایت کار اوست. معشوق همان هدف است و ملاقات با معشوق، همان رسیدن به هدف می‌باشد.

مسئله از اینجا شروع می‌شود که نگران رسیدن به هدف است و سئوال می‌کند، بالاخره من چه وقتی به هدفم میرسم؟ چون هدف مال خود انسان است و لذا پاسخ می‌شنود که هر وقت تو بخواهی به هدف میرسی.

یک نگاهی می‌کند و احساس می‌کند که برای رسیدن به هدف باید هزینه‌ی فراوانی دهد، لذا شکایت می‌کند و پاسخ می‌گیرد که هدف ارزشش را دارد.

سئوال می‌کند که چه کسانی تا کنون به هدف رسیده‌اند؟ پاسخ می‌شنود که به هدف برسی، آنها را خواهی دید.

میاد کمی ادا و اصول دربیاورد که باید به حقیقت رسید و تصویر حقیقت فایده ندارد، پاسخ می‌شنود که در راه و مسیر هم حقیقت و هم تصویر حقیقت، هر دو بکار می‌آید.

می‌خواهد فضا را عوض کند و می‌گوید وقتی در کلاس معنوی و صحبت هدف میرویم، غم باقی نمی‌ماند، پاسخ می‌شنود که کلاس معنوی و گفتگو از هدف، استاد و همراه و رفیق لازم دارد.

می‌گوید در کلاس معنوی و تفکر پیرامون هدف، انسان مست می‌شود، از خود بی‌خود می‌شود، پاسخ می‌شنود که هر کلاسی لوازم خودش را دارد و نگران نباش که مثلا در کلاس شنا، فقط با یک مایو هستی.

نگران است که اگر پیر و فرسوده و بی‌حال به هدف برسم چه فایده‌ای دارد؟ پاسخ می‌شنود که در ذهن نرو، در راه هدف و هنگام رسیدن به هدف، هیچکس پیر و ناتوان و بی‌حال نیست.

باز دلش طاقت نمی‌آورد و طلب تعیین وقت و زمان می‌کند و با کنایه پاسخ می‌شنود که زمان یک توهم ذهنی است، هرگاه تو به واقع مشتری شوی، به هدف میرسی

در آخر هم می‌گوید این خواستن فقط مال یک نفر نیست و هر انسانی در درون خود این هدف را دارد، مهم است که با آن همراه شود و آن را بخواهد.

reply flag link

برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.

	غیرفعال و فعال کردن دوبارهٔ حالت چسبانی نوار ابزار به بالای صفحات
	راهنمای نوار ابزار
	پیشخان کاربر
	اشعار و ابیات نشان‌شدهٔ کاربر
	اعلان‌های کاربر
	ادامهٔ مطالعه (تاریخچه)
	خروج از حساب کاربری گنجور
	لغزش به پایین صفحه
	لغزش به بالای صفحه
	لغزش به بخش اطلاعات شعر
	فعال یا غیرفعال کردن لغزش خودکار به خط مرتبط با محل فعلی خوانش
	فعال یا غیرفعال کردن شماره‌گذاری خطوط
	کپی نشانی شعر جاری در گنجور
	کپی متن شعر جاری در گنجور
	همرسانی متن شعر جاری در گنجور
	نشان کردن شعر جاری
	ویرایش شعر جاری
	ویرایش خلاصه یا برگردان نثر سادهٔ ابیات شعر جاری
	شعر یا بخش قبلی
	شعر یا بخش بعدی

ورود به گنجور

غزل شمارهٔ ۱۹۸