گنجور » عطار » دیوان اشعار » غزلیات

وزن:	مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری:	غزل
منبع اولیه:	ویکی‌درج

خلاصه

هوش مصنوعی: این شعر به زیبایی و عشق اشاره دارد و به نوعی از تجلی الهی و روحانی صحبت می‌کند. شاعر با استفاده از تمثیل‌ها و نمادها به توصیف عشق و ارادت خود به معشوق می‌پردازد. او از زلف و صورت معشوق به عنوان نمادهای زندگی و روشنایی یاد می‌کند و بر این باور است که اگر معشوق از پرده برون آید و بر ما نظر افکند، تمام زهد و عبادت‌های طولانی از بین می‌رود و انسان به سمت عشق و حالتی روحانی کشیده می‌شود. شاعر بر این نکته تأکید دارد که در عشق واقعی، زیبایی و مجذوبیت معشوق می‌تواند انسان را از دنیا و جسمیات دور کند و به معنویت برساند.

برگردان به زبان ساده

# ز زلفت زنده می‌دارد صبا انفاس عیسی را

ز رویت می‌کند روشن خیالت چشم موسی را

هوش مصنوعی: نسیم با زلف‌های تو جان می‌گیرد و دم‌های عیسی را زنده می‌کند، و از چهره‌ات خیال و روشنی را به چشمان موسى می‌بخشد.

# سحرگه عزم بستان کن صبوحی در گلستان کن

به بلبل می‌برد از گل صبا صد گونه بشری را

هوش مصنوعی: صبح زود به باغ برو و از زیبایی‌های آن لذت ببر. بلبل با نغمه‌خوانی‌اش داستان‌های مختلفی را از گل‌ها برای نشنیدن به انسان‌ها می‌گوید.

# کسی با شوق روحانی نخواهد ذوق جسمانی

برای گلبن وصلش رها کن من و سلوی را

هوش مصنوعی: کسی که به عشق روحانی و معنوی دست پیدا کرده، دیگر به لذت‌های دنیوی و جسمانی توجهی ندارد. پس برای رسیدن به وصل و صفای واقعی، از من و مشغله‌هایم بگذر.

# گر از پرده برون آیی و ما را روی بنمایی

بسوزی خرقهٔ دعوی بیابی نور معنی را

هوش مصنوعی: اگر از پشت پرده بیرون بیایی و چهره‌ات را به ما نشان بدهی، آنگاه با جلوه‌ات دل‌ها را عاشق کرده و ادعای خود را به آتش خواهی کشید و روشنایی حقیقت را خواهی یافت.

# دل از ما می‌کند دعوی سر زلفت به صد معنی

چو دل‌ها در شکن دارد چه محتاج است دعوی را

هوش مصنوعی: دل از ما شکایت می‌کند و به هزار و یک معنی به سر زلف تو اشاره دارد. زمانی که دل‌ها در حال رنج و شکنجه هستند، دیگر به چه چیزی نیاز دارد که بخواهد ادعایی داشته باشد؟

# به یک دم زهد سی ساله به یک دم باده بفروشم

اگر در باده اندازد رخت عکس تجلی را

هوش مصنوعی: اگر در یک لحظه زهد و عابدی که سی سال طول کشیده را با یک لحظه نوشیدن شراب عوض کنم، این کار را خواهم کرد به شرطی که آن شراب، تصویر زیبایی از تجلی و حقیقت را نشان دهد.

# نگارینی که من دارم اگر برقع براندازد

نماندزینت و رونق نگارستان مانی را

هوش مصنوعی: اگر محبوب من چادرش را کنار بزند، دیگر زیبایی و شکوه نگارخانه مانی باقی نخواهد ماند.

# دلارامی که من دانم گر از پرده برون آید

نبینی جز به میخانه ازین پس اهل تقوی را

هوش مصنوعی: اگر آن آرامش و صفایی که من می‌شناسم از پرده بیرون بیاید، دیگر اهل تقوا را فقط می‌توانی در میخانه‌ها ببینی.

# شود در گلخن دوزخ طلب کاری چو عطارت

اگر در روضه بنمایی به ما نور تجلی را

هوش مصنوعی: اگر در عالم سختی و عذاب باشی، در جستجوی زیبایی و نور خواهی بود، همانطور که اگر عطاری در باغ بهشت ظاهر شود، می‌تواند روشنی و زیبایی را به ما نشان دهد.

رونوشت متن رونوشت نشانی نمای مشابه کتابهای چاپی (فقط رایانه)

پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی

راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور

غزل شمارهٔ ۲ به خوانش فاطمه زندی
می‌خواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.

غزل شمارهٔ ۲ به خوانش فرید حامد

غزل شمارهٔ ۲ به خوانش عندلیب

فعال یا غیرفعال‌سازی قفل متن روی خوانش من بخوانم

پیشنهاد مشق شعر

مولانا » دیوان شمس » ترجیعات » یازدهم

بیا ای موسیی کز کف عصا سازی تو افعی را

به فرعونان خود بنما کرامت‌های موسی را

به یکدم ای بهار جان، کنی سرسبز عالم را

ببخشی میوهٔ معنی درخت خشک دعوی را

بده هر میوه را بویی، روان کن هر طرف جویی

[...]

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از مولانا

سیف فرغانی » دیوان اشعار » غزلیات » شمارهٔ ۲۷

زهی با صورت خوبت تعلق اهل معنی را

ز نقش روی تو زینت نگارستان دنیی را

درین ویرانه قالب ندارد جانم آرامی

که دل بردی بدان صورت سراسر اهل معنی را

مرا روی تو محبوبست همچون مال قارون را

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از سیف فرغانی

سلمان ساوجی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۵

اگر حُسن تو بگشاید، نقاب از چهره دعوی را

به گِل رضوان بر انداید، درِ فردوس اعلی را

وگر سروِ سر افرازت، ز جنّت، سایه بردارد

دگر برگ سر افرازی، نباشد شاخ طوبی را

بهار عالم حُسنت، جهان را تازه می‌دارد

نسیمی » دیوان اشعار فارسی » غزلیات » شمارهٔ ۴

بهشت و حور، بی وصلت، حرام است اهل معنی را

کزان وصل تو مقصود است مشتاق تجلی را

قیامت گر بیندازی ز قامت سایه طوبی

به زیر سایه بنشانند اهل روضه، طوبی را

جمالت گرنه در جنت نماید جلوه ای هر دم

اسیری لاهیجی » دیوان اشعار » غزلیات » شمارهٔ ۶

برابر طور عشق ای دل ببین نور تجلی را

که تا بیخود شوی از خود بدانی طور و موسی را

مرا دعوت مکن واعظ بحوران از قصور خود

که ما دیدار میخواهیم نه دنیا(و) نه عقبی را

ترا گردیده مجنون نباشد کی توانی دید

مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه

معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است

تا به حال ۱۲ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...

فرهاد اشتری در ‫۱۳ سال و ۱ ماه قبل، دوشنبه ۵ دی ۱۳۹۰، ساعت ۰۸:۵۰ نوشته:

در مصرع دوم بیت هفتم به جای نماید، نماند صحیح است.

reply flag link

رضا احمدی در ‫۱۲ سال و ۱۲ ماه قبل، دوشنبه ۱۷ بهمن ۱۳۹۰، ساعت ۱۷:۳۷ نوشته:

فقط تقدیر و تشکر از شما بابت لطف بی مزد و منت به هموطنانتان.
موفق باشید

منصور در ‫۱۲ سال و ۱۱ ماه قبل، دوشنبه ۲۹ اسفند ۱۳۹۰، ساعت ۲۲:۰۶ نوشته:

نظر آقای فرهاد اشتری حتما صحیح است.چرا که جناب عطار میداند که نگار او چو رخ بنماید رونق از هر نگارستانی میبرد و دیگر رونقی جز رونق آن نگار نمی ماند.
نماید صحیح نیست چون آن نگار مورد نظر جناب عطار را اساسا قابل مقایسه با نگارستان مانی نیست.

منصور در ‫۱۲ سال و ۱۱ ماه قبل، دوشنبه ۲۹ اسفند ۱۳۹۰، ساعت ۲۲:۱۷ نوشته:

به نظر میرسد که در مصرع دوم از بیت چهارم کلمه "بیابی" با مفهوم و منظور شاعر مغایرت دارد و اگر مثلا کلمه "بیاری" جایگزین گردد به مفهوم مورد نظر نزدیکتر میشود.

ن و القلم در ‫۸ سال و ۱۲ ماه قبل، جمعه ۲ بهمن ۱۳۹۴، ساعت ۲۰:۴۹ نوشته:

اتفاقا بعید نیست همان "نماید" درست باشد.اینگونه دو معتی بشدت جالب بر مصرع بار میشود:
1-زینت و رونق نگارستان مانی را میتوان در آن دید.
2-زیبایی و رونق واقعی را به زینت و رونق نگارستان مانی نشان میدهد و مشخص میکند نگارستتن مانی در مقابل او،آش دهان سوزی هم نیست!
یاد استاد سایه زتده که فرمود:
ای مه و مهر و روز و شب،آینه دار حسن تو/حسن،جمال خویش را در تو نگاه میکند

زهرا جان نثاری لادانی در ‫۷ سال و ۱۲ ماه قبل، پنجشنبه ۷ بهمن ۱۳۹۵، ساعت ۱۱:۲۹ نوشته:

برداشت شخصی بنده از غزل شماره 2:
1. زِ زُلفت زنده می‌دارد صبا اَنفاسِ عیسی را
ز رویت می‌کند روشن، خیالت چشمِ موسی را
گیسوی محبوب قدرتش حتی از دم مسیحایی بیشتر است به نحوی که باد صبا مأموریت دارد که از نفخه زلف یار نفس عیسوی را زنده نگه دارد (صنایع ادبی: اغراق؛ واژآرایی صداهای «ز» و «س» که هر دو از صداهای سایشی هستند و حالت دمیدن نفس یا وزیدن روح و نسیم را القا می‌کنند؛ تلمیح به داستان حضرت عیسی (ع) که مردگان را زنده می‌ساخت).
محبوب چنان زیباروست که تنها خیالِ چهره‌اش چشم موسی (ع) را روشن می‌دارد. خیالِ چهره محبوب را می‌توان معادل همان صاعقه‌ای دانست که بر کوه طور زده شد و حضرت موسی و همراهانش را از هوش بُرد. یعنی تجلیِ رُخ محبوب همان تأثیری را دارد که تجلی خدا بر کوه داشت.
2. سحرگه عزم بُستان کن، صَبوحی در گلستان کن
به بلبل می‌برد از گُل، صبا صد گونه بُشری را
راوی از محبوب می‌خواهد که سحر به باغ بیاید و باده‌ای را بنوشد که رسم بوده در وقت سحرگاه بنوشند. آمدن محبوب به باغ باعث می‌شود که باد صبا باز در اینجا صدها مژده از سوی گل برای بلبل ببرد. رابطه میان گل و بلبل می‌تواند به صورت استعاری میان راوی و محبوب هم برقرار شود.
3. کسی با شوقِ روحانی نخواهد ذوقِ جسمانی
برای گُلبُن وصلش رها کن مَنُّ و سَلوی را
حال و هوایی که به راوی دست داده، یعنی زنده شدنش با دم مسیحایی محبوب و روشن شدن چشمش به واسطه تجلی نور چهره یار و مژده‌هایی که یار برایش به دست باد صبا فرستاده، او را مست و خجسته کرده، تا جایی که به بهجت و غلیان روحی دست یافته و دیگر نیازی به لذات جسمانی ندارد. در این شرایط، همچون بلبلی برای رسیدن به بوته گلِ وصالِ محبوب باید دست از لذات دنیایی مثل مرغ بریان و بلدرچین بر دارد. اینجا باز اشاره‌ای که قوم بنی‌اسرائیل و نعمت‌های بی‌شماری شده که خدا به آنها ارزانی داشت. از جمله اینکه آنها را بهترین قوم خواند و بهترین گوشت‌ها از جمله مرغ و بلدرچین را برایشان قرار داد. راوی حتی این نعمت‌ها را کنار می‌گذارد و به نعمتی روی می‌آورد که از آن بالاتر است و آن وصال محبوب است، چیزی که قوم بنی‌اسرائیل با بهانه‌جویی‌های بی‌امان خود هرگز به آن نرسید.
4. گر از پرده برون آیی و ما را روی بنمایی
بسوزی خرقه دَعوی، بیابی نور معنی را
اینجا به نظر می‌رسد خطاب راوی به خودش باشد، یعنی در صورتی که محبوب پرده از رخ بر کشد و بر او تجلی کند، تجلی محبوب باعث خواهد شد که راوی لباس زهدِ ریاکارانه‌اش را از تن به در کند و ادعای شریعت‌ورزی را کنار بگذارد و به جای آن به دنبال جستجو و دستیابی به حقیقت برود تا به سرچشمه معنا برسد. پرده و خرقه در اینجا مراعات‌النظیر ایجاد کرده و هر دو سدی است برای تجلی زیبایی و معنا و اتفاقا هر دو از جنس پارچه است و باید کنار زده یا سوزانده شود.
5. دل از ما می‌کند دَعوی، سرِ زلفت به صد معنی
چو دل‌ها در شکن دارد، چه محتاج است دعوی را
در اینجا دو مصراعِ موقوف‌المعانی وجود دارد. ابتدا دلِ راوی از او دلیل و برهان می‌خواهد تا بتواند بر اساس آن خرقه ریا را کنار بگذارد و خود را به وادی معنا اندازد (چون وادی معنا پوسته ظاهری نمی‌شناسد و با عقل و برهان رابطه‌ای ندارد)، اما گیسوی محبوب که هزار دل را اسیر پیچ و تاب خود کرده است، دیگر جایی برای دعوی و دلیل‌تراشی نخواهد گذاشت، زیرا آنچه در شکن زلف یار است همان معنای واقعی وصال است. پس دل جای معناست نه جای دعوی. یک معنا کار صد دعوی را انجام می‌دهد. تصویرسازی گیسو و شکن آن یک کمند را تداعی می‌کند و انگاره‌ای بصری به شمار می‌رود. پیچ و تاب زلف هم رابطه با محبوب را هم اسرارآمیز و هم لذت‌بخش جلوه می‌دهد و البته بسی مشکل. پس ابتدا باید شکار شد و از جان گذشت تا به وصال یار رسید.
6. به یک دَم زهدِ سی ساله، به یک دَم باده بفروشم
اگر در باده اندازد، رُخت عکسِ تجلی را
اگر محبوب چهره‌اش را در باده نشان دهد، راوی زهدِ ریاییِ یک عمر خود را به یک جرعه از باده خواهد فروخت. تصویر رخ یار در باده تداعی‌کننده تصویر دلبرانه یار در همه اشیاء آینه‌وار است و اینجا لذت باده‌نوشی با خاصیت آینگی آن گره خورده، به نحوی که کارکرد آن را پیچیده‌تر می‌سازد و دیگر فقط مست‌کننده نیست، بلکه جلوه‌گرِ تجلی یار و معنا نیز هست. اینجا با مصرع دومِ بیتِ اول ارتباط معنایی داریم: در آنجا کوه تجلی نور بود و در اینجا باده تجلی محبوب است.
7. نگارینی که من دارم اگر بُرقَع براندازد
نماید زینت و رونق، نگارستانِ مانی را
اگر محبوب زیباچهره نقاب از صورت بر گیرد و تجلی کند، می‌بینیم که از نگارستانِ مانی هم زیباتر است و اصلا چهره محبوب می‌شود آبروی نقوش زیبای مانی. اینجا باز از صنعت اغراق استفاده شده است.

جعفر مصباح در ‫۷ سال قبل، دوشنبه ۱۸ دی ۱۳۹۶، ساعت ۲۳:۰۰ نوشته:

ز زلفت زنده می ‌دارد صبا انفاس عیسی را
ز رویت می‌کند روشن خیالت چشم موسی را
ریاح عنبر است یا گل دراین شعر خیال انگیز
زعهد باستان میآری سربسته عِزرای شکیبا را
تو گشتی هفت شهرعشق را، بیابی درگهش را
که این گفت تو یاد آرد نگاه وامق عذرا را
تو بوی زلف شنیدی از آن جان مسیحایی؟
به درگاهش نظر کردی تو دیدی یار روشا را؟
نمود او گوشهُ چشمی؟ تو دیدی روی زیبا را؟
ترا شیدا نمود، آنک شنیدی صوت شیوا را؟
اگر جز در خیالت او نه شد پیدا، نه کن پروا
بسی حاصل زمرغانت دراین سلک خیال ما را
ج.م.

جعفر مصباح در ‫۷ سال قبل، دوشنبه ۱۸ دی ۱۳۹۶، ساعت ۲۳:۰۶ نوشته:

بیت دوم 'میآوری سر بسته ...'

nabavar در ‫۷ سال قبل، سه‌شنبه ۱۹ دی ۱۳۹۶، ساعت ۰۲:۳۵ نوشته:

ج م گرامی
می بخشی جانم
سفارش می کنم قبل از درج شعر در جایی ، با یک آشنا به شعر و ادبیات مشورت کن
با احترام

میلاد در ‫۴ سال و ۷ ماه قبل، شنبه ۱۷ خرداد ۱۳۹۹، ساعت ۰۱:۲۱ نوشته:

درود بر شما و این همه شعور مثبت،ممنونم از همه دوستانی که درک هاشونو از اشعار میزارن،واقعا سطح این عرفا اینقد بالا هست که واقعا نیاز به درک همه دوستان هست،بسا سعادتی بشه،

میلاد در ‫۴ سال و ۷ ماه قبل، شنبه ۱۷ خرداد ۱۳۹۹، ساعت ۰۱:۲۸ نوشته:

ممنونم خانم جان نثاری،واقعا تفاسیرتون خیلی کمک میکنه به درک اشعار،خدا حفظتون کنه و سعادت وصل نسیبتون بشه

میــــرِ سلطان احمـــد در ‫۳ سال و ۲ ماه قبل، جمعه ۳۰ مهر ۱۴۰۰، ساعت ۰۳:۰۳ نوشته:

سحرگه عزم بستان کن صبوحی در گلستان کن

به بلبل میبرد از گل صبا صد گونه بشری را

برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.

	غیرفعال و فعال کردن دوبارهٔ حالت چسبانی نوار ابزار به بالای صفحات
	راهنمای نوار ابزار
	پیشخان کاربر
	اشعار و ابیات نشان‌شدهٔ کاربر
	اعلان‌های کاربر
	ادامهٔ مطالعه (تاریخچه)
	خروج از حساب کاربری گنجور
	لغزش به پایین صفحه
	لغزش به بالای صفحه
	لغزش به بخش اطلاعات شعر
	فعال یا غیرفعال کردن لغزش خودکار به خط مرتبط با محل فعلی خوانش
	فعال یا غیرفعال کردن شماره‌گذاری خطوط
	کپی نشانی شعر جاری در گنجور
	کپی متن شعر جاری در گنجور
	همرسانی متن شعر جاری در گنجور
	نشان کردن شعر جاری
	ویرایش شعر جاری
	ویرایش خلاصه یا برگردان نثر سادهٔ ابیات شعر جاری
	شعر یا بخش قبلی
	شعر یا بخش بعدی

ورود به گنجور

غزل شمارهٔ ۲