گنجور

 
ادیب الممالک

خدای جل جلاله برای اسمعیل

ز باغ خلد فرستاد فدیه سوی خلیل

ولی ببار ولیعهد شه که طعنه زند

بباغ خلد و صبا اندر او چو جبرائیل

مرا فرستاد ایزد برای قربانی

بخاکپای، که هستم سلیل اسماعیل

خدایگانا شاها منم که جان و تنم

ببار تست فدا و براه تست سبیل

بریز خون من اندر رکاب خویش که کس

نخواهد از تو دیت بل نپرسد از تو دلیل

فدائی تو نباشد قتیل بل باشند

کسان که جان نفشاندند و زنده اند قتیل

اگر بمانم جودت بود حبیب و معین

وگر بمیرم فضلت شود ولی و وکیل

یکی رواق است ایران زمین که اندر وی

تو نوربخش چراغی و دین حق قندیل

کسیکه از تو گراید همی بجای دگر

بود مخالف قرآن و مؤمن انجیل

ز درگه تو بجای دگر شدن باشد

بجوی و چشمه شدن از کنار دجله و نیل

کجا دو دست تو بخشد یکیست سنگ و گهر

کجا که عزم تو جنبد یکی است پشه و پیل

خصائل تو در اوراق فخر هر تاریخ

شمایل تو در آفاق صدر هر تمثیل

زکوة و خمس ندانم کرا رسی که نماند

ز همت تو نه مسکین بجانه ابن سبیل

شود بسوی تو هر جا غریب خسته دلیست

که هم پناه غریبی و هم شفای علیل

ترا سزد که تفاخر کنی بجمع شهان

چنانکه کعبه تفاخر کند بقدس خلیل

بدشمنانت بارد بلا ز چرخ چنانک

بقوم ابرهه بارید از آسمان سجیل

فضای دهر تهی ماند از بداندیشت

چنانکه بیت مقدس ز آل اسرائیل

 
 
 
قطران تبریزی

تنم به گونه نال و دلم به گونه نیل

جهان ز نیلم نال و روان ز نالم نیل

چو نیل چشم منست از گریستن شب و روز

چراست جای نهنگ اندر آن دو چشم کحیل

رفیق رنجم تا عشق با منست رفیق

[...]

مسعود سعد سلمان

ولایت مه شعبان به روزه شد تحویل

بدل شد این مه با آز و اینت نیک بدیل

به امر باری شیطان شدست بسته به بند

زبان خلق گشاده شدست بر تهلیل

چو نار در دل کفار و نور در مسجد

[...]

امیر معزی

رسید عید همایون و روزه کرد رحیل

به جام داد فلک روشنایی از قندیل

چو روشنایی قندیل بازگشت به جام

سزدکه من به غزل بازگردم از تهلیل

غزل ز بهر غزالی غزاله رخ‌ گویم

[...]

وطواط

جمال دین پیمبر ، تو آن سر افرازی

که نیست بمعالی و مکرمات عدیل

سداد رأی تو در گرد ملک حصن حصین

جناح عدل تو بر اهل شرک گشته دلیل

بجنب حلم تو احنف شده سفیه سفیه

[...]

خواجوی کرمانی

سپیده دم که بر آمد خروش بانگ رحیل

برفت پیش سرشک من آب دجله و نیل

جهان ز گریه ام از آب گشت مالامال

ز سوز سینه ام آتش گرفت میلامیل

هلاک من چون بوقت وداع خواهد بود

[...]

مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه