گنجور

 
وطواط

ای تو بر آزادگان عصر خداوند

گیتی هرگز نزاد مثل تو فرزند

یک سخنت مایهٔ هزار سخن‌سنج

یک هنرت زیور هزار هنرمند

هست فلک را به وفق رأی تو پیمان

هست جهان را به خاک پای تو سوگند

دست موافق ز اصطناع تو پر دُر

پای مخالف ز انتقام تو در بند

هر چه نهال سخاست کَفِّ تو بنشاند

هر چه درخت جفاست لطف تو برکند

نام نکو به ز مال و همت عالیت

نام نکو جمع کرد و مال پراگند

دست تو حُسّاد را ز پای درآورد

پای تو افلاک را ز دست در افگند

داده همه طالبان ملک جهان را

در صف هیجاء زبان نیزهٔ تو پند

خنجر تو از برای حرمت قرآن

فایدهٔ زند برد و حرمت پازند

تیغ تو چندان بکشت مبتدعان را

تا شکم خاک را ز کشته بیاگند

رستم سکزی نکرده‌ است به عمری

آنچه تو یک لحظه کرده‌ای به سمرقند

بر در خیبر ندیده‌اند ز حیدر

آنچه ز باس تو دیده شد به دَرِ جَند

عمرو نکرده‌ست آنچه شخص تو کرده است

با سپه طاغیان به دشت نهاوند

نعرهٔ تو چون به گوش خصم در آید

از تن خصمت فرو گشاید پیوند

ای شه عادل، چو بنده مدح‌سرایی

خوار چرا شد، به عهد چون تو خداوند؟

دهر تنم را اسیر حادثه کرده است

بندهٔ خود را اسیر حادثه مپسند

جور کشیدم ز روزگارْ فراوان

آخر، ای روزگار، جور تو تا چند؟

چرخ اگر چند زشت کرد به جانم

چون به رضای تو بوده، هستم خرسند

تا که نباشد شراب را هنر آب

تا که نباشد شرنگ را اثر قند

باد در اندوه و رنج خصم تو گریان

تو به طرب در نشاط و ناز همی خند

 
 
 
رودکی

دیر زیاد! آن بزرگوار خداوند

جان گرامی به جانش اندر پیوند

دایم بر جان او بلرزم، زیراک

مادر آزادگان کم آرد فرزند

از ملکان کس چنو نبود جوانی

[...]

ادیب صابر

زلف تو از مشک و مشک پر گره و بند

لب ز عقیق و عقیق پر شکر و قند

فتنه قند تو نیکوان خراسان

بسته بند تو جاودان دماوند

حسن تو روی تو را به نور بپرورد

[...]

جلال عضد

ای زده در مشک ناب صد گره و بند

حقّه یاقوت کرده پر شکر و قند

خسته تن عاشقان به غمزه خون ریز

برده دل دوستان به لعل شکرخند

شوق تو صد فتنه در نهاد من انداخت

[...]

صفی علیشاه

هرچه‌ نه‌ پیوند یار بود بریدند

وآنچه‌ نه‌ پیمان دوست‌ بود شکستند

ادیب الممالک

ز آمدن فرودین و رفتن اسفند

دلها خرم شد و روانها خرسند

گلها افروختند آتش زردشت

مرغان آموختند ترجمه زند

ابر ببالای خاک لؤلؤ تربیخت

[...]

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از ادیب الممالک
مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه