سرگشته دلت از پی زرع است و حراث

تا چند شوی دشمن ذکران و اناث

تا چند ازین جهان گله چند غیاث

لو شئت فراقها لطلّقت ثلاث

در راه یقین گمان نباشد کس را

با شک و یقین امان نباشد کس را

دنیاطلبان زآخرت محرومند

ای دوست همین و آن نباشد کس را

هشیار دلم در آمد از مستیها

شد باخبر از بلند وز پستیها

در حال زمانه چون نظر کردم گفت

هم نیستیم به است ازین هستیها

تا رخت جهان همی بود بر خرِما

خالی نبود ز رنج و راحت سرما

مادام که در سرای دنیا باشیم

سرما سرِما خارد و گرما گرِما

خواهی که قدم زنی تو در کوی صفا

پیوسته خوری تو آب از جوی صفا

مادام که در سر هوس دنیا هست

هرگز به مشامت نرسد بوی صفا

میدان فراخ عمر بی تنگی نیست

رهوار نشاط نیز بی لنگی نیست

دشوار توان طلب مدام آسانی

کز دهر دورنگ امید یک رنگی نیست

عاشق چو به کار خویشتن در نگریست

دلشاد بشد زنیک و ز بد بگریست

در مملکت جهان نظر هیچ نکرد

یعنی که به جا رها کنم حاصل چیست

گر عالم را زبهر تو آرایند

مگر ای که عاقلان بدو نگرایند

بسیار چو تو روند و بسیار آیند

بر بای نصیب خویش کت بربایند

زین مرتبه و قاعدهٔ بَردابَرد

ایمن منشین ز دولت کرداکرد

دل شاد بزی به کام دل مردامرد

چیزی که کنی کزو شوی مردامرد

آنها که زدام بُت پرستی جستند

بردل در نیستی و هستی بستند

پا بر سر و روی جمله اسباب زدند

وز تنگ دلی و تنگ دستی رستند

هرگه که دل از بند جهان برخیزد

غوغای غم از حریم جان برخیزد

این جام جهان نمای جم دانی چیست

آن جرعَه کزو مایهٔ جان برخیزد

دنیا مطلب تا همه دینت باشد

دنیا طلبی نه آن نه اینت باشد

بر روی زمین زیر زمین وار بزی

تا زیر زمین روی زمینت باشد

از آخر عمر اگر کسی یاد کند

شرمش بادا که خانه آباد کند

دیدیم به چشم عقل بادست جهان

خاکش بر سر که تکیه بر باد کند

ناساخته کار این جهان ساخته گیر

چون ساخته شد پاک برانداخته گیر

چون درنگری آنچ مراد دل تست

آورده به دست و باز انداخته گیر

عمر از پی افزودن زر کاسته گیر

گنجی به هزار حیله آراسته گیر

تو بر سر آن گنج چو در صحرا برف

روزی دو سه بنشسته و برخاسته گیر

در بندگی ات دیو و پری صف زده گیر

وندر دل تو هر آنچ رفت آمده گیر

چون کار تو بگذشتن و بگذاشتن است

کیخسرو عالم شده گیر و سده گیر

علم عُلوی و سُفلی آموخته گیر

واموال جهان جمله تو اندوخته گیر

ناگاه اجلی آتش افروخته گیر

آموخته و اندوخته را سوخته گیر

در مملکت جهان فریدون شده گیر

وز گنج و زر و خواسته قارون شده گیر

بر چرخ رسیده قصر هامان شده گیر

روزی دو درو بوده و بیرون شده گیر

زین گلبن عمر تازه گلها چده گیر

وین روز گذشته گیر و شب آمده گیر

جانی که به زنجیر طبایع بسته است

ناگه به دمی جسته و بیرون شده گیر

کارت همه در جهان بسامان شده گیر

بر کام هوای خویش سلطان شده گیر

پیدا شده دان آنچ مراد دل تست

وآنگاه به زیر خاک پنهان شده گیر