این ز همت خالی و آن از طبع پر می شود
دست عالی زین سبب بهتر ز دست سافل است
چون بود انگور شیرین، باده گردد تلخ تر
می شود دیوانگی کامل، خرد چون کامل است
خرمن بی حاصلان از خوشه پروین گذشت
دانه امید صائب همچنان زیر گل است
هر که بر دوش است بارش در تلاش منزل است
راحت منزل ندارد هر که بارش بر دل است
بس که دلها از تماشای تو گردیده است آب
از سر کوی تو بی کشتی گذشتن مشکل است!
پنجه فولاد می تابد نگاه عجز ما
گر ببندد چشم ما را، حق به دست قاتل است
آهوی مشکین به آسانی نمی آید به دام
در کمند آوردن خوبان نوخط مشکل است
خاطر لیلی غبارآلود غیرت می شود
ورنه پیش چشم مجنون هر سیاهی محمل است
در کنار جسم جان را از کدورت چاره نیست
خاک می لیسد زبان موج تا در ساحل است
حسن را خودداری از اظهار مانع می شود
ورنه بهر عندلیبان غنچه هم خونین دل است
در زمین پاک ما ریگ روان حرص نیست
از رگ ابری مراد مزرع ما حاصل است
هیچ چشمی در غبار سرمه حیرت مباد!
زنده از دریاست ماهی و ز دریا غافل است
این که دست علو را از سفل بهتر گفته اند
این کرامت تا نپنداری غنا را حاصل است
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به بررسی تفاوتهای انسانی و ویژگیهای اخلاقی میپردازد. شاعر به این نکته اشاره میکند که هر چه همت انسان بالاتر باشد، دست او نیز بهتر خواهد بود. همچنین میگوید که در زندگی میتوان با وجود تلخیها و چالشها، به کمال رسید و دیوانگی در حقیقت میتواند نشانهای از عقل کامل باشد.
شاعر به نیاز انسانها به تلاش و کوشش در زندگی اشاره میکند و میگوید راحتی برای کسانی که باری بر دوش دارند، وجود ندارد. او بر اثرات نگاه معشوق بر دل عاشق تأکید میکند و به دشواری دستیابی به زیباییها و معشوقان میپردازد.
در ادامه، به برخی نکات فلسفی و عرفانی اشاره شده که میگوید حقیقت و خلوص در زندگی واقعی وجود دارد و انسان باید در جستجوی آن باشد. شاعر بر این باور است که زیبایی و حسن به خودی خود نیازمند شناخت و درک عمیق است و کسی که در دریا غرق نشده باشد، نمیتواند از نعمتهای آن بهرهمند شود.
به طور کلی، شعر به ترکیبی از عشق، تلاش، کمال و جستجوی حقیقت میپردازد.
هوش مصنوعی: این شعر به این معناست که دست و همت افراد بسته به ویژگیهای خودشان متفاوت است. افرادی که از همت و اراده قوی برخوردارند، حتی اگر در شرایط سختی باشند، میتوانند به موفقیت برسند. برعکس، افرادی که به لحاظ طبیعت و شخصیت ضعیفتر هستند، شاید با امکانات و شرایط بهتر هم نتوانند پیشرفت کنند. بنابراین، تلاش و همت فرد، مهمتر از شرایط ظاهری اوست.
هوش مصنوعی: زمانی که انگور شیرین میشود، شراب تلختر میگردد. دیوانگی به اوج خود میرسد، همانطور که درک و دانایی نیز کامل میشود.
هوش مصنوعی: خوشههای طلایی و زیبا از افرادی که بیثمرند عبور کردند، اما امیدی که در دل صائب وجود دارد هنوز در زیر خاک مدفون است.
هوش مصنوعی: هر کسی که بر دوش خود بار سنگینی دارد، در تلاش و کوشش برای رسیدن به منزل و آسایش است و هیچگاه در آرامش واقعی به سر نمیبرد. آنهایی که بارشان بر دل سنگینی میکند، نیز درگیر دغدغهها و نگرانیهای خود هستند.
هوش مصنوعی: دلها به شدت تحت تاثیر زیبایی و جذابیت تو هستند. از آنجا که عشق به تو بسیار عمیق شده است، عبور از این خیابان به راحتی امکانپذیر نیست و نیاز به یک کشتی دارد.
هوش مصنوعی: اگرچه ما در مواجهه با قدرت و سختیها احساس ناتوانی میکنیم، اما اگر واقعیت را نادیده بگیریم، در نهایت حق و حقیقت در دستان کسی خواهد بود که باعث آسیبدیدگی ما شده است.
هوش مصنوعی: آهوهای خوشرنگ و زیبایی مثل آنکه به مشک معروفند به راحتی نمیتوانند در تله بیفتند؛ به دام آوردن افرادی که جذاب و دلربا هستند کار سادهای نیست.
هوش مصنوعی: دوست داشتن لیلی در دل مجنون آنقدر عمیق است که حتی غبار و مشکلاتی که دور او را گرفته، نمیتواند مانع عشقش شود. در واقع، در چشم مجنون، حتی موانع و ناملایمات هم بهعنوان وسیلهای برای ابراز عشق به لیلی به حساب میآید.
هوش مصنوعی: در کنار بدن، نمیتوان از ناخالصیهای روحی رهایی یافت. خاک در مسیرش، تا زمانی که از دریا دور است، زبان میزند.
هوش مصنوعی: حسن به خاطر خودداری از بیان احساساتش، نمیتواند عشق و زیباییاش را به نمایش بگذارد. اگر نه، حتی برای کسانی که عاشق هستند، دل غنچهها نیز پر از حسرت و درد است.
هوش مصنوعی: در زمین پاک ما، از حرص و طمع خبری نیست و برکت و نعمت از باران الهی به دست میآید. محصول سرزمین ما تضمینشده است.
هوش مصنوعی: هیچ چشمی نباید در غبار حیرت بماند! ماهی زنده از دریاست، اما از دریا بیخبر است.
هوش مصنوعی: اینکه گفتهاند اوج و برتری از پایینتر بهتر است، به این معناست که این کرامت و فضیلت به خودی خود ارزش دارد و نباید فکر کنی که ثروت و دارایی دلیل بر بزرگی است.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
پای دل در کوی عشقت تا به زانو در گِل است
همّتی دارید با من زانکه کاری مشکل است
من ندانم کین دل دیوانه را مقصود چیست
کو همیشه سوی سرگردانی من مایل است
فیل محمودی فرو ماند اگر بیند به خواب
[...]
تا دلم در دست آن سیمین بر سنگین دل است
زیر پای من ز آب چشم و خون دل گل است
جز جفای من نگردد در دل سنگین او
بر ندارد سنگ خارا آنچه او را در دل است
نیست نرمی در دلش با دیده پرآب من
[...]
بار دل بر تن نهادن کار ارباب دل است
این که عیسی بار خر بر دوش گیرد مشکل است
ای عزیزان رهرو راه دلارام است دل
چون سبکبار است پیش از کاروان در منزل است
مرغ عرشی آرزوی آشیان دارد ولی
[...]
من خیال یار دارم، گر کسی را بر دل است
کز خیال او شوم، خالی، خیالی باطل است
چشم عیارش، به قصد خواب هرشب تا سحر
در کمین مردم چشم است و مردم، غافل است
عشق، در جان است و می، در جام و شاهد، در نظر
[...]
گرچه از باران دیده خاک آن کو پر گل است
پای عاشق در گل از دست دل از دست دل است
بنده را گر پیش خویش از مقیلان خوانی رواست
هر که رو در قبله روی تو دارد مقبل است
دل همه تن اشک خونین گشت و آمد سوری چشم
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال یک حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.