بخش ۱۰۵ - روان شدن شه‌زادگان در ممالک پدر بعد از وداع کردن ایشان شاه را و اعادت کردن شاه وقت وداع وصیت را الی آخره
عزم ره کردند آن هر سه پسر
سوی املاک پدر رسم سفر
در طواف شهرها و قلعه‌هاش
از پی تدبیر دیوان و معاش
دست‌بوس شاه کردند و وداع
پس بدیشان گفت آن شاه مطاع
هر کجاتان دل کشد عازم شوید
فی امان الله دست افشان روید
غیر آن یک قلعه نامش هش‌ربا
تنگ آرد بر کله‌داران قبا
الله الله زان دز ذات الصور
دور باشید و بترسید از خطر
رو و پشت برجهاش و سقف و پست
جمله تمثال و نگار و صورتست
همچو آن حجرهٔ زلیخا پر صور
تا کند یوسف بناکامش نظر
چونک یوسف سوی او می‌ننگرید
خانه را پر نقش خود کرد آن مکید
تا به هر سو که نگرد آن خوش‌عذار
روی او را بیند او بی‌اختیار
بهر دیده‌روشنان یزدان فرد
شش جهت را مظهر آیات کرد
تا بهر حیوان و نامی که نگرند
از ریاض حسن ربانی چرند
بهر این فرمود با آن اسپه او
حیث ولیتم فثم وجهه
از قدح گر در عطش آبی خورید
در درون آب حق را ناظرید
آنک عاشق نیست او در آب در
صورت خود بیند ای صاحب‌بصر
صورت عاشق چو فانی شد درو
پس در آب اکنون کرا بیند بگو
حسن حق بینند اندر روی حور
همچو مه در آب از صنع غیور
غیرتش بر عاشقی و صادقیست
غیرتش بر دیو و بر استور نیست
دیو اگر عاشق شود هم گوی برد
جبرئیلی گشت و آن دیوی بمرد
اسلم الشیطان آنجا شد پدید
که یزیدی شد ز فضلش بایزید
این سخن پایان ندارد ای گروه
هین نگه دارید زان قلعه وجوه
هین مبادا که هوستان ره زند
که فتید اندر شقاوت تا ابد
از خطر پرهیز آمد مفترض
بشنوید از من حدیث بی‌غرض
در فرج جویی خرد سر تیز به
از کمین‌گاه بلا پرهیز به
گر نمی‌گفت این سخن را آن پدر
ور نمی‌فرمود زان قلعه حذر
خود بدان قلعه نمی‌شد خیلشان
خود نمی‌افتاد آن سو میلشان
کان نبد معروف بس مهجور بود
از قلاع و از مناهج دور بود
چون بکرد آن منع دلشان زان مقال
در هوس افتاد و در کوی خیال
رغبتی زین منع در دلشان برست
که بباید سر آن را باز جست
کیست کز ممنوع گردد ممتنع
چونک الانسان حریص ما منع
نهی بر اهل تقی تبغیض شد
نهی بر اهل هوا تحریض شد
پس ازین یغوی به قوما کثیر
هم ازین یهدی به قلبا خبیر
کی رمد از نی حمام آشنا
بل رمد زان نی حمامات هوا
پس بگفتندش که خدمتها کنیم
بر سمعنا و اطعناها تنیم
رو نگردانیم از فرمان تو
کفر باشد غفلت از احسان تو
لیک استثنا و تسبیح خدا
ز اعتماد خود بد از ایشان جدا
ذکر استثنا و حزم ملتوی
گفته شد در ابتدای مثنوی
صد کتاب ار هست جز یک باب نیست
صد جهت را قصد جز محراب نیست
این طرق را مخلصی یک خانه است
این هزاران سنبل از یک دانه است
گونه‌گونه خوردنیها صد هزار
جمله یک چیزست اندر اعتبار
از یکی چون سیر گشتی تو تمام
سرد شد اندر دلت پنجه طعام
در مجاعت پس تو احول دیده‌ای
که یکی را صد هزاران دیده‌ای
گفته بودیم از سقام آن کنیز
وز طبیبان و قصور فهم نیز
کان طبیبان همچو اسپ بی‌عذار
غافل و بی‌بهره بودند از سوار
کامشان پر زخم از قرع لگام
سمشان مجروح از تحویل گام
ناشده واقف که نک بر پشت ما
رایض و چستیست استادی‌نما
نیست سرگردانی ما زین لگام
جز ز تصریف سوار دوست‌کام
ما پی گل سوی بستان‌ها شده
گل نموده آن و آن خاری بده
هیچ‌شان این نی که گویند از خرد
بر گلوی ما که می‌کوبد لگد
آن طبیبان آن‌چنان بندهٔ سبب
گشته‌اند از مکر یزدان محتجب
گر ببندی در صطبلی گاو نر
باز یابی در مقام گاو خر
از خری باشد تغافل خفته‌وار
که نجویی تا کیست آن خفیه کار
خود نگفته این مبدل تا کیست
نیست پیدا او مگر افلاکیست
تیر سوی راست پرانیده‌ای
سوی چپ رفتست تیرت دیده‌ای
سوی آهویی به صیدی تاختی
خویش را تو صید خوکی ساختی
در پی سودی دویده بهر کبس
نارسیده سود افتاده به حبس
چاهها کنده برای دیگران
خویش را دیده فتاده اندر آن
در سبب چون بی‌مرادت کرد رب
پس چرا بدظن نگردی در سبب
بس کسی از مکسبی خاقان شده
دیگری زان مکسبه عریان شده
بس کس از عقد زنان قارون شده
بس کس از عقد زنان مدیون شده
پس سبب گردان چو دم خر بود
تکیه بر وی کم کنی بهتر بود
ور سبب گیری نگیری هم دلیر
که بس آفت‌هاست پنهانش به زیر
سر استثناست این حزم و حذر
زانک خر را بز نماید این قدر
آنک چشمش بست گرچه گربزست
ز احولی اندر دو چشمش خر بُزست
چون مقلب حق بود ابصار را
که بگرداند دل و افکار را
چاه را تو خانه‌ای بینی لطیف
دام را تو دانه‌ای بینی ظریف
این تسفسط نیست تقلیب خداست
می‌نماید که حقیقتها کجاست
آنک انکار حقایق می‌کند
جملگی او بر خیالی می‌تند
او نمی‌گوید که حسبان خیال
هم خیالی باشدت چشمی به مال
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این متن درباره سفر سه پسر به املاک پدرشان و هشدارهایی است که شاه به آنها می‌دهد. شاه آنها را از قلعه‌ای به نام هش ربا می‌ترساند که پر از تصاویر و تمثال‌هاست و این مکان به‌نوعی خطرناک توصیف می‌شود. او به آنها می‌گوید باید از خطرها پرهیز کنند و به فکر به دست آوردن کسب و کار و معیشت باشند.
متن بر لزوم احتیاط و دوری از وسوسه‌ها تأکید می‌کند و بیان می‌کند که انسان‌ها عموماً در برابر ممنوعیت‌ها کنجکاو می‌شوند. همچنین بر این نکته تأکید دارد که به‌جای اعتماد به ظواهر، باید به حقیقتها و بینش عمیق‌تر نگاه کرد، زیرا برخی چیزها ممکن است فریبنده باشند. این سفر و هشدارها به مثالی از زندگی بشری و تمایل به دست‌یابی به چیزهای ممنوع می‌پردازد و به اهمیت هوشیاری و تدبیر در مواجهه با چالش‌ها اشاره می‌کند.
هوش مصنوعی: سه پسر تصمیم گرفتند به سمت زمین‌ها و املاک پدرشان سفر کنند.
هوش مصنوعی: در گشت و گذار میان شهرها و قلعه‌ها، به دنبال تدبیر و چاره‌جویی برای زندگی و معیشت است.
هوش مصنوعی: شاه به کسانی که دست‌به‌سینه او شدند و با او وداع کردند، گفت: "خداوندگار شما هستم و بر شما مراقبت خواهم کرد."
هوش مصنوعی: هر جا که دل شما را به سمت خودش می‌کشد، بروید و در امنیت خداوند باشید و با شادی و شکرگزاری انجام دهید.
هوش مصنوعی: غیر از آن، یک دژ وجود دارد که نامش هش‌رباست و بر سر فرماندهان، فشار و تنگی ایجاد می‌کند.
هوش مصنوعی: از خداوند بترسید و دوری جویید از ذات او که به تصویر درنیامده است، زیرا در این بی‌خبری ممکن است خطرهایی وجود داشته باشد.
هوش مصنوعی: برج‌ها و سقف‌ها و دیوارهایش همه نشان‌دهنده زیبایی و نقش و طرح هستند.
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف فضایی می‌پردازد که پر از جلوه و زیبایی است، مشابه حجره‌ای که زلیخا در آن یوسف را نگه داشته بود. در اینجا اشاره شده که یوسف به دلیل زیبایی‌اش، توجه و نظرها را به خود جلب می‌کند. این فضا، نمادی از جذابیت و شور و شوق است که می‌تواند بر سرنوشت افراد تاثیر بگذارد.
هوش مصنوعی: وقتی یوسف به طرف او نگاه نمی‌کند، آن خانه با تصویر خود پر می‌شود.
هوش مصنوعی: هر جا که نگاه کنی، زیبایی آن دختر خوش‌چهره را می‌بینی و نمی‌توانی از تماشای او خودداری کنی.
هوش مصنوعی: برای دیدگان روشن، خداوند شش جهت را نشانه‌هایی از آیات خود قرار داد.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که برای همه موجودات و نام‌هایی که به آنها فکر می‌شود، زیبایی‌ها و لطف‌های خدایی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
هوش مصنوعی: این جمله به نوعی اشاره به این دارد که برای رسیدن به مقصود یا هدفی خاص، باید به دقت به آنچه که موجود است توجه کنیم و در جهت درست حرکت کنیم. به عبارت دیگر، باید مسیر و جهت درستی را انتخاب کنیم تا به هدف نهایی برسیم.
هوش مصنوعی: اگر از جامی آب بنوشید، در درون آن، حقیقت الهی را مشاهده کنید.
هوش مصنوعی: او که عاشق نیست، در آب به تصویر خودش نگاه می‌کند، ای کسی که بینا هستی.
هوش مصنوعی: چهره عاشق وقتی که از بین برود، اکنون در آب چه کسی را خواهد دید، بگو؟
هوش مصنوعی: زیبایی حسن را در چهره حور به اندازه‌ای می‌بینند که مانند ماهی است که در آب منعکس شده است و نشان‌دهنده‌ی خلق و خوی غیرتمندانه‌ی آفریننده‌اش می‌باشد.
هوش مصنوعی: غیرت او بر عشق و صداقت است و نه بر دیوانگی و افکار خام.
هوش مصنوعی: اگر دیو هم عاشق شود، باز هم به مقام و جایگاه بلند جبرئیل دست پیدا می‌کند و در نهایت آن دیو نابود می‌شود.
هوش مصنوعی: شیطان در جایی ظاهر شد که یزید از فضل و برکت بایزید به وجود آمد.
هوش مصنوعی: این صحبت هیچ‌گاه تمام نمی‌شود، ای جمعیت، بشتابید و مراقب باشید از آن دژ که در آنجا چهره‌ها و شخصیت‌های مختلف وجود دارد.
هوش مصنوعی: مراقب باشید که نفس شما شما را گمراه نکند، زیرا در این صورت تا ابد در بدبختی خواهید افتاد.
هوش مصنوعی: از خطر دوری کنید و به من که بدون هیچ‌گونه غرضی سخن می‌گویم، گوش کنید.
هوش مصنوعی: وقتی در جستجوی شادی و خوشبختی هستی، بهتر است که با هوشیاری و دقت عمل کنی و از موقعیت‌های خطرناک دوری کنی.
هوش مصنوعی: اگر آن پدر این سخن را نمی‌گفت و از آن قلعه پرهیز نمی‌کرد، ممکن بود وضعیت متفاوتی پیش آید.
هوش مصنوعی: آنها به تنهایی نمی‌توانستند به آن دژ نزدیک شوند و نمی‌توانستند به سمت آنجا تمایل پیدا کنند.
هوش مصنوعی: در گذشته، معروفیت و شهرتی که او داشت، به شدت فراموش شده بود و از راه‌ها و مکان‌های مهم دور افتاده بود.
هوش مصنوعی: زمانی که آن نگرانی از دل‌هایشان برطرف شد، به خاطر آن گفت و گو در آرزوها غرق شدند و در خیالات خود سیر کردند.
هوش مصنوعی: افرادی که از این منع و محدودیت رنج می‌برند، حسی از تمایل و اشتیاق در دلشان ایجاد شده است که باید دلیل و علت آن را پیدا کنند.
هوش مصنوعی: کیست که از چیزهایی که برایش ممنوع شده، اجتناب کند؟ زیرا انسان طبیعتاً به چیزی که از او گرفته شده، حرص می‌زند.
هوش مصنوعی: نهی بر کسانی که اهل تقوا هستند، به نوعی تبعیض تلقی شده و نهی بر افرادی که به هوس و شهوت می‌پردازند، به نوعی تشویق به عمل آمده است.
هوش مصنوعی: از این پس، کسانی که به گروه‌های زیادی می‌پیوندند، به راهنمایی و هدایت کسانی می‌پردازند که دارای دانش و بصیرت در دل‌ها هستند.
هوش مصنوعی: کی کسی از نی آشنا فرار کرده است؟ بلکه او از نی‌های احساس و عشق است که دور می‌شود.
هوش مصنوعی: پس به او گفتند که باید برای خدمت به او آماده باشیم و حرف‌های او را بشنویم و فرمان‌هایش را اطاعت کنیم.
هوش مصنوعی: اگر ما از دستورات تو روی برگردانیم، به معنای کفر است و فراموشی نسبت به خوبی‌ها و نعمت‌های تو.
هوش مصنوعی: با این حال، توکل بر خدا و ذکر او باعث می‌شود که از وابستگی به دیگران جدا شویم.
هوش مصنوعی: در آغاز مثنوی به بیان موارد خاص و احتیاط‌هایی اشاره شده است.
هوش مصنوعی: هرچند ممکن است کتابهای زیادی وجود داشته باشد، اما اگر فقط یک موضوع مهم وجود داشته باشد، تمام این کتاب‌ها به آن موضوع مرتبط می‌شوند. در واقع، در همه تلاشی که انجام می‌دهیم، اگر هدف واقعی‌مان را پیدا نکنیم، به جز یک نقطه مشخص (محراب) به جایی نخواهیم رسید.
هوش مصنوعی: این راه‌ها به یک هدف مشترک می‌رسند و همه این زیبایی‌ها از یک منبع واحد نشأت گرفته‌اند.
هوش مصنوعی: انواع مختلف غذاها به تعداد بسیار زیاد وجود دارند، اما در حقیقت همه آنها در ارزش و اهمیت به یک چیز برمی‌گردند.
هوش مصنوعی: وقتی که از یک نفر سیر شدی، در دلت دیگر هیچ لطف و محبت نمی‌مانی و حتی غذای او هم برایت خوشایند نیست.
هوش مصنوعی: در جمعیت، تو چشمانت را بر یک نفر متمرکز کرده‌ای، در حالی که او را بسیار بیشتر از آنچه که هست، می‌بینی.
هوش مصنوعی: ما قبلاً از مشکلات آن کنیز و ناتوانی پزشکان در درک حال او صحبت کرده بودیم.
هوش مصنوعی: پزشکان مانند اسبی بدون زین و سوار، ناآگاه و بی‌فایده بودند.
هوش مصنوعی: آنها با زخم‌های زیادی روبرو هستند و آسیب‌های زیادی دارند؛ در حقیقت، کارهایی که انجام می‌دهند، برایشان سخت و دردآور شده و اثرات منفی بر جای گذاشته است.
هوش مصنوعی: کسی که هنوز به وضوح درک نکرده است، نمی‌داند که چه چیزی بر دوش ما سنگینی می‌کند و این بار سنگین، خود را به خوبی نشان می‌دهد.
هوش مصنوعی: سرگردانی ما ناشی از این نیست که سوارکار دوست‌کام ما چطور ما را می‌رانند، بلکه به خاطر تغییرات و اتفاقاتی است که در زندگی برایمان پیش می‌آید.
هوش مصنوعی: ما به دنبال گل‌های زیبا به سمت باغ‌ها رفتیم و در این راه، گل‌های تازه‌ای را به وجود آوردیم و در عوض، خاری هم به ما رسید.
هوش مصنوعی: این نی که درباره‌اش صحبت می‌شود، نشان‌دهندهٔ نوعی صدای عمیق و پر معناست که به ما می‌گوید، احساساتی درون ما وجود دارد که مانند لگدی بر گلوی ما فشار می‌آورد. این صدا، در واقع نالهٔ خاموشی است که از درون برمی‌خیزد و ما را به تفکر وادار می‌کند.
هوش مصنوعی: طبیبان به‌قدری درگیر استفاده از داروها و درمان‌های ظاهری شده‌اند که از تأثیرات واقعی و حکمت‌های الهی پنهان مانده‌اند.
هوش مصنوعی: اگر درهای خوشبختی را ببندی، ممکن است به عواقب ناگواری دچار شوی و به جای رسیدن به هدف‌های بزرگ، به نتایج ناامیدکننده برسید.
هوش مصنوعی: خواب‌آلودگی و بی‌توجهی مانند نشانه‌ای از احمق بودن است و این رفتار نشان‌دهنده‌ی غفلتی است که فرد تا کی می‌خواهد از مهم‌ترین مسائل غافل باشد.
هوش مصنوعی: این شخص، خودش نمی‌گوید که چه کسی است و تا کی در این وضعیت باقی می‌ماند. او به قدری غیرقابل دسترسی است که شاید تنها از آسمان بتوان او را دید.
هوش مصنوعی: تو تیر را به سمت راست پرتاب کردی، اما تیر تو به سمت چپ رفت. آیا این را دیده‌ای؟
هوش مصنوعی: تو برای شکار آهویی به سرعت حرکت کردی، اما در واقع خودت را در دام خوکی انداختی.
هوش مصنوعی: کسی که برای کسب منفعت بسیار تلاش می‌کند، اما به هدفش نمی‌رسد، در نهایت به نتیجه‌ای نمی‌رسد و این تلاشش بی‌فایده می‌ماند.
هوش مصنوعی: چاهها را برای دیگران حفر کرده‌اند، اما خودش در آن افتاده است.
هوش مصنوعی: وقتی که خداوند به خواسته‌ات نرسید، چرا به آنچه که به عنوان دلیل می‌بینی، بدگمان شوی؟
هوش مصنوعی: بسیاری از افراد از طریق کار و تلاش به مقام و ثروت رسیده‌اند، در حالی که برخی دیگر از همان کار و تلاش به درستی بهره‌مند نشده و در نهایت بهره‌ای نداشته‌اند.
هوش مصنوعی: برای بسیاری، ازدواج با زنان ثروتمند باعث شده که به مقام و منزلت بالایی برسند، و برای برخی دیگر، این ازدواج‌ها باعث مشکلات مالی و بدهی‌ها شده است.
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی محکم بایستی، بهتر است به چیزی تکیه کنی که ثابت و پایدار باشد و به جای تکیه بر چیزهای ضعیف و ناپایدار.
هوش مصنوعی: اگر به دنبال دلیل نباشی و شجاعانه عمل کنی، باید بدان که خطرها و مشکلات زیادی در زیر سطح ممکن است پنهان باشد.
هوش مصنوعی: این نکته را باید در نظر داشت که حذر و احتیاط همیشه لازم نیست، چون برخی شرایط ممکن است باعث شوند که افراد دچار خطا شوند و در نتیجه، احساست و ادراکات ناشی از آنها گمراه‌کننده باشد.
هوش مصنوعی: او چشمانش را بسته است، ولی حتی اگر در حالت خواب باشد، در چشم‌هایش حالتی شگفت و جذاب وجود دارد.
هوش مصنوعی: از آنجا که خداوند قادر است، می‌تواند چشم‌ها و افکار انسان‌ها را تغییر دهد و بر آنها تاثیر بگذارد.
هوش مصنوعی: تو چاه را مانند یک خانه زیبا و دلنشین می‌بینی و دام را شبیه دانه‌ای ظریف و فریبنده تصور می‌کنی.
هوش مصنوعی: این چیزی که می‌بینید فقط یک توهم نیست، بلکه نشانه‌ای از قدرت خداوند است. به نظر می‌رسد که حقایق در جایی غیر از آنچه تصور می‌شود وجود دارند.
هوش مصنوعی: او تمام حقایق را انکار می‌کند و بر اساس یک خیال گزاف پیش می‌رود.
هوش مصنوعی: او نمی‌گوید که اگر به خیال کسی به او محبت شود، این عشق واقعی است یا نه، بلکه به داشتن چیزهای مادی و مالی اهمیت می‌دهد.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۸ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.