گنجور » خیام » رباعیات » رباعی شمارهٔ ۱۷۲

خیام » رباعیات »

رباعی شمارهٔ ۱۷۲

در گوشِ دلم گفت فلک پنهانی

«حکمی که قضا بُود، ز من می‌دانی؟»

در گردش خویش اگر مرا دست بُدی

خود را برهاندمی ز سرگردانی

حاشیه‌ها

با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

وزن:	مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی)
قالب شعری:	رباعی
منبع اولیه:	ویکی‌درج
تعداد ابیات:	۲

خلاصه

شاعر از مکالمه خود با تقدیر و فلک گفته است که در آن چرخ فلک به‌او می‌گوید من نیز مانند شما کاره‌ای نیستم و پس بی‌خود مرا متهم به تعیین امور خود نکنید! که اگر کاره‌ای بودم خودم را سرگردانی و حیرت نجات می‌دادم!

برگردان به زبان ساده

# در گوشِ دلم گفت فلک پنهانی

«حکمی که قضا بُود، ز من می‌دانی؟»

فلک (و آنچه که مردم از دست او می‌نالند) بطور آهسته و خصوصی به‌من گفت که «مردم فکر می‌کنند که من کاره‌ای هستم و همه‌چیز را من تعیین می‌کنم!

# در گردش خویش اگر مرا دست بُدی

خود را برهاندمی ز سرگردانی

راستش این‌است که اگر کاره‌ای بودم، خودم را از این گردش و سرگیجه نجات می‌دادم!

رونوشت متن رونوشت نشانی نمای مشابه کتابهای چاپی (فقط رایانه)

حاشیه‌ها

حاشیه‌ها

حاشیه‌ها

رباعی شمارهٔ ۱۷۲ به خوانش داوود ملک زاده
می‌خواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.

رباعی شمارهٔ ۱۷۲ به خوانش زهرا بهمنی

رباعی شمارهٔ ۱۷۲ به خوانش نازنین بازیان

رباعی شمارهٔ ۱۷۲ به خوانش علی قلندری

فعال یا غیرفعال‌سازی قفل متن روی خوانش من بخوانم

حاشیه‌ها

پیشنهاد مشق شعر

حاشیه‌ها

خیام » ترانه‌های خیام به انتخاب و روایت صادق هدایت » از ازل نوشته [۳۴-۲۶] » رباعی ۳۳

در گوشِ دلم گفت فلک پنهانی:

حُکمی که قضا بُوَد ز من می‌دانی؟

در گردشِ خود اگر مرا دست بُدی،

خود را برهاندمی ز سر گردانی.

عطار » مختارنامه » باب بیستم: در ذُلّ و بار كشیدن و یكرنگی گزیدن » شمارهٔ ۱۰

امروز منم نه کفر و نه ایمانی

نه دانائی تمام و نه نادانی

شوریده دلی، شیفته ای، حیرانی

بر سر گردن فتاده سرگردانی

مشاهدهٔ ۳ مورد هم آهنگ دیگر از عطار

اوحدالدین کرمانی » دیوان رباعیات » الباب الثامن: فی الخصال المذمومة و ما یتولد منها » شمارهٔ ۳۰

ای دل چو نصیب تست سرگردانی

از طالع شوم خود چه سرگردانی

چون رزق تو این است کز اوّل دادند

پس جهد تو هیچ است دلا نادانی

کمال‌الدین اسماعیل » رباعیات » شمارهٔ ۸۳۲

گه می خوانی مرا و گه می رانی

عاجز کردی مرا ز سرگردانی

چون می نبری مرا چرا می خوانی ؟

کز پای من آمدن نیاید دانی

مولانا » دیوان شمس » رباعیات » رباعی شمارهٔ ۱۷۴۸

ای عشق تو عین عالم حیرانی

سرمایهٔ سودای تو سرگردانی

حال من دلسوخته تا کی پرسی

چون می‌دانم که به ز من میدانی

مشاهدهٔ ۲ مورد هم آهنگ دیگر از مولانا

مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه

حاشیه‌ها

حاشیه‌ها

تا به حال ۱۷ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...

ناشناس در ‫۱۲ سال و ۲ ماه قبل، چهارشنبه ۴ بهمن ۱۳۹۱، ساعت ۱۵:۳۸ نوشته:

با سلام به نظر بنده شاعر تشبیه بسیار بسیار زیباو دلنشینی بکار برده است . آیا در دنیا عذابی بدتر وعظیمتر از سرگردانی وجود دارد؟ سعادتمند کسی است که بخصوص در اوایل زندگی پای در راه راست گذاشته وبتواند از سرگردانی خودرا نجات دهدو شاید چه ارتباط زیبایی بین سرگردانی فلک وما میتوان دید انجا که فلک هم از سرگردانی اش بخاطر سرگردانی ما کلافه شده است.

reply flag link

امین کیخا در ‫۱۱ سال و ۱۰ ماه قبل، پنجشنبه ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۲، ساعت ۲۳:۴۶ نوشته:

البته من فکر میکنم نوشته که فلک کاتوره و سرگردان است و خودش را نیز نمی تواند برهاند و انچه بر ما میرود نیز از بودنی پیامد یک سردرگمی است .

reply flag link

م‌رک در ‫۱۰ سال و ۹ ماه قبل، یکشنبه ۱۸ خرداد ۱۳۹۳، ساعت ۰۹:۲۶ نوشته:

چرا اشعار خیام فیلتر شده؟!!!

reply flag link

عباس رحمانی در ‫۹ سال و ۷ ماه قبل، سه‌شنبه ۲۷ مرداد ۱۳۹۴، ساعت ۱۴:۳۷ نوشته:

خداوند از احوال بندگان درتمام عمرشان اگاه است واگر درتمام عمرم قادر به درک بودم هیچوقت غصه نمیخوردم

reply flag link

بهرام مشهور در ‫۹ سال و ۲ ماه قبل، چهارشنبه ۱۴ بهمن ۱۳۹۴، ساعت ۱۳:۴۸ نوشته:

نسخه بهتر و به اصل نزدیکتری از این رباعی را خدمتتان می نویسم :
در گوش دلم گفت فلک پنهانی
حکمی که بود قضا ز من میدانی ؟
در گردش خود اگر مرا دست بدی
خود را برهاندمی ز سرگردانی

reply flag link

کرمانشاهی در ‫۷ سال و ۶ ماه قبل، دوشنبه ۲۰ شهریور ۱۳۹۶، ساعت ۰۰:۳۱ نوشته:

خیام یک ستاره شناس بوده است. وقتی که تمام اجرام آسمان که ما در برابر بزرگی آنها یک مولکول هم نیستیم بر روی حساب یک جاذبه یا قوانین دیگر در گردشند و اختیاری ندارند چگونه ما می توانیم اختیار داشته باشیم!؟ ... شاید تنها اختیار ما در جهان توانایی کنترل احساسات و نوع دیدگاهمان به جهان باشد. ما اختیار کالبد خود را مطلقا نداریم متولد می شویم پیر می شویم و می میریم به عبارتی در این جهان مانند یک ذره یا یک مگس مدتی می چرخیم و نمی دانیم به کجا می رویم اما اگر به درونمان بنگریم می دانیم به کجا می رویم جهانِ پس از مرگی اگر وجود داشته باشد ادامه روند همین زندگی الان ماست اگر بهشت را می خواهیم اول بهشت را باید در درونمان بسازیم. خودِ ما همین الان می دانیم در بهشت هستیم یا در دوزخ. ... درونمان خشم و کینه و نفرت است یا صفا و زلالی؟ مولوی می گوید برای رسیدن به عشق باید ذره ای کینه در وجودت نماند (رو سینه را چون سینه‌ها هفت آب شو از کینه‌ها / وآنگه شراب عشق را پیمانه شو پیمانه شو)

reply flag link

عرفان در ‫۶ سال و ۴ ماه قبل، دوشنبه ۱۲ آذر ۱۳۹۷، ساعت ۲۰:۰۰ نوشته:

منظور خیام از بیت اول این است:
مرا مقصر چیزی ندان که قضا و حکم پروردگار است و از من ناراحت نباش
و منظور خیام از بیت دوم این است:
من(فلک)هم از جبر سرنوشت سردرگم و حیران شده ام.

reply flag link

آرمان تولایی در ‫۶ سال و ۱ ماه قبل، جمعه ۱۹ بهمن ۱۳۹۷، ساعت ۰۲:۵۲ نوشته:

مردم باستان این اعتقاد را داشتند که سرنوشت آدمی از روی موقعیت ستارگان قابل پیش بینی است و این اوضاع کواکب است که اقبال و سرنوشت آدمیان را رقم می زند. حتی بعضی ها با مشاهده موقعیت ستارگان به پیشگویی می پرداختند. خیام در این رباعی این اعتقاد خرافی را نفی می کتد.
خیام همواره به وضوح تمام اعتقاد های خرافی و دینی را نفی کرده و به این اعتقادات طعنه زده است.

reply flag link

یوسف در ‫۵ سال و ۹ ماه قبل، چهارشنبه ۵ تیر ۱۳۹۸، ساعت ۱۶:۴۹ نوشته:

حکیم داره به جبر اشاره میکنه و از طرفی داره به خودش دلداری میده که در واقع قصد مخاطبه. میگه خود فلک هم ناتوان در مقابل تصمیم خداوند پس زیاد فلک رو مسبب مشکلات ندونیم. و مشخصه زمانی که این رباعی رو گفته در آرامش بوده. چونکه یه جای دیگه از روی ناراحتی میگه ای چرخ فلک خرابی از کینه توست. بیدادگری شیوه دیرینه توست.

reply flag link

حسین ش در ‫۵ سال و ۱ ماه قبل، شنبه ۲۶ بهمن ۱۳۹۸، ساعت ۱۶:۵۷ نوشته:

دوستان من نمیدام چرا عده ای سعی دارند که گفته های نابغه بزرگ تاریخ ایران زمین خیام را که اصلا به خدا و مذهب و عرفان که خود اسلام منهای دخالت در سیاست است اعتقادی نداشته اسست بطرف خدا و مذهب یا بلخی ببرند. عقاید خیام و بلخی در دو قطب مخالف قرار دارند. خیام یک دانشمند - فیلوف و شاعر است در صورتیکه بلخی یک مبلغ دینی و شاعر مذهبی است.

reply flag link

امید فلاح در ‫۴ سال و ۱۰ ماه قبل، پنجشنبه ۸ خرداد ۱۳۹۹، ساعت ۱۹:۳۴ نوشته:

خیام از جمله شاعران تقدیر گرا بود شعر خیام لبریز از زیبایی ذاتی است و در رباعیات شاعر نیشابوری ابیات این چنینی بسیار است نمونه آن
آن روز که توسن فلک زین کردند آرایش مشتری و پروین کردند
این بود نصیب ما زدیوان قضا ما را چه گنه قسمت ما این کردند

reply flag link

سینا ---- در ‫۴ سال و ۸ ماه قبل، دوشنبه ۱۶ تیر ۱۳۹۹، ساعت ۲۳:۳۹ نوشته:

خیلی کنجکاوم که کسی فرق این تقدیـر گرایی را با نگرش اشعری توضیح دهد. و این که این نوع نگاه از چه می آید؟ از جمله چهارپاره هاییست که از چند نظرگاه متضاد میتوان به آن نگریست.

reply flag link

ATAA در ‫۴ سال و ۵ ماه قبل، چهارشنبه ۷ آبان ۱۳۹۹، ساعت ۱۴:۴۳ نوشته:

قابل توجه خرافه پرستای مدرن که سنگ کائنات رو به سینه میزنن

reply flag link

فاطمه دِل سَبُک (مهر۱۳۲۵ - تیر۱۴۰۲/یزد) در ‫۳ سال و ۷ ماه قبل، شنبه ۲۳ مرداد ۱۴۰۰، ساعت ۲۱:۰۰ نوشته:

" سَرگردانی "

در گوشِ دلم گفت فَلَک پنهانی

حُکمی که قضا بود زِ من میدانی

در گردشِ خویش اگر مرا دست بُدی

خود را بِرَهاندَمی زِ سَرگردانی

- در گوشِ دلم گفت: به من الهام شد

- فَلَک: این کره خاکی که همیشه در حال گردش است هم به دور خود و هم به دور خورشید، روزگار

- حُکم: سرنوشت، تقدیر

- قضا بود: نوشته شده بود، از پیش تعیین شده بودپ

- گردشِ خویش: سردرگمی، روزمرگی

- مرا دست بُدی: توانایی تغییر دادن را داشتم

- بِرَهاندَمی: خودم را رها (آزاد) می کردم

- سَرگردان: اسیرِ روزمرگی، کسی که در بندِ منِ ذهنی خویش گرفتار است و راهِ زندگی را گم کرده است

برداشت آزاد:

در قدیم این باور وجود داشت که از روی موقعیت ستارگان می توان سرنوشتِ انسانها را پیش بینی کرد که حکیم عمر خیام بعنوان یک اخترشناس با این رباعی این باور را نفی می کند. وقتی ستارگان و سیاراتِ آسمان بر روی برنامه و قوانین دقیق در گردش هستند و از خود هیچ اختیاری ندارند، چگونه ما که در برابرِ آنها هیچ هم نیستیم، می توانیم در این جهانِ بیرونی از خود اختیاری داشته باشیم!

تمامی اختیاراتِ ما به جهانِ درونِ ما باز می گردد. جهان درونی، جایگاه احساسات، یافته ها، خرد ، معرفت و از همه مهمتر عشق است. در جهانِ بیرون است که ما به دنیا می آییم، پیر می شویم و می میریم. در واقع همچون مگسی سردرگم مدتی چرخیده و سپس از بین می رویم. ولی اگر به جهانِ درون بنگریم خواهیم یافت که خودِ واقعیمان کیست، از کجا آمده ایم و آمدنِ ما بهرِ چه بوده است. خواهیم یافت که زندگی، تنها چند روزِ این دنیا نبوده و تا زمانی که خدا خدایی می کند، ادامه خواهد داشت. جهانِ درون است که بودن در بهشت و جهنم را برای ما رقم می زند نه جهانِ بیرون.

بنابراین مادامیکه که در سرگردانی و بندِ منِ ذهنیی که به دنبال عواملی بیرونی است، باشیم، امکان بازگشت به درون و چشیدن طعمِ خوشبختی را نخواهیم یافت.

جامِ مِی و خونِ دل هریک به کسی دادند

در دایره یِ قِسمت اوضاع چنین باشد

در کارِ گُلاب و گُل حُکمِ ازلی این بود

کاین شاهدِ بازاری وآن پرده نشین باشد

دیوان حافظ » غزل ۱۶۱

- جامِ مِی: نمادِ شادخواری

- خونِ دل: نمادِ غمخواری

- جامِ مِی و خونِ دل هریک به کسی دادند / در دایره یِ قِسمت اوضاع چنین باشد: شادمانی کردن را به یکی و غمخواری را به یکی دیگر داده اند. قسمت هرکسی چیزی شده و این قانونی است که از آغاز پیدایش هستی بوده و همیشه خواهد بود. خداوند ازهرکس براساسِ نقشی که برای او در نظر گرفته و استعداد وامکاناتی که دارد، انتظاردارد که تا به بهترین وجه ایفای نقش کند

- در کارِ گُلاب و گُل حُکمِ ازلی این بود / کاین شاهدِ بازاری وآن پرده نشین باشد: بسیاری از مسائل جهانِ بیرون، خارج از اختیار و اراده ی ما است. به هرکسی نقشی داده شده که باید آن نقش را به خوبی بازی کند. گُل نمی تواند از پرده نشینی خود (اشاره به غنچه دارد) و بازاری بودنِ گُلاب دلگیر باشد. خواستِ خداوند این بوده و باید پذیرفت. به گفته یِ علی (ع): تو جهانِ درونِ (سیرتِ) خود را زیبا کن، خداوند جهانِ بیرونِ (صورتِ) تو را زیبا خواهد کرد.

reply flag link

محمد در ‫۲ سال و ۲ ماه قبل، یکشنبه ۲ بهمن ۱۴۰۱، ساعت ۲۰:۱۷ نوشته:

خدایش عجب حرفی زده

یعنی هر کس میگه سرنوشت و تقدیرش بدونه

دیگه سرگردون حیرون ناراحت نیست دیگه حرص جوش نمی خوره چون آخرش تقدیرش اینه

reply flag link

ابوتراب. عبودی در ‫۱ سال و ۳ ماه قبل، سه‌شنبه ۲۱ آذر ۱۴۰۲، ساعت ۱۷:۴۰ نوشته:

با سلام و عرض ادب و احترام محضر فرهیختگان عزیز،، گنجور،،

‏باسلام

گر با می و مطرب دل خود شاد کنی
یا با صنمــــی دل ز غم آزاد کنـــی

از جـور زمان خلاص گشتن هیهات
جز اینکه دلـــی خراب آباد کنــــی

رباعی ،دیوان ابوتراب عبودی

reply flag link

حبیب شاکر در ‫۵ ماه قبل، سه‌شنبه ۱۷ مهر ۱۴۰۳، ساعت ۱۱:۱۰ نوشته:

باسلام خدمت همراهان عزیز

گفتم به فلک؛خیره سر بی پروا

با اهل خرد این همه بیداد چرا ؟

گفتا ؛به غلط مگو که بی حکم قضا

هرگز نشود ز شاخه ای برگ جدا

سپاس از همه دوستان

reply flag link

برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.

	غیرفعال و فعال کردن دوبارهٔ حالت چسبانی نوار ابزار به بالای صفحات
	راهنمای نوار ابزار
	پیشخان کاربر
	اشعار و ابیات نشان‌شدهٔ کاربر
	اعلان‌های کاربر
	ادامهٔ مطالعه (تاریخچه)
	خروج از حساب کاربری گنجور
	لغزش به پایین صفحه
	لغزش به بالای صفحه
	لغزش به بخش اطلاعات شعر
	فعال یا غیرفعال کردن لغزش خودکار به خط مرتبط با محل فعلی خوانش
	فعال یا غیرفعال کردن شماره‌گذاری خطوط
	کپی نشانی شعر جاری در گنجور
	کپی متن شعر جاری در گنجور
	همرسانی متن شعر جاری در گنجور
	نشان کردن شعر جاری
	ویرایش شعر جاری
	ویرایش خلاصه یا برگردان نثر سادهٔ ابیات شعر جاری
	شعر یا بخش قبلی
	شعر یا بخش بعدی

ورود به گنجور

رباعی شمارهٔ ۱۷۲