باده و این همه ز باده بتر
که برآورده دودمان از سر
یا ز پرکاری است و کمخواری
یا ز پرخواری است وکمکاری
چون که عدل از میانه برخیزد
عقل وخیروصلاح بگریزد
آن توانگر ز بس تن آسانی
خسته گردد کند هونرانی
تا عذاب درونش کم گردد
پیش خم شراب خم گردد
تا ز تنپروری دمی برهد
سوی بنگ وشراب روی نهد
کارگر هم ز فرط بدبختی
ازغم و رنج و محنت و سختی
ساغری درکشد که مست شود
دور از آن عالمی که هست شود
این ز تفریط و آن دگر زافراط
هر دو گردند منقطع ز نشاط
پس به رغم طبیعت ساده
این کشد چرس و آن خورد باده
کارها گر ز روی داد بود
همه کس نیکبخت و شاد بود
ور شدی یاوه آز و ناکامی
زبستی شاد عارف و عامی
غصه و غم چو رفت و بیکاری
دوستی آید و بیآزاری
همه از نعمت خدای جهان
متنعم در آشکار و نهان
هرکسی حرفتی گرفته به پیش
نه توانگر بهجای و نه درویش
حرص و خشم از جهان پراکنده
شده گیتی به عدل آکنده
آن زمان خاک حکم زر دارد
زندگی لذتی دگر دارد
زندگانی جمال و فرگیرد
ذوقها جنبشی دگر گیرد
قتل و دزدی و غیبت و بهتان
نیست گردد چو عقل شد سلطان
چون خردگشت بر جهانسالار
شیخ و شحنه روند و منبر و دار
چون که خالی شدند خلق از آز
سر نهند از نشیب سوی فراز
چون غم نان شب فرامش گشت
شعلهٔ کین و آز خامش گشت
طی شود رسم آکل و مأکول
اهرمن گردد از عمل معزول
شعلهٔ معرفت زبانه زند
ایمنی بانگ بر زمانه زند
حرکت جوهری سریع شود
چرخ و اختر تو را مطیع شود
کنی -ار بگذری ازاین پستی -
ای بسا عیش و ای بسا مستی
کاندرین حال عیش و مستی نیست
غیر حرص و درازدستی نیست
این بنا بهر این گذاشتهاند
واندرو نقشها نگاشتهاند
تا تو بر زندگی دلیر شوی
نه که از عمر خویش سیر شوی
شاد باشی و عزم کارکنی
گوهر خویش آشکار کنی
کنی اندیشههای نغز سترگ
تا شوی درخور مقام بزرگ
قوت روح را بروز دهی
پای بر تارک سپهر نهی
سخت بیانتهاست قوت تو
تا چه فتوی دهد فتوت تو
ای دریغا که عامه کور و کر است
رهبرش نیز عامی دگر است
گفت عیسی و شد صلیب سوار
گفت منصور و رفت بر سردار
هست با شیخ و شحنه تیغ و عصا
کس نیارد چخید با رؤسا
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این متن به نوعی انتقاد از افراط و تفریط در زندگی اشاره دارد. شاعر میگوید که هم نوشیدن زیاد باده و هم دوری از آن نمیتواند خوشبختی را به ارمغان بیاورد. او به عواقب منفی بادهخواری و همچنین سختیهای زندگی میپردازد و مطرح میکند که وقتی عدالت از میانه برمیخیزد، عقل و خیرخواهی نیز از میان میروند.
شاعر به ضرورت توجه به طبیعت و اصل زندگی اشاره میکند و پیشنهاد میدهد که انسانها باید عاقلانه و با تدبیر زندگی کنند. همچنین او به درک و دانایی در روابط انسانی تأکید میکند و میگوید که غم و رنج وقتی از میان برود، دوستی و شادی جای آن را میگیرد.
در نهایت، او به قدرت روح و اراده انسان که میتواند به علو مقام و رشد شخصیتی منجر شود، اشاره کرده و ابراز تأسف میکند که بسیاری از مردم در جهل و نادانی به سر میبرند و رهبرانشان هم از همین دستهاند. زندگی باید بر اساس خرد و درک عمیق باشد تا انسان بتواند به جایی رهنمون شود که شایستهاش است.
هوش مصنوعی: نوشیدنی و همهی لذتهای آن، از این مهمتر است که دودمان و نسلها را از منشاء خود دور و بینصیب کرده است.
هوش مصنوعی: این جمله به بیان تفاوتهای رفتاری و عملکردی افراد اشاره دارد. به این معناست که یا فرد به دلیل تلاش و کار زیاد، از خود فروتنی و تواضع کمتری نشان میدهد، یا برعکس، به خاطر کمکاری ممکن است اعتماد به نفس بیشتری داشته باشد و خود را پرخودپسند تر به نمایش بگذارد. در واقع، این جمله به ارتباط بین سختکوشی و ویژگیهای شخصیتی اشاره دارد.
هوش مصنوعی: وقتی که عدالت از میان برود، عقل و خیر و صلاح نیز دور میشوند.
هوش مصنوعی: توانگر که به واسطه راحتطلبی و بیتحرکی، به زودی خسته و دلزده میشود.
هوش مصنوعی: برای اینکه عذاب درونش کاهش یابد، به سمت خم شراب میرود.
هوش مصنوعی: برای لحظهای از تنبلی و کسالت فاصله بگیرد و به سمت خوشی و لذتهای ناب مانند شراب و تفریح حرکت کند.
هوش مصنوعی: کارگر به خاطر مشکلات و سختیهای زیاد زندگی، از غم و رنج رنج میبرد و به شدت متأثر و ناامید است.
هوش مصنوعی: جامی مینوشد که باعث مستیاش شود و او را از دنیای موجود دور کند.
هوش مصنوعی: دو حالت افراط و تفریط باعث میشود که انسان از شادابی و نشاط دور شود.
هوش مصنوعی: با وجود اینکه طبیعت انسانها ساده و طبیعی است، برخی به سراغ مواد مخدر میروند و برخی دیگر به نوشیدن مشروبات الکلی مشغول میشوند.
هوش مصنوعی: اگر همه چیز به سرنوشت و تقدیر وابسته باشد، پس همهی مردم خوشبخت و خوشحال خواهند بود.
هوش مصنوعی: اگر به دلیل آز و ناکامی، سخن بیهودهای میگویی، این موضوع باعث شادمانی عارفان و مردم عادی خواهد شد.
هوش مصنوعی: وقتی غم و اندوه از زندگی کنار بروند، وقت آن است که دوستی و آرامش به سراغ انسان بیاید و او از درد و رنج دور شود.
هوش مصنوعی: همه مردم به طور علنی و پنهانی از لطف و نعمتهای خداوند در زندگی برخوردارند.
هوش مصنوعی: هر کسی که موقعیتی را در دست گرفته، نه ثروتمند میتواند به او کمک کند و نه فقیر.
هوش مصنوعی: طمع و خشم در دنیا منتشر شدهاند و جهان با عدالت پر شده است.
هوش مصنوعی: در آن زمان، خاک ارزش طلا را پیدا میکند و زندگی به نوعی دیگر از لذت میرسد.
هوش مصنوعی: زندگی زیبایی و شوق را به دیگرگونهای درمیآورد و حرکتی نو به خود میگیرد.
هوش مصنوعی: وقتی عقل و درک آدمی حاکم شود، دیگر کارهای ناپسند مانند قتل، دزدی، غیبت و بهتان از بین میروند.
هوش مصنوعی: زمانی که عقل و خرد در دنیا حاکم شود، کسانی مانند شیخ، شحنه (دولتمرد)، منبر و دار (اعدام) در کنار هم قرار میگیرند.
هوش مصنوعی: زمانی که مردم از آز و طمع خالی شوند، به سمت اوج و تعالی حرکت میکنند.
هوش مصنوعی: زمانی که غم و فکر نان شب فراموش شد، آتش کینه و آز نیز خاموش گردید.
هوش مصنوعی: وقتی که عادات ناپسند و رفتارهای غلط از بین بروند، شیطان و نیروهای منفی از تأثیرگذاری بر انسان دور میشوند.
هوش مصنوعی: شعلهٔ آگاهی و دانش روشن میشود و به خوبی بر دنیا تأثیر میگذارد.
هوش مصنوعی: به زودی با تغییرات تحولی و سریع، چرخش عالم و ستارگان تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و به فرمان تو در خواهند آمد.
هوش مصنوعی: اگر از این مشکلات و سختیها عبور کنی، به شادیها و لذتهای زیادی دست پیدا خواهی کرد.
هوش مصنوعی: در این وضعیت خوشی و شادی، چیزی جز طمع و ولع نیست.
هوش مصنوعی: این ساختمان را به این خاطر ساختهاند و در آن طرحها و نقوشی طراحی کردهاند.
هوش مصنوعی: برای اینکه در زندگی شجاع و دلیر باشی، نباید به دنبال خستگی و پایان عمر خود باشی.
هوش مصنوعی: شاد زندگی کن و با اراده به انجام کارها بپرداز، تا استعداد و ظرفیت درونت را نمایان کنی.
هوش مصنوعی: برای اینکه شایستگی یک مقام بلند و بزرگ را پیدا کنی، باید به افکار عمیق و ارزشمند پرداخته و آنها را پرورش دهی.
هوش مصنوعی: توانایی و قدرت روح را نشان بدهی و بر بالای آسمانها قرار بگیری.
هوش مصنوعی: قدرت و توانایی تو به حدی بینهایت است که نمیتوان دربارهی جوانمردی و شجاعت تو نظری قطعی داد.
هوش مصنوعی: افسوس که مردم نادان و بیفهم هستند و رهبرشان هم شخصی نادان و دیگرگون است.
هوش مصنوعی: عیسی صحبت کرد و بر صلیب رفت، منصور هم سخن گفت و بر سردار پیش رفت.
هوش مصنوعی: همراه با روحانی و فرمانروا، کسی جرأت نمیکند با ریتم و شوق ابراز وجود کند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
چون بیامد بوعده بر سامند
آن کنیزک سبک زبام بلند
برسن سوی او فرود آمد
گفتی از جنبشش درود آمد
جان سامند را بلوس گرفت
[...]
چیست آن کاتشش زدوده چو آب
چو گهر روشن و چو لؤلؤ ناب
نیست سیماب و آب و هست درو
صفوت آب و گونه سیماب
نه سطرلاب و خوبی و زشتی
[...]
ثقة الملک خاص و خازن شاه
خواجه طاهر علیک عین الله
به قدوم عزیز لوهاور
مصر کرد و ز مصر بیش به جاه
نور او نور یوسف چاهی است
[...]
ابتدای سخن به نام خداست
آنکه بیمثل و شبه و بیهمتاست
خالق الخلق و باعث الاموات
عالم الغیب سامع الاصوات
ذات بیچونش را بدایت نیست
[...]
الترصیع مع التجنیس
تجنیس تام
تجنیس تاقص
تجنیس الزاید و المزید
تجنیس المرکب
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال یک حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.