حاشیه‌ها
اصل هجو نامه اینه ….آقای یا خانم گمنام ۱ بخوان شاید نظرت عوض شد
ایا شاه محمود کشور گشای
زکس گر نترسی بترس از خدایکه پیش از تو شاهان فراوان بدند
همه تاجداران کیهان بدندفزون از تو بودند یکسر به جاه
به گنج و کلاه و به تخت و سپاهنکردند جز خوبی و راستی
نگشتند گرد کم وکاستیهمه داد کردند بر زیر دست
نبودند جز پاک یزدان پرستنجستند از دهر جز نام نیک
وزان نام جستن سرانجام نیکهر آن شه که در بند دینار بود
به نزدیک اهل خرد خوار بودگرایدون که شاهی به گیتی تراست
نگویی که این خیره گفتن چراستندیدی تو این خاطر تیز من
نیندیشی از تیغ خونریز منکه بد دین و بد کیش خوانی مرا
منم شیر نر ، میش خوانی مرامرا غمز کردند کان بد سخن
به مهر نبی و علی شد کهنهر آن کس که در دلش کین علیست
ازو خوار تر در جهان گونه کیستمنم بنده ی هر دو تا رستخیز
اگر شه کند پیکرم ریزریزمن از مهر این هر دو شه نگذرم
اگر تیغ شه بگذرد بر سرمنباشد جز از بی پدر دشمنش
که یزدان بسوزد به آتش تنشمنم بنده ی اهل بیت نبی
ستاینده ی خاک پای وصیمرا سهم دادی که در پای پیل
تنت را بسایم چو دریای نیلنترسم که دارم ز روشندلی
به دل مهر جان نبی و علیچه گفت آن خداوند تنزیل و وحی
خداوند امر و خداوند نهیکه من شهر علمم علیم درست
درست این سخن گفت پیغمبر استگواهی دهم کاین سخن راز اوست
تو گویی دو گوشم بر آواز اوستچو باشد تورا عقل و تدبیر و رای
به نزد نبی و علی گیر جایگرت زین بد آید گناه منست
چنین است این رسم و راه منستبه این زاده ام هم به این بگذرم
چنان دان که خاک پی حیدرمابا دیگران مر مرا کار نیست
براین در مرا جای گفتار نیستاگر شاه محمود ازین بگذرد
مر اورا به یک جو نسنجد خردچو بر تخت شاهی نشاند خدای
نبی و علی را به دیگر سرایگر از مهر شان من حکایت کنم
چو محمود را صد حمایت کنمجهان تا بود شهریاران بود
پیامم بر تاجداران بودکه فردوسی طوسی پاک جفت
نه این نامه بر نام محمود گفتبه نام نبی و علی گفته ام
گهر های معنی بسی سفته امچو فردوسی اندر زمانه نبود
بد آن بد که بختش جوانه نبودنکردی درین نامه ی من نگاه
به گفتار بد گوی گشتی ز راههر آنکس که شعر مرا کرد پست
نگیردش گردون گردنده دستمن این نامه ی شهریاران پیش
به گفتم بدین نغز گفتار خویشچو عمرم به نزدیک هشتاد شد
امیدم به یکباره بر باد شدبه سی سال اندر سرای سپنج
چنین رنج برم به امید گنجز ابیات غرا دو ره سی هزار
مر آن جمله در شیوه ی کار زارز شمشیر و تیر و کمان و کمند
زکوپال و از تیغهای بلندز بر گستوان و ز خفتان و خود
ز صحرا و دریا و از خشک رودز گرگ و ز شیر و ز پیل و پلنگ
ز عفریت و از اژدها و نهنگز نیرنگ غول و ز جادوی دیو
کزیشان به گردون رسیده غریوز مردان نامی به روز مصاف
ز گردان جنگی گه رزم و لافهمان نامداران با جاه و آب
چو تور و چو سلم و چو افراسیابچو شاه آفریدون و چون کیقباد
چو ضحاک بد کیش بی دین و دادچو گرشاسب سام نریمان گرد
جهان پهلوانان با دستبردچو هوشنگ و طهمورث دیو بند
منوچهر و جمشید شاه بلندچو کاوس و کیخسرو تاجور
چو رستم چو رویین تن نامورچو گودرز و هشتاد پور گزین
سواران میدان و شیران کینهمان نامور شاه لهراسب را
زریر سپهدار و گشتاسب راچو جاماسب کاندر شمار سپهر
فروزنده تر بد ز ناهید و مهرچو دارای داراب بهمن همان
سکندر که بد شاه شاهنشانچو شاه اردشیر و چو شاپور او
چو بهرام و نوشیروان نکوچو پرویز و هرمز چو پورش قباد
چو خسرو که پرویز نامش نهادچنین نامداران و گردنکشان
که دادم یکایک ازیشان نشانهمه مرده از روزگار دراز
شد از گفت من نامشان زنده بازچو عیسی من این مردگان را تمام
سراسر همه زنده کردم به نامیکی بندگی کردم ای شهریار
که ماند ز تو در جهان یادگاربناهای آباد گردد خراب
ز باران و از تابش آفتابپی افکندم از نظم کاخی بلند
که از باد و باران نیابد گزندبر این نامه بر عمرها بگذرد
بخواند هر آنکس که دارد خردنه زین گونه دادی مرا تو نوید
نه این بودم از شاه گیتی امیدبداندیش کش روز نیکی مباد
سخن‌های نیکم به بد کرد یادبر پادشه پیکرم زشت کرد
فروزنده ی اخگر چو انگشت کرداگر منصفی بودی از راستان
که اندیشه کردی در این داستانبگفتی که من در نهاد سخن
بدادستم از طبع داد سخنجهان از سخن کردهام چون بهشت
از این بیش تخم سخن کس نکشتسخن گستران بیکران بوده‌اند
سخنها بی اندازه پیمودهاندولیک ار چه بودند ایشان بسی
همانا نگفتند از ایشان کسیبسی رنج بردم در این سال سی
عجم زنده کردم بدین پارسیجهاندار اگر نیستی تنگدست
مرا بر سر گاه بودی نشستکه سفله خداوند هستی مباد
جوانمرد را تنگدستی مبادبه دانش نبد شاه را دستگاه
وگرنه مرا برنشاندی به گاهچو دیهیم دارش نبد در نژاد
ز دیهیم‌داران نیاورد یاداگر شاه را شاه بودی پدر
بسر بر نهادی مرا تاج زرو گر مادر شاه بانو بدی
مرا سیم و زر تا به زانو بدیچو اندر تبارش بزرگی نبود
نیارست نام بزرگان شنودکف شاه محمود عالی تبار
نه اندر نه آمد سه اندر چهارچو سی سال بردم به شهنامه رنج
که شاهم ببخشد به پاداش گنجمرا از جهان بی نیازی دهد
میان یلان سر فرازی دهدبه پاداش گنج مرا در گشاد
به من جز بهای فقاعی ندادفقاعی نیرزیدم از گنج شاه
از آن من فقاعی خریده به راهپشیزی به از شهریاری چنین
که نه کیش دارد نه آیین دینپرستار زاده نیاید به کار
اگر چند دارد پدر شهریارسر ناسزایان برافراشتن
وز ایشان امید بهی داشتنسر رشتۀ خویش گم کردن‌است
به جیب اندرون مار پروردناستدرختی که تلخ‌است وی را سرشت
گرش بر نشانی به باغ بهشتوراز جوی خلدش به هنگام آب
به بیخ انگبین ریزی و شهد نابسرانجام گوهر به کار آورد
همان میوۀ تلخ بار آوردبه عنبر فروشان اگر بگذری
شود جامۀ تو همه عنبریو گر تو شوی نزد انگشت گر
از او جز سیاهی نیابی دگرز بد گوهران بد نباشد عجب
نشاید ستردن سیاهی ز شببه ناپاک‌زاده مدارید امید
که زنگی به شستن نگردد سپیدز بد اصل چشم بهی داشتن
بود خاک در دیده انباشتنچو پروردگارش چنین آفرید
نیابی تو بر بند یزدان کلیدبزرگی سراسر به گفتار نیست
دو صد گفته چون نیم کردار نیستجهاندار اگر پاک نامی بدی
در این راه دانش گرامی بدیشنیدی چو ز اینگونه گونه سخن
ز آیین شاهان و رسم کهندگرگونه کردی به کامم نگاه
نگشتی چنین روزگارم سیاهاز آن گفتم این بیت‌های بلند
که تا شاه گیرد از این کار پندکزین پس بداند چه باشد سخن
بیندیشد از پند پیر کهندگر شاعران را نیازارد او
همان حرمت خود نگهدارد اوکه شاعر چو رنجد بگوید هجا
بماند هجا تا قیامت به جابنالم به درگاه یزدان پاک
فشاننده بر سر پراکنده خاککه یارب روانش به آتش بسوز
دل بندۀ مستحق برفروزغلامرضا پرهیزکاری در تاریخ ۱۹ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۵:۱۶ دربارهٔ هجونامه (منتسب)
باسلام
رساله در علم کلیات وجود خیام:
http://ensani.ir/file/download/article/20120427103000-5207-322.pdf
متن خطبه توحیدیه ابن سینا و ترجمه خیام:
http://www.javidankherad.ir/article_33698_397a8de266c04c53de6db9281b0abc0c.pdf
متن اصلی و ترجمه رساله الجواب عن ثلاث مسائل؛ ضروره التضاد فی العالم و الجبر و البقا:
http://ensani.ir/file/download/article/20120427102857-5207-260.pdf
متن اصلی و ترجمه رساله فی الوجود:
http://ensani.ir/file/download/article/20120427102854-5207-258.pdf
نسخه خطی رساله فی الوجود؛ موجود در کتابخانه،موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی؛ صفحه ۹۷ فایل پی دی اف؛ برای دانلود یا نمایش به قسمت پیوست ها در پایین سایت زیر مراجعه شود:
http://dlib.ical.ir/site/catalogue/502695
متن اصلی رساله فی شرح ما اشکل من مصادرات کتاب اقلیدس ثلث مقالات؛ موجود در کتابخانه،موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی؛ صفحه ۱۷ فایل پی دی اف؛ برای دانلود یا نمایش به قسمت پیوست ها در پایین سایت زیر مراجعه شود:
http://dlib.ical.ir/site/catalogue/531468بنده در تاریخ ۱۹ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۵:۰۳ دربارهٔ رباعی شمارهٔ ۱
در نسخهٔ تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی، کلمهٔ “مازحه” ضبط شده، زنی مازحه یعنی: یک زن شوخ‌طبع و مزاح‌کننده
ناهید در تاریخ ۱۹ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۲:۳۱ دربارهٔ حکایت شمارهٔ ۳۷
اما در این غربت مریخی که ماهی هوا می مکد ،
باد را می بینم بی در و پیکر ،
مثل اول راه آبی ام ،
و انارهای حیاط که میگویند جای ما اینجا نیست ،
ای ته دورم ، سیاه پُر سپیدم ،
آبی ام کن ، خالی ام کن ،
تا قطره ای شوم برای گلعبدالرحمان در تاریخ ۱۹ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۱:۰۵ دربارهٔ غزل شمارهٔ ۳۸۷
در سوره انسان ( دهر ) میفرماید که انسان به یاد داشته باشد که قبل از تشکیل شدنش ، چیز بود اما چیز قابل ذکری نبود و این دقیقا همان معنی ذره است ،
در ثانی وجه انسان کامل را خورشید مینامند که نور و گرمایش برای همه عالم و عالمیان است ( اما خود را در معرض نور و گرمای او قرار دادن _ تسلیمش شدن _ به معنی پرستش او نیست و این معنی کاملا واضح است.
بدرودعبدالرحمان در تاریخ ۱۹ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۰:۴۵ دربارهٔ غزل شمارهٔ ۳۸۷
به نظر می رسد مولوی درباره «طبیعت» (mother earth) شعر میگوید.
جان منست او هی مزنیدش آن منست او هی مبریدش
آب منست او نان منست او مثل ندارد باغ امیدش
باغ و جنانش آب روانش سرخی سیبش سبزی بیدش
متصلست او معتدلست شمع دلست او پیش کشیدش
mahyar در تاریخ ۱۹ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۰:۰۷ دربارهٔ غزل شمارهٔ ۱۲۸۰
در مصرع که از کاخ مهراب ، روشن روان
روشن روان اشاره به کیست؟
به مهراب یا رودابه؟مهدی طباطبایی در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۲۳:۲۸ دربارهٔ بخش ۷
حرامم بی تو بی یعنی حرامم بی تو باشد . بی تو حرامم باد
سیدمسعود در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۲۳:۱۷ دربارهٔ دوبیتی شمارهٔ ۸۰
نه پای آنکه از ماران گریزم
سیدمسعود در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۲۳:۱۴ دربارهٔ دوبیتی شمارهٔ ۷۸
در معنا همان هم کفو است ولی به ضرورت وزن و قافیه شاعر هم کُف آورده
سیدمسعود در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۲۳:۱۳ دربارهٔ دوبیتی شمارهٔ ۷۶
روایت جناب عطا را بهتر می پسندم
چون به اشک دیدگان قشنگ نیست و مشخصه که فقط دیده اشک داره
ولی به آب دیدگان درست است آب یک معنای کلی است و وقتی به دیدگان منسوب شد معنی اشک می دهد و زیباستسیدمسعود در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۲۳:۰۸ دربارهٔ دوبیتی شمارهٔ ۷۲
حافظ نظرباز و بچه باز…
س.م.م در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۲۳:۰۵ دربارهٔ غزل شمارهٔ ۲۷
داد عشق از بی‌نیازی، درس طفلانم به‌یاد
سرخط معنی‌ست پیش چشم و می‌خوانم بهیادشرم بی‌دردی مگر بر جبهه‌ام چیند عرق
تا نماند ننگ خشکی‌های مژگانم بهیادمیفشارد تنگی این خانهٔ مجنون مرا
گر نباشد وسعت‌آبادِ بیابانم بهیاددر فراموشی مگر جمعیّتی پیدا کنم
ورنه چون موی سر مجنون، پریشانم بهیادزان ستم‌هائی که از بی‌داد هجران دیده‌ام
می‌درم پیش تو گر، آید گریبانم بهیاددل کباب پرتو حُسن عرقناکِ که بود
کز هجوم اشک می‌آید چراغانم بهیاداز تغافل‌خانهٔ ناز تو بیرون نیستم
شیشه‌ای بودم که دارد طاق نسیانم بهیادزان قدر هوشی که می‌کردم به‌وهم خویش جمع
چون بیادت می‌رسم چیزی نمی‌مانم بهیاداز عدم آن‌سوترم بُردست فکر نیستی
نیستم زان‌ها که هستی آرَد آسانم بهیادبا خیال رفتگان هم قانع‌ام از بی‌کسی
کاش گردون واگذارد، یاد یارانم بهیادبعد ازین غیر از فراموشی کی می بیند مرا
مفت آگاهی اگر روزی دو مهمانم بهیادبیدل آن دورِ می و پیمانه‌ام دیگر کجاست
یک‌دو دم بگذار تا رنگی بگردانم به‌یادDr Foad در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۲۳:۰۴ دربارهٔ غزل شمارهٔ ۹۲۰
مصراع چهارم قافیه ندارد شاید اصل آن به گونه ای دیگر بوده
فکر کنم باید مصراع چهارم باید با ” هم بو ته خواهم ” به پایان برسد
لطفا اساتید نظر بدهندسیدمسعود در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۲۲:۵۷ دربارهٔ دوبیتی شمارهٔ ۱۶۵
به دریا نگاه می کنم تو را می بینم
به صحرا هم که نگاه می کنم تو را می بینم و در هرچه نگاه می کنم تجلی تو را می بینم
دریا ته وینُم یعنی در دریا تو را می بینم
و بقیه به همین نحوسیدمسعود در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۲۲:۵۳ دربارهٔ دوبیتی شمارهٔ ۱۶۲
لطفا مدیر سایت حرفهای بی ادبانه را حذف کنند
با تشکرسیدمسعود در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۲۲:۴۶ دربارهٔ دوبیتی شمارهٔ ۱۶۲
راستی اگه اشتباه نکنم گونه ی نر این آهو دوتا دندون نیش ترسناک داره !
ما را همه شب نمی برد خواب در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۲۲:۴۴ دربارهٔ غزل شمارهٔ ۱۳۱ - ماه بر سر مهر
سید حسین
زهرا بانو کاملا درست توضیح دادند ,
فقط یک نکته در تکمیل حاشیه اشون ,
این آهوی ختن دو تا خط زیر گلوش داره و تا زیر چونه هم میرسه
فقط نمیدونم چرا ختنی خط رو گفته
شاید منظورش گیسوی یار بوده در دو طرف شانه اش
و شاید هم فقط برای تعریف گفتهما را همه شب نمی برد خواب در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۲۲:۴۳ دربارهٔ غزل شمارهٔ ۱۳۱ - ماه بر سر مهر
چرا اینقدر مسئله را می پیچانید ؟
حافظ با تشبیه آسمان به کشتزار و با تشبیه ماه نو به داس به یاد قیامت و نتیجه اعمال افتاده که در حدیث معصوم ( ع) آمده است
الدنیا مزرعه الآخره
و در قرآن کریم آمده است
إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ لَآیَاتٍ لِّأُولِی الْأَلْبَابِ (۱۹۰) الَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیَامًا وَقُعُودًا وَعَلَىٰ جُنُوبِهِمْ وَیَتَفَکَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَٰذَا بَاطِلًا سُبْحَانَکَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ
مسلما در آفرینش آسمانها و زمین و در پى یکدیگر آمدن شب و روز براى خردمندان نشانه هایى [قانع کننده] است (۱۹۰)
همانان که خدا را [در همه احوال] ایستاده و نشسته و به پهلو آرمیده یاد مى کنند و در آفرینش آسمانها و زمین مى اندیشند [که] پروردگارا اینها را بیهوده نیافریده اى منزهى تو پس ما را از عذاب آتش دوزخ در امان بدار (۱۹۱)
آری مردان خدا نگاه به آسمان و زمین و ستارگان و حرکت ماه و شب و روز کرده و عبرت می گیرند و به قدرت خدا می اندیشند
و به قول بابا طاهر
به دریا بنگرم دریا ته وینم
به صحرا بنگرم صحرا ته وینم
به هر جا بنگرم کوه و در و دشت
نشان از قامت رعنا ته وینم
و از حافظ بزرگ که حافظِ قرآن و غرق در قرآن است بیش از هر کسی انتظار می رود که چنین باشد و البته هستسیدمسعود در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۲۲:۳۵ دربارهٔ غزل شمارهٔ ۴۰۷
در خصوص یکی از ابیات فوق مطلب زیر تقدیم می گردد:
معجزه تسلیم و رضا
(قفل زفتست و گشاینده خدا دست در تسلیم زن و اندر رضا “مولوی” خود کاذب قفل محکمی است و زمانی که با تسلیم و رضا از خود کاذب عبور می کنی، خدا راهگشای زندگی ات می شود.)
در جستجوی آرامش مباش! در آرزوی حالتی غیر از آنچه اکنون در آن هستی مباش! در غیر اینصورت (و با نخواستن آنچه هستی و خواستن آنچه که نیستی) تو یک تضاد درونی و مقاومت نا آگاهانه در درونت خلق می کنی.
خودت را بابت اینکه در وضعیت آرامش ( یا خوشبختی، بی ترسی، فقدان نگرانی، رهایی و…) نیستی سرزنش نکن و خودت را ببخش!
هنگامی که دست از این حرص و خواستن آنچه نیست می کشی، و نا آرامی خودت را می پذیری، نا آرامی ات مبدل به آرامش می شود.
(به قول مولانا:
جمله بی قراری ات از طلب قرار توست
طالب بی‌قرار شو تا که قرار آیدت
جمله بی‌مرادیت از طلب مراد تست
ور نه همه مرادها همچو نثار آیدت)
هر چه را که کاملاً می پذیری و اجازه می دهی همانطور که هست باشد، ترا وارد کیفیت رهایی و آرامش می کند (که از قبل در عمق وجودت حاضر بوده است!).(دو پرسش در اینجا مطرح می شود:
*چگونه مطمئن شوی که پذیرش تو کامل بوده است؟
- طوری آن را بپذیر که انگار انتخاب مشتاقانه خودت بوده است.
- از خودت بپرس آیا من حاضرم با این حالت-ترس، بی قراری، نا امیدی، نگرانی و…- تا آخر عمرم زندگی کنم؟ اگر صمیمانه پاسخت، آری است، پذیرش و تسلیم تو هم کامل است.
** آیا این پذیرش به معنای منفعل بودن و تسلیم در مقابل زورگویی و…است؟
خیر. پذیرش و تسلیم درونی باعث می شود که به جای واکنش کورکورانه و بی خردانه (که اغلب بی نتیجه هم هست و آلوده به ترس و خشم و حسادت و…)؛ کنش خردمندانه در مقابل چالش های زندگی نشان دهی. وقتی وضعیت روانی خودت و اتفاقات لحظه حال را می پذیری و آن را صمیمانه خواست خدا می دانی، ترس و خشم و بی حوصلگی و تنبلی…در درونت کاهش می یابد و انرژی و قدرت و بردباری لازم برای مقابله با چالش های زندگی و نقص های روانی خودت را پیدا می کنی.)
و این معجزه تسلیم و رضا است.
“مطالب داخل پرانتز توضیحات بیشتر برای ترجمه متن زیر از اکهارت توله در کتاب نیروی حال: بخش، یک راهنمایی برای روشن شدگی معنوی، است” :“Don’t look for peace. Don’t look for any other state than the one you are in now; otherwise, you will set up inner conflict and unconscious resistance. Forgive yourself for not being at peace. The moment you completely accept your non-peace, your non-peace becomes transmuted into peace. Anything you accept fully will get you there, will take you into peace. This is the miracle of surrender”
― Eckhart Tolle, The Power of Now: A Guide to Spiritual Enlightenment.
در پناه حق شادکام باشیدمنصور بنانی در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۲۲:۳۱ دربارهٔ بخش ۱۴۳ - حکایت امیر و غلامش کی نماز باره بود وانس عظیم داشت در نماز و مناجات با حق
[۱] [۲] [۳] [۴] [۵] … [صفحهٔ آخر]