گنجور

حاشیه‌ها

سوره صادقی در ‫۲۰ دقیقه قبل، ساعت ۰۹:۴۳ دربارهٔ نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۵ - در نعت رسول اکرم صلی الله علیه وسلم:

به رنج و راحتش در کوه و غاری ...

به نظر میرسد رنج و راحت ترکیب اسمی عطفی هستند و می‌تواند معادل «همه اوقات» یا «در هر شرایطی» معنی بدهد.

من جستجوی گذرایی درباره مار و سوسمار و داستان‌هایی که ممکن است اینها در زندگی پیامبر داشته باشند انجام دادم و جالب آنکه برای هر دو هم نمونه‌هایی یافتم که برایم کاملاً جدید بود. البته به نظر می‌رسد هر دوی این داستان‌ها بشدت ضعیف باشند بلحاظ سندی ولی شاید در زمانه نظامی معروف بوده باشند.

داستان مار که اشاره به غار در مصرع اول احتمال آن را قوت می‌بخشد اشاره به پناه بردن پیامبر و همراهش ابوبکر به غاری در حین هجرت به مدینه برای مخفی شدن از تعقیب‌کنندگان دارد. گویا ابوبکر اول در غار (به اندازه سوراخی بوده گویا) می‌رود که مطمئن شود ماری نباشد و از سده چهارم گویا آب و تاب این داستان اضافه می‌شود که بله مار ابوبکر را گزیده و پیامبر شفا داده و گفته غمگین مباش. علامه امینی در الغدیر چنین جزئیاتی را در داستان غار رد کرده‌اند.

سوسمار اشاره به داستان سوسمار سخنگو یا شاعر ممکن است باشد که عرب بادیه‌نشین می‌آورد و به پیامبر می‌گوید اگر این سوسمار ایمان بیاورد من نیز ایمان می‌آورم و پیامبر از سوسمار می‌پرسد من که هستم و سوسمار به سخن می‌آید. احمد کسروی گویا در یکی از آثار بلافاصله قبل از مرگش به شدت انتقاد کرده به این معجزه که به خرافه می‌ماند. من هم حقیقت، نشنیده بودم این معجزه را.

احتمال دیگر هم به سادگی آنست که مار و سوسمار ـــ چنانکه هوشمصنوعی پیشنهاد داده (!) ـــ بطور کلی کنایه باشد از همه موجودات ولو خار و بی‌‌شکوه و یا حتی خطرناک و اینکه همه موجودات در همه شرایط نگهبان و آشنا و بی‌خطر برای پیامبر ما هستند.

سوره صادقی در ‫۵۵ دقیقه قبل، ساعت ۰۹:۰۸ در پاسخ به مرتضی ( باران) دربارهٔ نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۵ - در نعت رسول اکرم صلی الله علیه وسلم:

در یتیم به همین معنا گویا کنایه از حضرت رسول است در ادبیات فارسی. اینجا هم می‌گوید نامش اینست. گویا به این وصف معروف بوده آن زمان.

سوره صادقی در ‫۵۸ دقیقه قبل، ساعت ۰۹:۰۵ دربارهٔ نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۵ - در نعت رسول اکرم صلی الله علیه وسلم:

برآری دست از آن بُردِ یمانی ...

دستبرد نمودن گویا کنایه است از هنر دست خود را نشان دادن. هنرنمایی کردن.

سوره صادقی در ‫یک ساعت قبل، ساعت ۰۸:۵۵ دربارهٔ نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۵ - در نعت رسول اکرم صلی الله علیه وسلم:

سر دندان‌کنش را زیر چنبر فلک ...

سر زیر چنبر آوردن: کنایه از طوق بر گردن انداختن که خود کنایه از به دست آوردن کنترل بر آن و رام کردن

دندان‌کن به نظرم کنایه از کسی است که رحم ندارد.

دندان کنان صفت بیان است با فتح ک کنایه از زاری و بی‌قراری و با ضم ک کنایه از خشمگین بودن و بروز دادن آن در صورت است.

معنی بیت به این ترتیب، چنان که من می‌فهمم: دنیا که حریف همه است و همه مقهور او، خودش به اختیار خودش بر در رسول ما آمده و با بی‌قراری تسلیم نموده خود را. دنیا رام حضرت رسول است.

 

سوره صادقی در ‫یک ساعت قبل، ساعت ۰۸:۳۴ دربارهٔ نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۵ - در نعت رسول اکرم صلی الله علیه وسلم:

گهی دندان به دست سنگ داده گهی لب بر سر سنگی نهاده

اشاره به زخمی شدن صورت پیامبر و شکستن دندان ایشان در اثر اصابت سنگ در غزوه احد که دشمنان با سنگ و چوب به حضرت حمله بردند

لب بر سر سنگ نهادن کنایه از بوسیدن حجرالاسود که گویا پیامبر انجام داده در طواف و پس از آن به سنت تبدیل شده و مسلمانان بوسیدن حجرالاسود را مستحب می‌دانند.

سکینه ضیایی در ‫۲ ساعت قبل، ساعت ۰۷:۳۹ دربارهٔ خاقانی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۱۱۹ - مطلع سوم:

سلام، ضمن تشکر از سایت بسیار ارزشمند شما و تلاش مستمر تان در زمینه حفظ آثار ادبی.

چرا قصیده آفتاب خاقانی در لیست قصاید نیست؟ 

با این مطلع؛

ایعارض چو ماه ترا چاکر افتاب

کوروش در ‫۷ ساعت قبل، ساعت ۰۲:۵۳ دربارهٔ مولانا » مثنوی معنوی » دفتر پنجم » بخش ۱۷۷ - تفسیر گفتن ساحران فرعون را در وقت سیاست با او کی لا ضیر انا الی ربنا منقلبون:

رب بر مربوب کی لرزان بوَد‌؟

کی انا دان بند جسم و جان بود‌؟

 

یعنی چه ؟

 

کوروش در ‫۷ ساعت قبل، ساعت ۰۲:۵۲ در پاسخ به کوروش دربارهٔ مولانا » مثنوی معنوی » دفتر پنجم » بخش ۱۷۷ - تفسیر گفتن ساحران فرعون را در وقت سیاست با او کی لا ضیر انا الی ربنا منقلبون:

یعنی عدل و داد خدا به ما فرعونی و حکومتی داد که مثل مال تو نابودشدنی نیست

کوروش در ‫۷ ساعت قبل، ساعت ۰۲:۵۰ دربارهٔ مولانا » مثنوی معنوی » دفتر پنجم » بخش ۱۷۷ - تفسیر گفتن ساحران فرعون را در وقت سیاست با او کی لا ضیر انا الی ربنا منقلبون:

داد ما را داد‌ حق فرعونی‌یی

نه چو فرعونیت و ملکت فانی‌یی

 

یعنی چه

 

HRezaa Poursam در ‫دیروز جمعه، ساعت ۲۳:۴۸ در پاسخ به مهرانا دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۷۲:

سلام و عرض ادب

من که کمترینی بیش نیستم بنظرم:

منظور از شحنه عقل است، و اینکه در مسیر عشق، عقل کاره‌ای نیست

HRezaa Poursam در ‫دیروز جمعه، ساعت ۲۳:۴۰ در پاسخ به دکتر صحافیان دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۷۲:

درود و احسنت

لذت کامل بود خواندن تفسیر شما استاد

HRezaa Poursam در ‫دیروز جمعه، ساعت ۲۳:۲۷ در پاسخ به ساحل دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۷۲:

درود

 

کاش به اندازه‌ی شما در گفتار پارسی تبحر داشتم

واقعا لذت بردم

 

ولی کلا همین متن شما، یه ترجمه برا امثال من نیاز داره

دکتر حافظ رهنورد در ‫دیروز جمعه، ساعت ۲۲:۵۱ دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۵۵:

سه بیت آخر، تثبیت کننده‌ی هم‌اند و دو بیت اول این سه بیت تاییدی بر بیت آخر.

از عشق نپرهیز صبوری کن و ستیزه‌گر نباش 

این رمز وصال است در جهان خواجه حافظ

.. منا.. در ‫دیروز جمعه، ساعت ۲۰:۱۷ دربارهٔ نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۳۷ - داستان زاهد توبه‌شکن:

سبزه چریدن ز سر خاک بس

نیشکر سبز تو افلاک بس

در مورد این بیت باید گفت در زبان فارسی آشنایی با رنگ آبی پیشینه‌ی چندانی ندارد و گذشتگان آسمان را سبز می دیده و می خواندند چونان که در اینجا نظامی رنگ افلاک را با رنگ نیشکر برابر می داند. 

 

تحقیقات پسین اینگونه ثابت نموده اند که تاثیر نام ها در تشخیص الوان بسیار است و تا رنگی همچو آبی دارای اسم مخصوص خود نباشد تشخیص ان از سبز ممکن نیست و این نه منحصر به ایران بوده که در مللی چون ژاپن و...  هم سابقه دارد. 

.. منا.. در ‫دیروز جمعه، ساعت ۲۰:۱۶ دربارهٔ نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۳۷ - داستان زاهد توبه‌شکن:

اینجا بر خلاف اشعار عرفانی کلمات در معانی اصلی و نه مجازی خود آمده اند. 

.. منا.. در ‫دیروز جمعه، ساعت ۲۰:۰۵ دربارهٔ نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۱۴ - برتری سخن منظوم از منثور:

قافیه‌سنجان که سخن برکشند

گنج دو عالم به سخن درکشند

قافیه سنجان: جمع قافیه سنج. کسی که قافیه را می سنجد همان شاعر

برکشیدن: پروردن

 

.. منا.. در ‫دیروز جمعه، ساعت ۲۰:۰۳ دربارهٔ نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۱۴ - برتری سخن منظوم از منثور:

چونکه نَسَخته سخن سرسری

هست بر گوهریان گوهری

نسخته=نسنجیده

عباس صادقی زرینی در ‫دیروز جمعه، ساعت ۱۷:۱۵ دربارهٔ همام تبریزی » رباعیات » شمارهٔ ۷۴:

زیباست بسیار زیبا 

این تکرار دو حالت است،  چرا که خانه خالی است و پژواک، صدا را به خودش بر می گرداند‌ . یا او در خانه نیست و جواب میدهند اینجا نیست و کجا می توان او را دید !

یک شعر اجرا در هفتصد سال پیش ، آفرین بر همام تبریز 

علی میراحمدی در ‫دیروز جمعه، ساعت ۱۴:۳۰ در پاسخ به کوروش دربارهٔ مولانا » مثنوی معنوی » دفتر پنجم » بخش ۱۷۶ - قصد شاه به کشتن امرا و شفاعت کردن ایاز پیش تخت سلطان کی ای شاه عالم العفو اولی:

میگوید: بندگان گناهکار در اثر گستاخی و بی پروایی از خداوند دچار خواب غفلت شده  و به گناه روی می آورند .(مصراع اول)
واژه رمد را لغتنامه دهخدا نوعی ورم چشم معنا کرده که درینجا به معنای همان کورشدن و ندیدن و به نوعی همان خواب غفلت است.
منظور از تعظیم در مصراع دوم هم فروتنی و خاکساری در برابر خداوند و هم رکوع و سجود و نماز و عبادت است.
معنای مصراع دوم اینست که :عبادت خداوند و فروتنی و خاکساری در برابر او به مرور زمان خواب غفلت(رمد) و گستاخی در انجام گناه را از سوی بندگان رفع میکند که در بیت بعدی (بیت ۱۰)این مطلب را روشن تر هم بیان میکند.

حضرت علی علیه السلام هم میفرمایند: ذکر خدا و عبادت او دلها را متواضع و چشمها را بینا می‌گرداند.(نقل به مضمون)

۱
۲
۳
۵۴۸۳