بر آفتاب یثرب افکند سایه شامی
کز صبح زستخیزش با خاکیان پیامی
زانداز شامیان خاست بر مکیان قیامت
ای رستخیز کبری شستن بست قیامی
بر نصرت شهیدان ای جان و دل خروجی
در یاری اسیران ای عقل و دین خرامی
زان پیش کز سرزنیش غلطد به خاک و خون تن
ای پای دل رکابی ای دست جان لگامی
آن کاعتنای و حرمت فرضش به کفر و اسلام
نی اعتنائی از دوست نز دشمن احترامی
پیکان تن گذار است گر سوی او سفیری
زوبین دل نشین است او را اگر پیامی
سلطان کم سپه را چون خیل جانسپاران
ای قوم احتشادی ای مردم احتشامی
درکار او نه ای سخت ای تن مگر زجاجی
بر حال او نه ای نرم ای دل مگر رخامی
از تیپ سفله ساران سلطان خسروان را
کار سپه شد از نظم ای فوج شه نظامی
سگهای شام بی حصر شیر حجاز محصور
گرگان به بوی آهو در پاسش اهتمامی
شاهان بی سپه را ای خیل اتفاقی
خونهای بی گنه را ای جمع انتقامی
ترسم شب آوری روز بر آفتاب بطحا
ای صبحدم درنگی ای شامگه دوامی
ای نینوا ستودم میدان خاصگانت
نی نی بدین قیامت تو رستخیز عامی
نیلت به دجله خونخیز هان ای فرات تا چند
بر قبطیان حلالی بر سبطیان حرامی
در پای کشتگانت خون از دریغ بفشان
آبی زچشمه چشم در حلق تشنه کامی
ز ابنای دین به کیهان نام و نشان بر افتاد
کفر است اگر بماند از ما نشان و نامی
از دود کلک یغما اصناف خشک و تر سوخت
آتش چو در نی افتاد چه پخته ای چه خامی
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به توصیف وضعیت جنگ و درگیری بین مسلمانان و دشمنانشان می‌پردازد. شاعر از عظمت و ارزش‌های انسانی، اعم از شجاعت و فداکاری در میدان جنگ، سخن می‌گوید و بر لزوم یاری به شهیدان و اسیران تأکید می‌کند. او به کنایه به وضعیتی که در آن کم‌صلابت و بی‌نظم شدن امپراتوری‌ها و سپاه‌ها اشاره کرده و از بی‌حرمتی‌ها و قتل‌های بی‌گناه سخن می‌گوید.
شاعر به قدرت و صلابت گروهی از مردم اشاره می‌کند که در میدان‌های جنگ، با همبستگی و اتحاد به مقابله با دشمنان می‌پردازند. او به یادآوری خون دل‌هایی که به خاطر مذهب و ایمان ریخته شده، می‌پردازد و بر این نکته تأکید می‌کند که نام و نشانی از مؤمنان و شهیدان نباید فراموش شود. در نهایت، با تشبیه آتش به نی، به تباهی و ویرانی اشاره می‌کند و بر این نکته تأکید دارد که حتی در این شرایط سخت، نباید امید را فراموش کرد.
هوش مصنوعی: سایه‌ای از طرف شام بر روی آفتاب یثرب (مدینه) افتاد، سایه‌ای که با نور صبح خودش به خاکیان پیامی رساند.
هوش مصنوعی: از سرزمین شام، صداهایی شنیده می‌شود که نشان‌دهنده وقوع قیامت بر مکیان است. این یک زلزله بزرگ و عظیم است که همه چیز را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
هوش مصنوعی: ای جان و دل، به یاری شهیدان بشتاب و ای عقل و دین، در حمایت از اسیران حرکت کن.
هوش مصنوعی: قبل از این که به خاطر سرزنش‌ها به خاک و خون بیفتی، ای پای دل که در رکاب عشق هستی، ای دستی که جان را نگه می‌داری.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که توجه و ارادت معشوق به شخصیتی که به کفر یا اسلام اعتقاد دارد، برای او اهمیتی ندارد و همچنین از دوست یا دشمن هیچ‌گونه احترامی نشان نمی‌دهد. در واقع، این فرد یک نوع بی‌تفاوتی نسبت به عقاید و موقعیت‌های دیگران دارد.
هوش مصنوعی: اگر کسی بخواهد پیامی را به معشوق برساند، باید با زیبایی و شوق به او نزدیک شود، زیرا عشق و احساسات عمیق او را به سمت خود جلب می‌کند.
هوش مصنوعی: وقتی فرمانروایان بدون ارتش و نیروی نظامی به میدان می‌آیند، باید بدانید که ای مردم با روحیه و شجاعت، خود را برای فداکاری و ایستادگی آماده کنید.
هوش مصنوعی: در کار خداوند سخت و محکم نباش، چون بدن تو مانند شیشه است و در برابر او نرمی و لطافت دل را فراموش نکن، زیرا همچون گلی هستی.
هوش مصنوعی: سلطان خسرو به دلیل تعدادی از افراد بی‌ارزش و پست که در اطرافش قرار داشتند، به زحمت افتاده است و این افراد باعث شده‌اند که او در مدیریت و رهبری خود دچار مشکل شود. ای جماعت نظامی، نظم و ترتیب خود را حفظ کنید!
هوش مصنوعی: سگهای دمشق به طور بی‌پایانی و بی‌وقفه تحت تأثیر شیر حجاز، همانند گرگ‌ها به دنبال بوی آهو هستند و در این کار بسیار جدی و کوشا هستند.
هوش مصنوعی: سلطنت بدون سپاه برای پادشاهان کاری دشوار است و جمعیت انتقام‌جو خونهای بی‌گناه را به یاد می‌آورد.
هوش مصنوعی: مبادا شب هنگام بیایی و روز را در آفتاب بطحا پیدا کنی. ای صبح روشن، کمی درنگ کن، ای شب، لحظه‌ای بمان!
هوش مصنوعی: ای نینوا، تو را ستایش می‌کنم؛ میدان خاصی برای تو است. در این قیامت، تو شاهد ظهور عمومی هستی.
هوش مصنوعی: این بیت به نوعی به نشانه‌های مختلف برخورد و رفتار با گروه‌های مختلف اشاره دارد. به نظر می‌رسد شاعر از تضاد و تفاوت‌های رفتاری میان اقوام و طایفه‌ها سخن می‌گوید و نقدی به ناعادلانه بودن این برخوردها دارد. در واقع، تأکید بر تفاوت‌های غیرمنصفانه در ریشه‌ها و هویت‌ها و سو استفاده از این مسائل در روابط اجتماعی وجود دارد.
هوش مصنوعی: خون خود را به خاطر از دست‌رفتگان بی‌هیچ تردیدی بریز و آبی از چشمانت برای آنانی که تشنه‌اند بفرست.
هوش مصنوعی: از نسل‌های دین، نام و نشانی در کیهان باقی نمانده است و اگر آثار و نشانه‌ای از ما باقی بماند، این نشان‌دهنده کفر خواهد بود.
هوش مصنوعی: از دود قلم یغما، همه چیز که با آن سر و کار دارد، آسیب می‌بیند. وقتی آتش بر نی بیفتد، هم نیک و هم بد در معرض سوختن قرار می‌گیرند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
الدیک فی صیاح واللیل فی انهزام
والنور قد تبدی من لجة الظلام
ای همچو دیده در خوروی همچو جان گرامی
چون از غم تو شادم می ده به شادکامی
اسمع فداک روحی فالدیک قال حقا
[...]
دل را تمام برکن ای جان ز نیک نامی
تا یک به یک بدانی اسرار را تمامی
ای عاشق الهی ناموس خلق خواهی
ناموس و پادشاهی در عشق هست خامی
عاشق چو قند باید بی‌چون و چند باید
[...]
ای چون حیات شیرین وی چون روان گرامی
جانی و دیده یا دل زینها همه کدامی
هربام چون خرامی سرو روان باعی
هر شام چون برآئی مهتاب طرف بامی
نوشی و خوشگواری نیشی و جانشکاری
[...]
صاحب نظر نباشد در بند نیک‌نامی
خاصان خبر ندارند از گفت و گوی عامی
ای نقطهٔ سیاهی بالای خط سبزش
خوش دانه‌ای ولیکن بس بر کنار دامی
حور از بهشت بیرون، ناید، تو از کجایی؟
[...]
در حضرت تو کآنجاسلطان کند غلامی
عشقت بداد مارا جامی بدوست کامی
در سایه مانده بودم چون میوه نارسیده
خورشید عشقت آمد ازمن ببرد خامی
از عشق قید کردم بر پای دل که چون خر
[...]
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.