با همه زشتی، بدام عشق خویشی پای بند
خویش را گویا که نشناسی؟ از آنی خود پسند!
باطلی بسیار باطل، گر نمیرنجی ز حق!
غافلی بسیار غافل، گر نمیشوری ز پند!
پیش اهل درد، چون گردی سفید ای روسیاه
نی تنت از عشق زار و، نی دل از غم دردمند؟!
رو بسوی شهر پاکان، خوش بسامان میروی
چشم بد دور از تو، باید بهر خود سوزی سپند
عمر کوته، روزبیگه، راه پرچه، توشه نه
پا به گل، سر در هوا، جان بسته پر، دل پایبند!
نی به سر خاک ندامت، نی به پا خار طلب
نی به رخ اشکی روان و، نی ز دل آهی بلند
هوش دایم پیش مال و، گوش دایم وقف قال
فکر یکسر خورد و خواب و، ذکر یکسر چون و چند
سعی کاهل، عمر باطل، وقت دیر و راه دور
عزم سست و کار سخت و تن گران و جان تنند
در ستیز خلق مردی، در جهاد نفس زن
وقت عصیانی توانا و، گه طاعت نژند!
گوش پر از پنبه غفلت، چو چشم از خاک حرص
کله پر از باد نخوت، چون دماغ از بوی گند
هرزه کار و هرزه خرج و هرزه جنگ و هرزه صلح
هرزه گردو، هرزه نال و، هرزه گوی و هرزه خند
نی رخ از خجلت عرق ریز و، نه سر از شرم پیش
نی دل از غم خورده سیلی، نی لب از دندان گزند
عذرها بس ناتمام و، توبه ها بس نادرست
گفته ها خوش ناصواب و، کرده ها پر ناپسند
توبه است این خویشتن را میدهی، یا خود فریب؟
گریه است این میکنی بر خویشتن، یا ریشخند؟!
ای ذلیل آرزوها، با دوصد عیب چنین
چون توانی گشت در درگاه عزت ارجمند؟!
نشنوند اهل زمان گر شعر واعظ، دور نیست
زانکه شعر خال و خط خواهند، این پند است پند!
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به بررسی زشتی‌های عشق و زندگی ناپسند می‌پردازد و به فرد گوشزد می‌کند که در دام عشق و خودپسندی گرفتار نشود. شاعر اشاره می‌کند که باطل‌گرایی و غفلت از حقیقت باعث ضررهای بزرگ می‌شود. او به فرد می‌گوید که اگر به جمع اهل درد بپیوندی، همچنان باید از غم و رنج در امان بمانی و باید به پاکان و نیکان پناه ببری.
شاعر به مخاطب یادآوری می‌کند عمر کوتاه است و نباید در جستجوی مال و دنیاست، بلکه باید به معنای واقعی زندگی بپردازد و از غفلت و حرص دوری کند. او به بیهودگی کارها و تلاش‌های بی‌ثمر اشاره می‌کند و نسبت به سستی عزم و تلاش‌های ناکافی هشدار می‌دهد.
در نهایت، شاعر تأکید می‌کند که توبه‌های بی‌پایه و عذرخواهی‌های نادرست به تنهایی کافی نیست و باید در تلاش برای مردانگی و ارزش‌های راستین باشیم، چرا که زندگی و زمان از آنچه تصور می‌کنیم، فراتر است.
هوش مصنوعی: در این دنیای عشق، حتی با وجود تمام نواقص و زشتی‌ها، به رابطه‌ام با تو وابسته‌ام. آیا نمی‌دانی که خودپسند هستی و هنوز نمی‌توانی خودت را بشناسی؟
هوش مصنوعی: اگر به حق و حقیقت توجه نکنید، از اشتباهات و باطل‌ها غافل خواهید ماند. همچنین، اگر از نصایح و اندرزها بی‌توجه باشید، نشان‌دهنده بی‌توجهی شما به خود و دنیایتان است.
هوش مصنوعی: اگر از درد و عشق سخن بگویی، تویی که با چهره‌ای تیره و دردمند به جمع اهل درد می‌پیوندی، آیا همچنان بی‌خبر از احوال خود و احساسات درونی‌ات هستی؟!
هوش مصنوعی: به سوی شهری که مردمش پاک و نیکو هستند، با خوشی و آرامش میروی. چشمت به بدیها دور باشد و برای محافظت از خودت، باید مانند آتش پاکی و نیکی را در درونت روشن کنی.
هوش مصنوعی: زندگی کوتاه و گذراست، روزها به سرعت می‌گذرد. راه دشوار و پرفراز و نشیبی در پیش داریم و ما توشه‌ای برای مسیر نداریم. در حالتی به سر می‌بریم که نه در دنیای مادی قرار داریم و نه به کمال روحی رسیده‌ایم. دل‌مان به چیزهای دنیوی وابسته است و از این وابستگی رنج می‌بریم.
هوش مصنوعی: در اینجا شاعر به احساساتی اشاره می‌کند که نشان‌دهنده پشیمانی و ناکامی هستند. او نه به خاک گناه خود توجهی دارد، نه به دنبال چیزهایی که نمی‌تواند به دست بیاورد. نه اشکی بر گونه‌اش جاری است و نه آهی از دلش بلند می‌شود، بلکه تنهایی و سکوتی عمیق را احساس می‌کند.
هوش مصنوعی: همیشه هوش و فکر و توجه‌ات معطوف به مال و ثروت است و گوش‌ات هم تنها به سخنانی که به آنچه می‌خواهی مربوط می‌شود، گوش می‌دهد. در این حالت، هم خواب و استراحتت تحت تأثیر این تفکر قرار می‌گیرد و هم ذکر و یاد کردن‌ات به مباحثی محدود می‌شود.
هوش مصنوعی: تلاش بی‌فایده و تنبلی باعث هدر رفتن عمر می‌شود. زمانی که دیر است و مسیر طولانی است، عزم و اراده ضعیف، کار دشوار و جسم سنگین و جان خسته موجب می‌شود که انسان در حرکت به سوی هدف باز بماند.
هوش مصنوعی: در مواقعی که با مردم درگیر هستی، باید مثل یک مرد عمل کنی و در برابر مشکلات قوی باشی. اما وقتی که با خواسته‌های درونی‌ات روبرو می‌شوی، باید به صورت یک زن مهربان و لطیف برخورد کنی. در زمان عصبانیت، توانمند خواهی بود و در زمان اطاعت، باید بلندمرتبه و شایسته باشی.
هوش مصنوعی: وقتی که گوش، به خاطر غفلت، پر از پنبه باشد و چشم، به خاطر حرص، از خاک پر باشد، همچنین کله، به خاطر تکبر، پر از باد باشد، مانند این است که بینی، به خاطر بوی بد، مملو از گند است.
هوش مصنوعی: افرادی هستند که در کارها، هزینه‌ها، جنگ‌ها و صلح‌ها بی‌مورد و نامناسب عمل می‌کنند. همچنین، در تمام فعالیت‌ها و تعاملات اجتماعی، رفتارهای بیهوده و بی‌هدف از خود نشان می‌دهند و در نهایت هیچ نتیجه‌ای نمی‌گیرند.
هوش مصنوعی: روی زیبا از خجالت عرق کرده و سر را از شرم پایین نگه داشته، دل از غم آسیب دیده و لب‌ها به درد دندان گاز گرفته‌اند.
هوش مصنوعی: عذرهایی که می‌آوریم همیشه کامل نیستند و توبه‌هایمان هم اغلب درست نیستند. سخنانی که می‌زنیم نادرست و ناپسند است و کارهایی که انجام می‌دهیم هم از نظر اخلاقی قابل قبول نیستند.
هوش مصنوعی: آیا واقعاً عزم تغییر و بازگشت داری، یا فقط به خودت ستم میکنی؟ آیا اشک‌های تو از روی اندوه واقعی است، یا فقط به تمسخر وضعیت خودت می‌پردازی؟
هوش مصنوعی: ای نفرین شده آرزوها، با این همه عیوب چگونه می‌توانی در برابر مقام والای عزت قرار بگیری؟
هوش مصنوعی: افراد زمانه از شنیدن شعر واعظ بی‌خبرند، زیرا آنها فقط به زیبایی ظاهری (خال و خط) توجه دارند. این نکته یک نصیحت است.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
ای نگار خند خندان یک زمان با من بخند
تا کی این خشم تو تا کی چند از این ناز تو چند
شرم بردار از میان و جام می بر دست گیر
بند بگشا از میان و لب ز خندیدن مبند
گر مرا بی‌بند خواهی بند بگشا از میان
[...]
ای جهانداری که در عهد تو گرگ و گوسفند
نیست این آنرا زیان کار آن نه اینرا سودمند
گوسفند از گرگ ترسان بود در ایام پیش
وندر ایام تو ترسان گشت گرگ از گوسفند
یک جهان گرگان دندان تیز بودند ارچه کرد
[...]
آنکه با عزمش نماید مرکب خورشید کند
وانکه با حلمش نماید توسن افلاک تند
عارضی داری که بر وی همچو من عاشق شوند
گر ز حسن او حکایت پیش حورالعین کنند
آنکه با عزمش بماند مرکب خورشید کند
و آنکه با حلمش نباشد تو سن افلاک تند
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.