آمد ز حوت چشمه خورشید در حمل

بنگر که در حمل چه عجایب کند عمل

از برف سرد سبزه خرم دهد عوض

وز بانگ زاغ نغمه بلبل کند بدل

گویند بلبلان بدل مطربان سرود

[...]

دهان خزینه گوهر شده ست و گوش صدف

زنظم و نثر تو ای خواجه امام اجل

گه روایت شعر تو راویان تو را

همه دهان ز گهر باشد و زبان ز عسل

گر آسمان برین خوانمت روا باشد

[...]

در بحر مدح توام، ایمن ز بیم بلا

انی الغریق فما خوفی من البلل

مستفعلن فعلن مستفعلن فعلن

اعلی الممالک ما یبنی علی الاسل

ای درد چو بی‌درد ز حالم غافل

بر گردن او بستهٔ مهری از دل

بر سر دهمت خاک ز انصاف دمی

در گردن حق که دید دست باطل

گه خرمی از غفلت و گه غمگنی از عقل

در هیچ دو رنگت نه درنگ است و نه حاصل

خاقانی از این راه دو رنگی به کران باش

یا عاقل عاقل زی، یا غافل غافل

پناه ملک شاهنشاه طغرل

خداوند جهان سلطان عادل

چو هرمز دید کان فرزند مقبل

مداوا‌ی روان و میوهٔ دل

نبینی چشمه‌ای کز آتش دل

ندارد تشنه‌ای را پای در گل

وز آن جا سوی موقان کرد منزل

مغانه عشق آن بت‌خانه در دل

نهاده بر یکی کف ساغر مل

گرفته بر دگر کف دستهٔ گل

نباید تیزدولت بود چون گل

که آب تیزرو زود افکند پل

فرورفته دلش را پای در گل

ز دست دل نهاده دست بر دل

ز گریه بلبله وز ناله بلبل

گره بر دل زده چون غنچهٔ گل

مرا در عاشقی کاری است مشکل

که دل بر سنگ بستم سنگ بر دل

به دستی سنگ را می‌کند چون گل

به دیگر دست می‌زد سنگ بر دل

سخن‌هایی که او را بود در دل

فشاند از طَیرَگی چون دانه در گل

نهاده بر دهانش ساغر مل

شکفته در کنارش خرمن گل

دگر ره گفت اگر جان هست حاصل

نه نقش کالبدها هست باطل؟

همه زیچ فلک جدول به جدول

به اصطرلاب حکمت کرده‌ام حل