گنجور

 
صائب تبریزی

هر سبک‌مغزی که غافل شد ز دل باطل شود

کاه چون بی‌دانه گردد خرجِ آب و گِل شود

از غبارِ جسم پروا نیست سالک را که سیل

از گرانسنگی به دریا زودتر واصل شود

می‌برد از دیدنِ هر ذره فیضِ آفتاب

دیدهٔ هرکس که روشن از فروغِ دل شود

موش با جاروب در سوراخ نتوانست رفت

خواجه با چندین علایق چون به حق واصل شود؟

در بیابان سهل باشد چشم‌پوشیدن ز خضر

وای بر آن کس که از یادِ خدا غافل شود

لعل گردد سنگ اگر از انقلابِ روزگار

نیست ممکن هر که مجنون شد دگر عاقل شود

می‌کِشد هرکس که آهی، ما پریشان می شویم

بیدِ مجنون از نسیمی هر طرف مایل شود

جان ز قربِ جسم در رفتن گرانی می‌کند

هر‌ که با کاهل رفیقِ راه شد کاهل شود

جبههٔ واکرده‌بر محتاجِ ابرِ رحمت است

چینِ ابرو آیهٔ نومیدیِ سایل شود

مدِّ آهی می‌کند زیر و زبر افلاک را

آنچنان کز خط‌کشیدن صفحه‌ای باطل شود

مشتِ خاکی چون شود سیلاب را مانع ز بحر؟

دیدهٔ ما را کجا دیوار و در حایل شود؟

در زوالِ خویش دارد سعی همچون آفتاب

هر‌که از پستی به معراجِ شرف مایل شود

از تراشیدن نگردد صاف روی نوخطان

ریشهٔ جوهر به آبِ تیغ کی زایل شود؟

نیست در یکتاییِ حق هیچ‌کس را اشتباه

در نماز و تر ممکن نیست شک داخل شود

داغ چون شد کهنه بر خاطر گرانی می‌کند

شمع چون خاموش گردد بار بر محفل شود

سیل را هر موجهٔ دریا عنانِ دیگرست

رهنوردِ شوق کی آسوده در منزل شود؟

دست از تعمیر تن بردار در پیرانه‌سر

راست نتوان ساختن دیوار چون مایل شود

دیدهٔ پوشیده را صائب گشاد از حیرت است

بر خطِ تسلیم سر نِهْ، کار چون مشکل شود

 
 
 
شاه نعمت‌الله ولی

نطق حیوان جمع کن تا آدمی حاصل شود

گر بیاید تربیت از کاملی کامل شود

جان تو از عالم علوی تنت سفلی بود

عاقبت هر یک به اصل خویشتن واصل شود

منبع هر دو یکی و مرجع هر دو یکی

[...]

خیالی بخارایی

با غمت هرچند کار درد ما مشکل شود

سرنوشتی از ازل این بود تا حاصل شود

هرگز این درد نهانی را دوا پیدا نشد

بعد عمری گر شود آن هم به درد دل شود

می زنم از گریه بر خاک رهت آبی و باز

[...]

صائب تبریزی

چون صنوبر بادپیما گر سراپا دل شود

میوه مقصود هیهات است ازو حاصل شود

می گدازد غیرت همچشم صاحب درد را

آب گردم چون به دریا قطره ای واصل شود

دار نتواند سر منصور را در بر گرفت

[...]

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از صائب تبریزی
واعظ قزوینی

از نهال سرکشی، بی عزتی حاصل شود

چون کند حاصل ترقی، قیمتش نازل شود

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از واعظ قزوینی
سیدای نسفی

شمع بزمم از تماشای تو شاخ گل شود

مردمک در دیده پروانه ام بلبل شود

در چمن هر گه بشویی زلف عنبربوی خویش

بید مجنون در لب جود دسته سنبل شود

در جهان از همت پیران به جو راه نجات

[...]

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از سیدای نسفی
مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه