صبحی مبارکست نظر بر جمال دوست
بر خوردن از درخت امید وصال دوست
بختم نخفته بود که از خواب بامداد
برخاستم به طالع فرخنده فال دوست
از دل برون شو ای غم دنیا و آخرت
یا خانه جای رَخْت بُوَد یا مجال دوست
خواهم که بیخ صحبت اغیار برکنم
در باغ دل رها نکنم جز نهال دوست
تشریف داد و رفت ندانم ز بیخودی
کاین دوست بود در نظرم یا خیال دوست
هوشم نماند و عقل برفت و سخن نبست
مقبل کسی که محو شود در کمال دوست
سعدی حجاب نیست تو آیینه پاک دار
زنگارخورده چون بنماید جمال دوست
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر درباره عشق و دلدادگی به دوست است. شاعر صبح را با نگاهی به جمال دوست آغاز میکند و به امید وصال او اشاره میکند. او از خوششانسی خود صحبت میکند و میگوید که غم دنیا و آخرت را باید از دل براند. شاعر تصمیم میگیرد که ارتباطات غیرضروری را قطع کند و تنها به عشق دوست بپردازد. او به حالت خلوت و بیخودی اشاره میکند و میگوید که در عشق، عقل و هوش فراموش میشود. در نهایت، سعدی به خوانندگان توصیه میکند که برای دیدن زیباییهای دوست، دل و ذهن خود را پاک و شفاف نگه دارند.
بامدادی که در آن جمال دوست مشاهده شود، صبحی میمون و مبارک است. زیرا در آن صورت این امیدواری که بتوان از وصال دوست برخوردار شد، وجود خواهد داشت. [ نظر = نگاه / جمال = زیبایی و نیکویی / بَر = میوه / بر خوردن = کنایه از بهره و لذّت بردن ] - منبع: شرح غزلهای سعدی
بیدار بخت و خوش اقبال بودم که از خواب صبحگاهی بامدادان به بخت پر شگون و خجستهٔ دوست از خواب برخاستم. [ بخت = سعادت و اقبال / فرخنده فال = خجسته شگون، پیش بینی نیکو و مبارک / نخفتن بخت = کنایه از روی آوردن بخت و اقبال / طالع = در لغت به معنی طلوع کننده، اما در اصطلاح نجوم جزوی است از منطقةالبروج که در وقتِ مفروض در افق شرقی باشد. اگر آن وقت، زمانِ ولادت شخصی بود، آن را طالع مولود یا طالع آن شخص گویند (فرهنگ اصطلاحات نجومی)، بخت و اقبال ] - منبع: شرح غزلهای سعدی
ای غم و اندوهِ هر دو جهان، از دلم بیرون روید، زیرا اگر قرار باشد دل جایگاه و جولانگاه دوست باشد، جایی برای توجّه به شما و غفلت از دوست باقی نخواهد ماند. [ مجال = جولانگاه، محل ] - منبع: شرح غزلهای سعدی
می خواهم از دلم که به باغی می ماند، ریشهٔ همنشینی با بیگانگان را برکنم و تنها دوست را به سان درختی در این باغ باقی گذارم. [ بیخ = ریشه / صحبت = مصاحبت و همنشینی / اغیار = جمع غیر به معنی نامحرمان و بیگانگان ] - منبع: شرح غزلهای سعدی
در حال بی خودی بودم که به خانه ام آمد، به من شرافت بخشید، مرا عزیز کرد و رفت. به همین دلیل درنیافتم که دوست مرا عزّت بخشید یا خیال دوست. [ تشریف دادن = افتخار دادن ، تعبیری است برای رفتن بزرگتر به خانه کوچکتر / خیال = تصوّر چیزی در ذهن هنگامی که در پیش چشم نباشد، تصویر معشوق ] - منبع: شرح غزلهای سعدی
هوشیاری خود را از کف دادم. عقل هم مرا ترک کرد و توان سخن گفتن از میان رفت. آری، چه سعادتمند است کسی که در کمال یار محو گردد. [ مقبل = خوشبخت و سعادتمند / محو شدن = فانی شدن ] - منبع: شرح غزلهای سعدی
ای سعدی، بین تو و معشوق پرده و حجابی وجود ندارد . آینهٔ دل و باطن خویش را پاک کن، زیرا اگر آینهٔ دل زنگ زده باشد، چگونه می تواند جمال دوست را به درستی نشان دهد؟ [ زنگار = زنگ، ماده سبز رنگ که در مجاورت هوا و رطوبت بر روی آهن و آینه و غیره پدید آید (لغت نامه) لازم به ذکر است که در قدیم آینه ها را از فلز می ساختند و پس از مدّتی برای پاک کردن صیقل می کردند تا زنگ آنها پاک گردد. ] - منبع: شرح غزلهای سعدی / دکتر محمدرضا برزگر خالقی / دکتر تورج عقدایی
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
میخواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
میخواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
گفتم مگر به خواب ببینم خیال دوست
اینک علی الصباح نظر بر جمال دوست
مردم هلال عید ندیدند و پیش ما
عیدست و آنک ابروی همچون هلال دوست
ما را دگر به سرو بلند التفات نیست
[...]
دل بسته شد به دام دو زلف چو دال دوست
بر بوی دانها که بدیدم ز خال دوست
دل را چه قدر و قیمت و جان چیست؟ کین دو رفت
وندر خجالتیم هنوز از جمال دوست
جانش چگونه تحفه فرستم؟ کزوست جان
[...]
جانم خیال شد به خیال خیال دوست
دل بیقرار گشت به عشق وصال دوست
هر کس به آرزوی جمالست در جهان
مائیم و آرزوی خیال جمال دوست
مهر منیر چیست شعاعی ز روی یار
[...]
صبحی مبارکست نظر بر جمال دوست
بر خوردن از درخت امید وصال دوست
افزون زرخت نو شده حسن و جمال دوست
از زیور وزرست زیادت کمال دوست
رخت به گزیده و والای سیبکی
[...]
بختم مدد نداد که بینم وصال دوست
ای کاشکی ز دور به بینم جمال دوست
از جان و از جهان بهوایش برآمدم
بیرون نرفت از دل و جانم خیال دوست
جان و دلم همیشه لگدکوب عشق اوست
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۶ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.