هر که چیزی دوست دارد جان و دل بر وی گمارد
هر که محرابش تو باشی سر ز خلوت برنیارد
روزی اندر خاکت افتم ور به بادم میرود سر
کان که در پای تو میرد جان به شیرینی سپارد
من نه آن صورتپرستم کز تمنای تو مستم
هوش من دانی که بردهست؟ آن که صورت مینگارد
عمر گویندم که ضایع میکنی با خوبرویان
وان که منظوری ندارد عمر ضایع میگذارد
هر که میورزد درختی در سرابستان معنی
بیخش اندر دل نشاند تخمش اندر جان بکارد
عشق و مستوری نباشد پای گو در دامن آور
کز گریبان ملامت سر برآوردن نیارد
گر من از عهدت بگردم ناجوانمردم نه مردم
عاشق صادق نباشد کز ملامت سر بخارد
باغ میخواهم که روزی سرو بالایت ببیند
تا گلت در پا بریزد و ارغوان بر سر ببارد
آن چه رفتارست و قامت وان چه گفتار و قیامت
چند خواهی گفت سعدی طیبات آخر ندارد
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به عشق و محبت اشاره دارد و بیان میکند که هر کسی که چیزی را دوست دارد، جان و دل خود را برای آن مینهد. شاعر به عشق معشوق خود اشاره دارد و میگوید که عشق واقعی فراتر از جذبه ظاهری است. او همچنین به این نکته اشاره میکند که عمر و وقت انسان با عشق به زیباییها هدر میرود، اما اگر هدفی دلسوزانه داشته باشد، این زمان هرگز ضایع نمیشود.
شاعر میگوید عشق و پنهانکاری نمیتواند به درستی وجود داشته باشد و عاشق واقعی از ملامت نمیهراسد. او آرزوی باغی دارد که در آن بتواند زیباییهای معشوقش را ببیند و در آنجا عشق و زیبایی شکوفا شود. در پایان، شاعر به زیباییهای زوالناپذیر معشوق اشاره میکند و میگوید که هیچ تعبیری نمیتواند حقایق عشق را به طور کامل بیان کند.
[محراب: جایی در مسجد که امام در آنجا نماز می گزارد، قبله / خلوت: عزلت و گوشه نشینی / گماشتن: سپردن / کنایه: سر بر آوردن از چیزی (روی بر گرداندن و ترک کردن چیزی)] / معنی بیت اول: هرکس چیزی را دوست دارد، جان و دل خویش را بر آن متمرکز می سازد. هرکس در برابر محراب تو سر بر سجده نهد، راضی نمی شود که از آن خلوت سر بر دارد. - منبع: شرح غزلهای سعدی
کنایه: در خاک افتادن و به باد رفتن سر (نابود و تباه شدن، فدا گشتن) / معنی بیت دوم: اگر روزی سرم به باد رود، در خاکت می افتم، زیرا کسی که در زیر گام های تو می میرد، با شادمانی و خوشی جان می سپارد. - منبع: شرح غزلهای سعدی
[تمنّا: امید و آرزو / هوش بردن: مست و مدهوش /کنایه: آن که صورت می نگارد (خداوند است که همهٔ صورتها را می آفریند و نقش می زند.) / تشطیر: صورت پرستم، مستم] / معنی بیت سوم: من آن صورت پرستی که از تمنای تو مست شود نیستم. می دانی چه کسی مرا از خود بی خود کرده است؟ آن نقاش ازلی که صورت ها را نقش می زند. - منبع: شرح غزلهای سعدی
[خوب رویان: جمع خوب روی، زیبارویان / مجاز: منظور (معشوق)] / معنی بیت چهارم: به من می گویند که در راه زیبارویان عمر خویش را تباه می کنی، اما بر عکس کسانی که دلداری ندارند، عمر خویش را تباه می سازند. - منبع: شرح غزلهای سعدی
[ورزیدن: کاشتن / معنی: حقیقت / بیخ: ریشه / تشبیه: معنی به سرابستان (اضافهٔ تشبیهی)] / معنی بیت پنجم:آن کسی که در بستان سرای حقیقت درختی را پرورش می دهد، دانهٔ آن را در جان کشته و ریشهٔ آن را در دل خویش استوار ساخته است. - منبع: شرح غزلهای سعدی
[مستوری: تقوا و پاکدامنی، نجابت و پارسایی / ملامت: عتاب و سرزنش / یارستن: توانستن /کنایه: پای در دامن آوردن (گوشه گرفتن و کناره گیری کردن) / سر بر آوردن (ظاهر و آشکار شدن) / استعارهٔ مکنیه: گریبان ملامت ] / معنی بیت ششم: عشق و پرهیز گاری ناسازاند. به آن کس که نمی تواند سر از ملامت شنیدن در راه عشق بلند کند، بگو که ترک عشق کند و کنار رود. - منبع: شرح غزلهای سعدی
[عهد: پیمان / کنایه: سر خاریدن (تعلل و اهمال کردن) / جناس مرکب: ناجوانمردم، نه مردم / آرایهٔ ازدواج: عاشق، صادق / معنی بیت هفتم: اگر من از پیمانی که با تو بسته ام بر گردم، آدمی نه، بلکه ناجوانمرد هستم، زیرا کسی که از ملامت شدن در راه عشق شرمنده شود و به خود تردید راه دهد، عاشق راستین نیست. - منبع: شرح غزلهای سعدی
[ بالا: قد و قامت / ارغوان: "درختی است دارای گل های قرمز ارغوانی که قبل از ظاهر شدن برگ های درخت می شکفد و در موسم بهار سراپا گل میشود." / تشبیه: قد و قامت به سرو / تناسب و تضاد: پا، سر / جناس زاید: سرو، سر / تناسب: باغ، سرو، گل، ارغوان ] / معنی بیت هشتم: آرزو می کنم که باغ بالای چو سروت را ببیند، تا گل به پایت بریزد و ارغوان بر سرت نثار کند. - منبع: شرح غزلهای سعدی
[ایهام: طیّبات ۱_جمع طیبه، پاکی ها و نیکویی /سخنان دلپسند و نیکو /...] / معنی بیت نهم: آن چه بالا و چه رفتار موزونی است؟ و آن چه سخن گفتنی است که با آن قیامت به پا می کنی؟ ای سعدی چقدر می خواهی از این اوصاف زیبا سخن بگویی؟ این نیکویی های رفتاری و گفتاری او پایان پذیر نیست... - منبع: شرح غزلهای سعدی / دکتر محمدرضا برزگر خالقی / دکتر تورج عقدایی
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
میخواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
چارمین باشد جماعت چار زوج است از عطارد
ممتزج ثابت بکان و ملک و مسکن گشته وارد
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۵ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.