هر نفس آواز عشق میرسد از چپ و راست
ما به فلک میرویم عزم تماشا که راست
ما به فلک بودهایم یار ملک بودهایم
باز همان جا رویم جمله که آن شهر ماست
خود ز فلک برتریم وز ملک افزونتریم
زین دو چرا نگذریم منزل ما کبریاست
گوهر پاک از کجا عالم خاک از کجا
بر چه فرود آمدیت بار کنید این چه جاست
بخت جوان یار ما دادن جان کار ما
قافله سالار ما فخر جهان مصطفاست
از مه او مه شکافت دیدن او برنتافت
ماه چنان بخت یافت او که کمینه گداست
بوی خوش این نسیم از شکن زلف اوست
شعشعه این خیال زان رخ چون والضحاست
در دل ما درنگر هر دم شق قمر
کز نظر آن نظر چشم تو آن سو چراست
خلق چو مرغابیان زاده ز دریای جان
کی کند این جا مقام مرغ کز آن بحر خاست
بلک به دریا دریم جمله در او حاضریم
ور نه ز دریای دل موج پیاپی چراست
آمد موج الست کشتی قالب ببست
باز چو کشتی شکست نوبت وصل و لقاست
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
این شعر مولانا بیانگر سیر عرفانی روح انسان است که از مبدأ الهی به عالم جسمانی آمده و اکنون مشتاق بازگشت به موطن اصلی خود، یعنی عالم ملکوت است. شاعر تأکید دارد که انسان از گوهر پاک الهی برخوردار است و منزلگاه حقیقی او فراتر از عالم ماده و حتی فرشتگان است. عشق الهی پیوسته انسان را به بازگشت و وصال دعوت میکند و راه این سلوک، فداکاری، گذشت از نفس و پیروی از پیامبر اکرم (ص) به عنوان راهبر این قافله است. نهایت این مسیر، رهایی از قالب جسمانی و رسیدن به دیدار و وصال حق است.
هر لحظه از همه جهات، صدای دعوت عشق به گوش جان میرسد. مولانا میگوید که ما در مسیر سلوک روحانی، هدفمان رسیدن به عالم بالا (فلک) است و عزم دیدار حق داریم.
روح انسانی از اصل الهی و عالم قدس آمده است و ما غریبه این جهان خاکی نیستیم، بلکه وطن اصلیمان عالم معنا و ملکوت است و باید دوباره به آنجا بازگردیم.
مولانا تأکید میکند که حقیقت انسان از افلاک و فرشتگان هم برتر است و جایگاه او عرش و مقام قرب الهی (کبریا) است، پس نباید به مراتب پایینتر قانع باشد.
روح انسان که گوهر پاک است، نباید در این دنیای خاکی ماندگار شود. مولانا این را به عنوان بیدارباشی برای انسانها بیان میکند که چرا روح خود را در این زندان جسم محدود کردهاند.
در این راه، خوشبختی همراه ماست و دادن جان (یعنی فنا فی الله شدن) وظیفه ماست، و در این قافله، راهبر ما پیامبر اسلام است که فخر عالم هستی است.
نور جمال او چنان درخشنده است که حتی ماه آسمان از دیدن او تاب نمیآورد و شکافته میشود (اشاره به معجزه شقالقمر). حتی فقیرترین انسانها با نظر او صاحب بخت و سعادت میشوند.
عطر خوش عالم از زلف محبوب است و این نور و شعشعهای که عالم را روشن کرده، از چهره اوست که مانند طلوع خورشید (والضحی) میدرخشد.
مولانا میگوید در دل ما بنگر که هر لحظه شکافتن ماه رخ میدهد؛ چرا چشم دلت را به دنیای فانی دوختهای، وقتی که نظر ما به عالم معناست؟
خلق مانند مرغابیانی هستند که اصلشان از دریای جان است. این پرنده چرا باید در این دنیا (باتلاق جسم و ماده) ماندگار شود وقتی که خانهاش دریاست؟
باید به دریا بازگردیم، چون ما متعلق به او هستیم. اگر چنین نبود، این موجهای عشق و اشتیاق از دل ما برنمیخاست
وقتی که موج ازلی (الست بربکم) آمد، کشتی جسم ما را بست تا در این دنیا سیر کنیم. اما وقتی این کشتی جسم در هم بشکند (درک واقعی توحید در زندگی)، آن وقت نوبت دیدار و وصال معشوق فرا میرسد.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
میخواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
یوسف کنعانیم روی چو ماهم گواست
هیچ کس از آفتاب خط و گواهان نخواست
سرو بلندم تو را راست نشانی دهم
راستتر از سروقد نیست نشانی راست
هست گواه قمر چستی و خوبی و فر
[...]
سلسلهٔ موی دوست حلقه دام بلاست
هر که در این حلقه نیست فارغ از این ماجراست
گر بزنندم به تیغ در نظرش بیدریغ
دیدن او یک نظر صد چو منش خونبهاست
گر برود جان ما در طلب وصل دوست
[...]
در پی آن میدوید دل که نگاری کجاست
نوبت خوبان گذشت شاهد ما وقت ماست
بر سر آب حیات خیمه زده جان ما
این تن خاکی دوان بهر سرابی چراست
بر در بیگانگان هرزه چرا میرویم
[...]
قاعدهٔ روزگار پرورش ناسزاست
ورنه گداپیشه را دست تسلط چراست
عقل تبّرا کند از دل دنیاپرست
دل نبود گر نرفت بر روش عقل راست
دنیی و دین پیش ما هست مثال دو رعد
[...]
این همه پروانهها، سوخته از چپ و راست
شمع شب ما بود، راه شبستان کجاست؟
شحنه اگر دوست بود، این همه بیداد چیست؟
وین همه آشوب چه؟ گر ملک از شهر ماست
چون نپسندد جفا نرگس سرمست یار؟
[...]
معرفی ترانههای دیگر
تا به حال ۲۸ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.