گنجور

 
کمال‌الدین اسماعیل

ای بزرگی که از میا من و تو

همه حاجات اهل فضل رواست

طبع تو آب و خاطرت آتش

حلم تو کوه و همّتت دریاست

تا سوی من ز جانب کرمت

التفاتی نرفته مدّتهاست

نظرت نیست سوی سفلگیان

زان که قصدت به عالم بالاست

گر به خدمت رسم و گر نرسم

یک زبانم پر از دعا و ثناست

مدد همّتی دریغ مدار

که یار من از یمین شماست

ناگهان در مهّمی افتادم

که ترا نیز باد اگر چه بلاست

شب تاریک و فکر گوناگون

نیک دانی که موجب سوداست

خاصه چون شمع در میان نبود

که بدو انس مردم داناست

چشمها گرچه روشنست به جمع

جمع بی شم چشم نابیناست

به شب آنرا که روشنایی نیست

گر هزاران تکلّفست هباست

نیست پیدا مرا ز تاریکی

که چپ من کجاور است کجاست

بده انگشت و شمع می جستم

که چنین همّتی بلند کراست

که کند وجه شمع من روشن

گر به جنس خودست وگرببهاست

عاقبت عقل رهنمایم گفت

من بگویم چو شمع روشن وراست

خواجه ما هست ودر شب تاریک

روشنایی ز ماه باید خواست

زود پروانه یی به شمع بده

که ز سودای شب دلم برخاست

بده آن شمع و این شکربستان

زان که بیع شکر به شمع رواست

 
 
 
رودکی

به سرای سپنج مهمان را

دل نهادن همیشگی نه رواست

زیر خاک اندرونت باید خفت

گرچه اکنونت خواب بر دیباست

با کسان بودنت چه سود کند؟

[...]

فرخی سیستانی

من ندانم که عاشقی چه بلاست

هر بلایی که هست عاشق راست

زرد و خمیده گشتم از غم عشق

دو رخ لعل فام و قامت راست

کاشکی دل نبودیم که مرا

[...]

ابوالفضل بیهقی

بسرای سپنج‌ مهمان را

دل نهادن همیشگی‌ نه رواست‌

زیر خاک اندرونت باید خفت‌

گرچه اکنونت خواب بر دیباست‌

با کسان‌ بودنت چه سود کند؟

[...]

ناصرخسرو

هر چه دور از خرد همه بند است

این سخن مایهٔ خردمند است

کارها را بکشی کرد خرد

بر ره ناسزا نه خرسند است

دل مپیوند تا نشاید بود

[...]

قطران تبریزی

بسرای سپنج مهمان را

دل نهادن بممسکی نه رواست

زیر خاک اندرونت باید خفت

گرچه اکنونت خواب بر دیباست

با کسان بودنت چه سود کند

[...]

مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه