گنجور

 
فصیحی هروی

صبح نوروز است ساقی دور کن از رخ نقاب

تا بماند آفتاب از شرم رویت در حجاب

کهنه شد این آفتاب از عکس روی خویش‌ساز

آفتابی تا شود هم سال نو هم آفتاب

حبس می ظلمست در خم خاصه در فصل بهار

جرعه‌ای در ده از آن بحر فلاطون انتساب

جام گل از خنده لبریزست می در جام ریز

تا لب ما هم شود از زهر خندی کامیاب

ز آن می‌گلرنگ کز تاب فروغ عارضش

در چراغ لاله دود منجمد شد آفتاب

می پرستان گلستان کردند از یک جرعه‌اش

آن چنان کز دیده جای اشکشان جوشد گلاب

رفت آن کز نیش خاری بلبلان بودند شاد

می‌کنند اکنون شکر خند از لب گل انتخاب

هر چه بینی رنگ گل دارد درین گلشن مگر

جای باران گل فشاند امسال نیسانی سحاب

بس که از بوی گل و سنبل گرانبار است باد

طره سنبل ز بار بوی دارد پیچ و تاب

نازنینان چمن را بس که نازک ساختند

سینه می‌مالد همی بر خاک چون موج سراب

خار و خاشاک چمن مستند گویا داده است

نوبهار امسال باغ و راغ را آب از شراب

خار بر آتش ز فیض طبع گل آورد بار

نغمه‌پردازی کند بر بابزن مرغ کباب

دوش همدوش صبا بودم دمی چون بوی گل

گلشنی دیدم پریشان چون کتان و ماهتاب

عارض گل نیم‌رنگ و داغ لاله نیم‌سوز

جعد سنبل نیم‌تاب و چشم نرگس نیم‌خواب

نقشبند کارگاه کون یعنی نوبهار

دید چون بر لب مرا آماده صد زهر عتاب

گفت حاشالله اندر تربیت تقصیر نیست

لیک نواب کواکب موکب عرش احتجاب

طرح باغی کرد کش یک روضه زیبد هشت خلد

هر چه من آباد کردم کرد از رشکش خراب

گفتمش مبهم مگو و نام همسویش ببر

گفت ویحک! بر تو پوشیده‌ست نام آفتاب

خان دریادل حسن خان داور انجم سپاه

در حسب خان الخوانین در نسب جم انتساب

دیده اقبال و نور دیده جاه و جلال

وارث ملک خراسان صاحب مالک رقاب

آسمان معدلت نی چاکر او آسمان

آفتاب سلطنت نی خادم او آفتاب

ای ز باران حوادث جود را صد آب و رنگ

وی ز شمشیر جهادت فتح را صد فتح باب

مختصر ویرانه افلاک اقطاع تو نیست

لیک تو گنجی و ماند گنج را جای خراب

عالم جاهت مجسم‌گر شود بینند خلق

خیمه افلاک را در جوف کمتر از حباب

گر سموم قهر تو بر باغ رضوان بگذرد

رنگ گل چون شعله آتش رود در التهاب

ور نسیم لطف تو بر آتش دوزخ وزد

دود آتش چون گل و سنبل شود با آب و تاب

با رضایت دوزخ سوزان مرا نعم المعاد

با خلافت گلشن رضوان مرا بئس المآب

احتساب نهی تو گر منع آمیزش کند

تا قیامت بوی گل بیرون نشیند از گلاب

امرت ار بالفرض عزم رفع ضدیت کند

با هم آمیزند روز و شب چو نشئه با شراب

داورا! دارم حدیثی بر لب از من گوش کن

ای ز خاک آستانت آسمان نایب مناب

عقل اول بست چون شیرازه کون و مکان

کرد ذاتت را ازین مجموعه کل انتخاب

داشت در دریای علم این لولو لالا نگاه

تا هیولای خراسان شد ز صورت کامیاب

زآن سپس با آفتاب این طفل را تفویض کرد

تا کند در روزگار او فضایل اکتساب

چون کمالات طبیعیش آمد از قوت به فعل

با توأش بربست عهد آن گوهر قدسی جناب

این زمان آیین عشرت بند مجلس را که بست

دهر را آذین زیبایی درین طو(ر) آفتاب

آفتابا آسمان قدرا سعادت‌افسرا!

این جهان پیر را عهد تو ایام شباب

داشتم از بخت وارون صد شکایت پیش ازین

گو چو من در آتش غم دایما باداکباب

نیستش یک ذره سیمای سعادت بر جبین

سرنوشت اوست گویی در ازل شرالدواب

تا فراهم سوختی صد ره بر آتش می‌نهاد

می‌فکند از شومی من خویشتن را در عذاب

هر نفس کردی ز طوفان حوادث دهر را

منقلب تا بو که من هم رنجه گردم زانقلاب

تا مگر گردی نشیند ز آن میان بر دامنی

کعبه را خواهد کند از صدمت پیلان خراب

در فراق گلعذاران داشتی دایم مرا

همچو زلف گلعذاران دایما در پیچ و تاب

این زمان کز آتش بأس تو آب ظلم رفت

هر نفس بر آتشم از دوستی افشاند آب

از فسون لطف او هاروتیان را اوستاد

خشک شد در کام اکنون افعی غم را لعاب

در نهیب قهرمان آن ظالمان را خانه‌سوز

بخت خواب‌آلوده‌ام را دیده بیرون کرد خواب

این همه شد لیک بخت تیره‌ کی گردد سفید

کی سیاهی بسترد خورشید از پر غراب

این که می‌گویم هم از اندازه فکر منست

کار دولت ورنه بیرونست از فکر و حساب

حکمت ار خواهد ز بخت تیره وارون من

اختری سازد که نور از وی ستاند آفتاب

چند ازین افسانه‌سنجیها فصیحی لب ببند

شرح این حال پریشان را بباید صد کتاب

صبح نوروزست و عید دولت و روز مراد

در چنین وقتی دعای شاه باشد مستجاب

تا چراغ آفتاب ایمن بود ز آسیب باد

تا که باشد خیمه‌گاه آسمان این سطح آب

مجلس عیش ترا بادا طرب دود چراغ

خیمه عمر ترا بادا ابد میخ طناب