گنجور

 
امیر معزی

بیاید نام او در مَخلَص شعر

چنان کاندر نماز الله اکبر

نه دنیا بهر ما نفع است و ضَرّست

وزو ما را نه نفعستی و نه ‌ضرّ

بدین معنی خرد نپسندد از ما

که با دریا کنیم او را برابر

اگر گردون بپیماید مثنی

و گر کشور بپیماید مکرر

ز قدرش کمتر آید هفت گردون

ز جاهش‌ کمتر آید هفت ‌کشور

ولی چون در وثاق او نهد پای

عدو چون از وفاق او کشد سر

حلال است آن ولی را خون انگور

حرام است آن عدو را شیر مادر

اگر در دولت او دوستانش

توانگر گشته‌اند از زر و گوهر

حسودش هم توانگر شد که دارد

سرشک و چهره همچون گوهر و زر

ایا شاکر ز عدلت شاه و دستور

و یا راضی به دادت ملک و لشکر

چراغ‌ اصل خویشی تا به ‌آدم

جمال نسل خویشی ‌تا به محشر

کسی‌ کاندر ا‌نظرا شخص تو ببیند

سپهری را همی بیند مصور

فلک خواند تو را ابر گهربار

ملک خواند تورا ببر دلاور

به رزم اندر چنان کوشی‌ که هرگز

نکوشد با درختان باد صرصر

اگر ناطق شوندی همچو مردم

به هر وقتی چه ‌گردون و چه اختر

دهندی اختر و گردون گواهی

که در عالم نباشد چون تو دیگر

اگرچه مهتران بسیار دیدم

ندیدم بهتر از تو هیچ مهتر

چو بر دفتر نویسم شکر این قوم

کنم شکر تو را آغاز دفتر

بپیوستند بس عِقْد مدیحت

همه شایسته و زیبا و درخور

که پیوندد چنین عِقدی‌ که تا حشر

بود بر گردن ایام زیور

همی تا بی ‌عرض جوهر نباشد

چنان چون بی‌فلک خورشید ازهر

امارت چون فلک باد و تو خورشید

ریاست چون عَرَض باد و تو جوهر

ز نور رای تو دولت مزین

ز بوی خلق تو دنیا معطر

سرایت چون بهشت و بندگانت

چو حورالعین دمی چون آب کوثر

 
 
 
دقیقی

پریچهره بتی عیار و دلبر

نگاری سرو قدّ و ماه منظر

سیه چشمی که تا رویش بدیدم

سرشکم خون شدست و بر مشجر

اگر نه دل همی‌خواهی سپردن

[...]

عنصری

غنودستند بر ماه منور

خط و زلفین آن بت روی دلبر

یکی را سنبل نو رسته بالین

یکی را لالۀ خود روی بستر

ز مشکین جعد زنجیرست گویی

[...]

مشاهدهٔ ۲ مورد هم آهنگ دیگر از عنصری
فرخی سیستانی

مرا، دی عاشقی گفت ای سخنور

میان عاشق و معشوق بنگر

نگه کن تا چه باید هر دوانرا

وزین دو کز تو پرسیدم بمگذر

چه خواهد دلبر از دلجوی بیدل ؟

[...]

مشاهدهٔ ۲ مورد هم آهنگ دیگر از فرخی سیستانی
ازرقی هروی

همایون جشن عید و ماه آذر

خجسته باد بر شاه مظفر

امیر انشاه بن قاورد جغری

جمال دین و دین را پشت و یاور

خداوندی ، کجا کوته نماید

[...]

مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه