گنجور

 
امیر معزی

ماه من جَزع مرا بر زر عقیق افشان‌کند

چون به‌ زیر لعل مروارید را پنهان کند

سازد از زلف و زَنَخ هر ساعتی چوگان و گوی

تا دل و پشت مرا چون‌ گوی و چون چوگان کند

چون بتابد زلف او بر عارضش‌گویی همی

بر مه روشن شب تاریک مشک افشان کند

گر نیارد کرد جولان بر مه تابنده شب

پس چرا زلفش همی بر عارضش جولان‌ کند

گرچه از هجران او دشوارگردد کار من

وصل او بر من همه دشوارها آسان‌ کند

ور مرا دردی دهد زنجیر عنبر بار او

لعل‌ شکََّر بار او آن درد را درمان‌ کند

عشق او قصد دلم کرد و نگشتم زو جدا

هم نگردم زو جدا گر نیز قصد جان‌ کند

حاش‌لله عشق را بر جان نباشد هیچ دست

خاصه بر جان‌ کسی کاو خدمت سلطان کند

سید شاهان ملکشاه آن جهانداری که چرخ

نام او برنامهٔ دولت همی عنوان کند

راست گر گویی قیاس مه کند بر آفتاب

هرکه با عدلش قیاس عدلِ نوشِروان کند

خندهٔ تیغش سبب شد گریهٔ بدخواه را

چون بخندد تیغ او بدخواه راگریان کند

خدمتش چون طاعت یزدان به ما بَر واجب است

هرکه این خدمت کند هم طاعت یزدان کند

جان و دل بی‌شکر و مدح او مدار از بهر آنک

شکر و مدحش جان و دل پرعقل و پر ایمان‌ کند

هر که او مومن بود مدحش شفای دل کند

هرکه او عاقل بود شُکرش غذای جان‌ کند

بندگان در خدمت او چون خداوندان شوند

از بس اِکرام و خداوندی که با ایشان کند

خدمت او از میان جان‌ کند هر بنده‌ای

وان که باشد دشمنش هم از بُن دندان کند

خسروا هر کس که نصرت جوید از پیکار تو

زخم پیکار تو نصرت را بر او خِذلان‌ کند

وان‌که از بهر زیادت بر تو پیمان بشکند

عکس تیغ تو زیادت را برو نقصان‌کند

هرچه آبادست بر روی زمین از عدل توست

وانچه ویران است هم عدل تو آبادان کند

وان کجا دشمن‌کند آباد و بنشیند درو

یا بسوزد آتش خشم تو یا ویران‌ کند

چنبر گر‌ون به فرمان تو باد از بهر آنک

تا بگردد چنبر او هر چه خواهی آن کند

 
 
 
قطران تبریزی

باد نوروزی همی آرایش بستان کند

تا نگارش چون نگارستان چینستان کند

مرزها را هر زمان پیراهن از مینا دهد

شاخها را هر زمان پیرایه از مرجان کند

ابر پنداری که با باد بهاری دشمن است

[...]

مشاهدهٔ ۲ مورد هم آهنگ دیگر از قطران تبریزی
سنایی

میل را بر تخته چون گاه رقم گردان کند

تیر گردون را به صنعت عاجز و حیران کند

از مجسم گر بترسد خصمش اندر ساعتی

طول و عرض و سمت آن از نقطه‌ای برهان کند

جذر و کعبی را که نگشاد ایچ کس از بستگی

[...]

ظهیر فاریابی

ای فلک قدری که هر شب رای رو شنت

دیدبانان افق را دیده ها حیران کند

آفرینش چون قلم سر بر خط فرمان نهد

چون دبیر خاص نامت بر سر فرمان کند

جاهت ار گیرد حضیض ماه را در اهتمام

[...]

مولانا

اینک آن جویی که چرخ سبز را گردان کند

اینک آن رویی که ماه و زهره را حیران کند

اینک آن چوگان سلطانی که در میدان روح

هر یکی گو را به وحدت سالک میدان کند

اینک آن نوحی که لوح معرفت کشتی اوست

[...]

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از مولانا
ابن یمین

چون نگارم گوی مه از غالیه چوگان کند

عاشقانرا دل زغم چون گوی سرگردان کند

گر نسیم صبحدم بر خاک کویش بگذرد

قیمت مشک ختائی در جهان ارزان کند

هر کرا مار سر زلفین پر تابش بخست

[...]

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از ابن یمین
مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه