گلبن گلزار سیادت که بود

زبدهٔ سادات ذوی الاحترام

بلبل بستان قرائت که داشت

بهره ازو سامعه خاص و عام

میر صفی گوهر اختر شعاع

[...]

باز فلک سلسله‌ای زد به هم

کز اثرش گشت جهانی حزین

اتشی افروخت که از پرتوش

دود برآمد ز زمان و زمین

فتنه‌ای انگیخت که از هم گسست

[...]

زن جلبی رفته و در همچو من

کرده سخنهای پریشان رقم

می‌روم و می‌خرم و می‌خورم

داروی کاری که براند شکم

پس ز پی جایزه‌اش بر دهن

[...]

خامه برآورد صدای صریر

بلبلی از خلدبرین زد صفیر

خلدبرین ساحت این گلشن است

خامه در او بلبل دستان زن است

بلبل این باغ پرآوازه باد

[...]

طرح نوی در سخن انداختم

طرح سخن نوع دگر ساختم

بر سر این کوی جز این خانه نیست

رهگذر مردم دیوانه نیست

ساخته‌ام من به تمنای خویش

[...]

فرض بود بر همه شکر و سپاس

شکر و سپاسی نه به حد قیاس

شکر و سپاسی که خدا را سزد

خالق ما، رازق ما را سزد

رازق ما آن که به خوان نعم

[...]

اهل دلی ترک جهان کرده بود

ز اهل جهان روی نهان کرده بود

رفته و در زاویه‌ای ساخته

وز همه آن زاویه پرداخته

آمده سیر از تک و پوی همه

[...]

پادشهی بود ملایک سپاه

بر فلک از قدر زدی بارگاه

در حرمش پرده نشین دختری

اختر سعدی و چه سعد اختری

زلف کجش حلقه کش گوش ماه

[...]

نادره گویی ز سخن گستران

نادره در سلک زبان آوران

رفت یکی روز خطایی بر او

تاختن آورد بلایی بر او

والی ملکش به غضب پیش خواند

[...]

جاهلی از گنج خرد تنگدست

آرزوی گنج به دل نقش بست

در طلب گنج به ویرانه‌ها

بود سراسیمه چو دیوانه‌ها

رفت یکی روز به ویرانه‌ای

[...]

بود سفیهی به سفاهت علم

ساخته محکم به جهالت قدم

داشت یکی لاشه خر پشت ریش

بر تن او زخم ز اندازه بیش

بوی بد زخم تن آن حمار

[...]

بی درمی خار کشیدی به پشت

نامده جز آبله هیچش به مشت

بود همین زخم سر نیش خار

آنچه به دست آمدش از روزگار

زخم بسی خار بر اندام داشت

[...]

گر نبود خنگ مطلی لگام

زد بتوان بر قدم خویش گام

ور نبود مشربه از زر ناب

با دو کف دست، توان خورد آب

ور نبود بر سر خوان، آن و این

[...]

راه ز اندازه برون رفته ای

پی نتوان برد که چون رفته ای

عقل در این واقعه حاشا کند

عشق نه حاشا که تماشا کند

قدر دل و پایه ی جان یافتن

جز به ریاضت نتوان یافتن

جثه ی خود پاک تر از جان کنی

چونکه چهل روز به زندان کنی

مرد به زندان شرف آرد بدست

[...]

نور خدا بردمد از خوی خوش

مو به سپیدی کشد از بوی خوش

مکرم اگر چند کشد جور دهر

هم دهد از منفعت خویش بهر

در که شکستند نه باطل شود

[...]

دولت اگر دولت جمشیدی است

موی سفید آیت نومیدی است

صبح برآمد چه شوی مست خواب؟

کز سر دیوار گذشت آفتاب

رفت جانی به تغافل بسر

[...]

دائما غفلت زگستاخی بود

که برو تعظیم ازدیده رود

لاتؤاخذان نسینا، شد گواه

که بود نسیان بوجهی هم گناه

زآنکه استکمال تعظیم او نکرد

[...]

مرد تمام آن که نگفت و بکرد

وانکه بگوید، بکند نیم مرد

و آن که بگوید نکند زن بود

نیم زن است آن که نگفت و نکرد

مضی فی غفله عمری کذلک یذهب الباقی

ادرکاسا و ناولها الا یا ایها الساقی

شراب عشق میسازد ترا از سر کار آگه

نه تدقیقات مشائی نه تحقیقات اشراقی

الا یا ریح ان تمر باهل الحی فی حزوی

[...]