چار کون آمد ممات سالکان

آن یکی ابیض دوم اسود بدان

پس سیوم اخضر چهارم احمرست

شرح هر یک گر بگویم بهترست

موت ابیض جوع آمد زان سبب

[...]

شیخ ذوالنون مقتدای خاص و عام

آن انیس حضرت رب الانام

آنکه او از جان و دل آگاه بود

رهنمای رهروان راه بود

گفت یک روزی در ایام سفر

[...]

پیر بسطامی چو در میدان شتافت

در مقام قرب جانان راه یافت

آمد الهامش که ای خاص اله

هر چه می‌خواهد دلت از من بخواه

پیر گفتا نیست ما را هیچ خواست

[...]

ای بسا اعمال کان باشد وبال

گفت پیغمبر ازین رو رب مال

هر عمل کان موجب کبر و ریاست

در حقیقت آن عمل جرم و خطاست

نیست بی اخلاص اعمالت قبول

[...]

از خدا تبلی السر ائر می شنو

روز و شب جز در پی نیکی مرو

هر که نیکی می کند با خاص و عام

اوست از قول نبی خیر الانام

بد مباش و بد مگوی و بد مکن

[...]

رهنمای سالکان راه هو

آنکه شد معروف کرخی نام او

با مریدان بود روزی درگذر

دید جمعی از جوانان خمر خور

با شراب و با کباب و با رباب

[...]

عارف حق بوتراب نخشبی

آنکه بود او عارف علم نبی

گفت اکنون هست بیشک هشت سال

تا که از فضل خدای ذوالجلال

خود ندادم هیچ چیزی من به کس

[...]

او چو خورشیدست و ما چون سایه ایم

همچو نور و سایه ما همسایه ایم

تابع نور است سایه روز و شب

نور خواهی گو بیا سایه طلب

هستی سایه یقین از نور دان

[...]

در بشر روپوش گشته است آفتاب

فهم کن و اللّٰه اعلم بالصواب

ملک این را دان و دولت این شمر

ذره‌ای زین عالمی از دین شمر‌

هر که مست عالم عرفان بود

بر همه خلق جهان سلطان بود

گر بدانستی ملوک روزگار

[...]

چون که بی‌رنگی اسیر رنگ شد

موسی‌ای با موسی‌ای در جنگ شد

چون به بی‌رنگی رسی کان داشتی

موسی و فرعون دارند آشتی

حسن خود را از لباس آرد برون

باز در ذات خودش سازد وطن

کثرت کونین را در خود کشد

بحر وحدت چون که گردد موج زن

آن بدی که تو کنی در خشم و جنگ

با طرب‌تر از سماع و بانگ و چنگ

عاشقم برقهر و بر لطفش به جد

ای عجب من عاشق این هر دو ضد

این عجب بلبل که بگشاید دهان

[...]

چون گل از خار است و خار از گل چرا

هر دو در جنگند و اندر ماجرا‌

یا نه جنگ است از برای حکمت است

همچو جنگ خرفروشان صنعت است

گفت پیغمبر اعلی را کای علی

شیر حقی پهلوانی پر دلی

لیک بر شیری مکن هم اعتمید

اندرآ در سایه نخل امید

اندرآ در سایه آن کاملی

[...]

گر کلاه فقر خواهی سر ببر

وز خود و جمله جهان یکسر ببر

تا بود یک ذره از هستی به جا

کفر باشد گر نهی در عشق پا

هیچ کس را تا نگردد او فنا

نیست ره در بارگاه کبریا

خود نداند خلق اسرار مرا

ژاژ می‌دارند گفتار مرا

من چو خورشیدم درون نور غرق

می‌نتانم کرد خویش از نور فرق

ای دریغا عرصه افهام خلق

[...]

هر زمان نو می‌شود دنیا و ما

بی‌خبر از نو شدن اندر بقا

آن ز تیری مستمر شکل آمده است

چون شررکش تیز جنبانی به دست

شاخ آتش را بجنبانی به ساز

[...]

گر وصال دوست میخواهی دلا

از مقام کفر و ایمان برتر آ

تا تو بیگانه نخواهی شد ز خود

با خدای خود نگردی آشنا

پاکباز و پاک رو گر نیستی

[...]