بخش ۲۰ - حکایت اندر حلم و سیاست و تحمّل پادشاه از رعیت
گفت یک روز کوفیی به هشام
کای ز ما همچو شیر خون آشام
زنده باشیم جان ما تو خوری
چون بمیریم مال ما تو بری
شد از این دست جور سخت کمان
عالمی سست پای و سرگردان
تو در این دَور جور سلطانی
کار بر وفق طبع می رانی
سیم درویش و بیوه آوردی
حلقهٔ فرج استران کردی
شهر از این ظلم و جور گشت خراب
خلق از این آفتاب شد سیماب
مردمان قفل و پرّه بنهادند
تا کلید جهان ترا دادند
روستا پُر ز بینوایی تست
هرکجا مسجدی گدایی تست
نه همی تا ابد نخواهی زیست
پس بدین پنج روزه ملک این چیست
ای به باطل ز دیو بُرده سبق
سایهٔ باطلی نه سایهٔ حق
روز محشر بگو چه عذر آری
زین تکبّر به خلق و جبّاری
با چنین جور در ولایت تو
مه تو و مه سپاه و رایت تو
بر سرِ ما در این سپنج سرای
کارساز و نگاهبان خدای
گر تویی پس مکش ز ما رگ و پی
ور خداییست شرمدار از وی
مر ترا بر جهان بدان بگماشت
که بدِ ظالمان ز ما برداشت
چون تو بر خلق جور و ظلم کنی
بیخ عدل از میان ما بکنی
زاب چشم من گدای بترس
ورنه از آتش خدای بترس
دل درویش ناشکیبا شد
تا لباس تو خزّ و دیبا شد
در دل بیوه نالش کشکین
تو پس پشت بالش مشکین
خوان ما از تو شد سیاه چو شب
نان تو گر سپید شد چه عجب
این چه مستیست از بخار دو دُرد
که نه چون دیگران نخواهی مرد
چند خواهی به درد ما را سوخت
که نه ما را خدای بر تو فروخت
پیش هشام کوفی از ضجری
این بگفت و به های های گری
گرم شد زان حدیث سرد هشام
لیکن از حلم نوش کرد آن جام
گفت خواهند کهتران انصاف
لیک نز روی جهل و استخفاف
آن شنودم من از تو این دیدم
آنت بخشودم اینت بخشیدم
لیک زین پس چو دادخواهی خواست
به تأمّل نگاه کن چپ و راست
ستم از مصلحت نداند عام
انتقام از ادب نداند خام
کانکه او دانش و خطر دارد
مالش شاه تاج سر دارد
آفتاب اصل جنگ و گنج آمد
گرچه خفاش ازو به رنج آمد
آفتابی که بر جهان گردد
بهر خفاش کی نهان گردد
ای که اقبال شاه دیدستی
الظفر الظفر شنیدستی
هم ببین خشم شاه در هر دم
الحذر الحذر همی خوان هم
هر زمان پیش شاه داد و ستم
چار قُل بر چهار طبع بدم
شاه اگر خواندت گریز مجوی
ور براند ره ستیز مپوی
با خرد را ز شه صبوری به
بیخرد را ز شاه دوری به
به جدل در حدیث شه ماویز
تیغ تو کند به که خسرو تیز
هرکه بیعقل صدر شاهان جُست
پیل بر ناودان بود به درست
کاوّل صف بر آنکسی ماند
کاخر کارها نکو داند
مال بهر زمانه دار نگاه
خرد از بهر پاس خدمت شاه
زانکه بهر قوام تخت و کلاه
بس فریضه بُوَد سیاست شاه
کز پی نظم این گلین مفرش
بَرِ بادست و پای آب آتش
ای برادر تو پند من بشنو
وز ز من نشنوی سه که به دو جو
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این متن شاعرانه به انتقاد از ظلم و فساد حاکمان پرداخته و بیانگر درد و رنج مردم عادی است. گوینده به هشام میگوید که در دوره سلطنت او ظلم و بیدادگری زیاد شده و مردم در فقر و بدبختی زندگی میکنند. او هشدار میدهد که زندگی فقط به این دنیا محدود نیست و در روز قیامت، حاکمان باید پاسخگوی اعمال خود باشند. در نهایت، گوینده خواستار عدالت و انصاف از سوی حاکم میشود و به او یادآوری میکند که علم و حکمت باید در خدمت مردم قرار گیرد، نه در جهت ظلم و ستم. این متن با دعوت به تفکر و عبرت گرفتن از سرنوشت دیگران به پایان میرسد.
هوش مصنوعی: یک روز مردی از کوفه به هشام گفت: ای هشام، تو از ما مانند شیری وحشی و خونآشام هستی.
هوش مصنوعی: تا زمانی که زندهایم، جان ما به تو تعلق دارد و وقتی که بمیریم، دارایی ما هم برای تو خواهد بود.
هوش مصنوعی: از این نوع ظلم و فشار، بر جامعه تأثیر گذاشته و باعث شده که بسیاری ناسازگار و بیهدف شوند.
هوش مصنوعی: تو در این دوران سخت و ناعادلانه، کارهایت را به خوبی و هماهنگ با سلیقهات مدیریت میکنی.
هوش مصنوعی: تو با آوردن سیم درویش و بیوه، نشاندهندهٔ امید و گشایش در زندگی هستی.
هوش مصنوعی: شهر به خاطر این ظلم و ستم ویران شده است و مردم به دلیل این بلای سخت، بیثبات و ناپایدار هستند.
هوش مصنوعی: مردم محدودیتها و موانع مختلفی را ایجاد کردند تا به تو اجازه دهند به دنیای جدید و ناشناختهای وارد شوی.
هوش مصنوعی: روستاها پر از فقر و困 هستند و هر جایی که مسجدی وجود دارد، نشان از نیازمندی و درخواست کمک مردم آنجا دارد.
هوش مصنوعی: زندگی جاودان نیست و تو نمیتوانی به طور ابدی زندگی کنی، پس این دنیا و سلطنت پنج روزه که در آن هستی، چه معنایی دارد؟
هوش مصنوعی: ای کسی که به نادرستی قدم برداشتهای، تو تحت تاثیر سایهای نادرست قرار گرفتهای، نه اینکه سایهای از حق بر تو باشد.
هوش مصنوعی: در روز قیامت بگو چه دلیلی میتوانی بیاوری برای این همه تکبر و خودبزرگبینی در برابر مردم و قدرتنمایی؟
هوش مصنوعی: با این شرایط در دیار تو، تو همچون ماه و ستارهای در میان لشکر و پرچم خود هستی.
هوش مصنوعی: در این مکان پر از چالش و سختی، ما تحت حمایت و نظارت خداوند هستیم که به ما کمک میکند و از ما محافظت میکند.
هوش مصنوعی: اگر تو خداوند هستی، پس از ما برداشت نکن و ما را نباز. اگر خدایی وجود دارد، از او خجالت بکش.
هوش مصنوعی: تو را به حاکمیتی بر جهان گماشتهاند تا ظلم و ستم ظالمان را از ما دور کنی.
هوش مصنوعی: اگر تو با ظلم و ستم به مردم رفتار کنی، عدالت را از بین ما حذف کردهای.
هوش مصنوعی: اگر چشمان من مانند زبانههای آتش است، باید از آن بترسی، زیرا خداوند میتواند از آتش انتقام بگیرد.
هوش مصنوعی: دل درویش به شدت بیتاب و restless شد تا اینکه لباس تو از خز و دیبا عجیب و زیبا شد.
هوش مصنوعی: در دل زن بیوه، صدای تو مانند نالهای است که در پشت بالش مشکیش پنهان مانده است.
هوش مصنوعی: سفره ما به خاطر وجود تو تاریک شده مانند شب. حالا اگر نان تو سفید هم باشد، چه تعجبی دارد؟
هوش مصنوعی: این چه حال و هوایی است که از اثر دو نوشیدنی نشأت گرفته که تو مانند دیگران، تسلیم مرگ نخواهی شد.
هوش مصنوعی: چند بار میخواهی به درد ما اهمیت ندهی؟ چه فایدهای دارد که ما را به کسی نمیفروشند؟
هوش مصنوعی: در حضور هشام کوفی، به خاطر اندوهی که داشت، صدایش به گریه بلند شد و به حالت افسردگی و ناله سخن گفت.
هوش مصنوعی: به خاطر صحبتهای ناراحتکننده هشام، او دچار خشم شد، اما با درایت و بردباریاش آن وضعیت را کنترل کرد و از آن موقعیت به نفع خود بهره برد.
هوش مصنوعی: گفتند که افراد ضعیف حق و انصاف میخواهند، اما این خواستهها از نادانی و توهین به دیگران ناشی میشود.
هوش مصنوعی: من از تو شنیدهام که این را دیدم و به خاطر این دیدن، از تو گذشتم.
هوش مصنوعی: ولی از این به بعد وقتی که به دنبال حق خود هستی، باید با دقت و تأمل به اطراف خود نگاه کنی و جوانب مختلف را بررسی کنی.
هوش مصنوعی: ستمکار به خاطر مصلحت، ظلم نمیکند و فرد نادان از ادب چیزی نمیداند.
هوش مصنوعی: کسی که دارای دانش و شجاعت باشد، ثروت و داراییاش مانند تاجی بر سرش ارزشمند است.
هوش مصنوعی: خورشید اساس جنگ و ثروت است، هرچند که خفاش به خاطر آن در زحمت است.
هوش مصنوعی: وقتی که آفتاب بر جهان میتابد، خفاشی که عادت به شب دارد نمیتواند در سایه پنهان بماند.
هوش مصنوعی: ای کسی که به خوششانسی شاه دست یافتهای و پیروزی را تجربه کردهای.
هوش مصنوعی: هر لحظه مراقب باش که خشم شاه نزدیک است و تو باید هوشیار باشی.
هوش مصنوعی: هر بار که به شاه ارائه میشد، ظلم و ستم نسبت به من افزایش مییافت و این وضعیت من را به شدت آزار میداد.
هوش مصنوعی: اگر شاه تو را دعوت کند، فرار نکن و اگر به تو بیاعتنایی کرد، در پی جنگ و جدال نرو.
هوش مصنوعی: اگر انسان با خردی وجود داشته باشد، با صبر و تحمل زندگی میکند و از کجراههها دوری میگزید. کسی که بیخرد است، از پادشاه دوری میکند و در واقع از راه درست منحرف میشود.
هوش مصنوعی: در بحث و جدل درباره شجاعت و دلاوری، تیز بودن تیغ تو برتر از سخنان و داستانهای خسرو است.
هوش مصنوعی: هر کسی که بدون درایت بخواهد به مقام و رتبهی بلند دست یابد، مثل این است که میخواهد فیل را روی ناودان قرار دهد؛ یعنی کاری غیرممکن و نابخردانه انجام میدهد.
هوش مصنوعی: کسی که در آغاز کار صف ایستاده، در انتها میداند که چه کار خوبی انجام داده است.
هوش مصنوعی: داراییات را برای روزگار نگهدار و عقلات را برای خدمت به پادشاه به کار بگیر.
هوش مصنوعی: زیرا برای استحکام و پا برجا ماندن تخت و مقام، رعایت امور و تدبیر کشور از وظایف اصلی پادشاه است.
هوش مصنوعی: به دنبال نظم و ترتیبی هستم که این گِلین مفرش را سرشار کند و مرا از درد و رنج نجات دهد.
هوش مصنوعی: ای برادر، به نصیحت من گوش کن و از من نشنوی، که این حرفها به دو جو ارزش ندارد.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
چون بیامد بوعده بر سامند
آن کنیزک سبک زبام بلند
برسن سوی او فرود آمد
گفتی از جنبشش درود آمد
جان سامند را بلوس گرفت
[...]
چیست آن کاتشش زدوده چو آب
چو گهر روشن و چو لؤلؤ ناب
نیست سیماب و آب و هست درو
صفوت آب و گونه سیماب
نه سطرلاب و خوبی و زشتی
[...]
ثقة الملک خاص و خازن شاه
خواجه طاهر علیک عین الله
به قدوم عزیز لوهاور
مصر کرد و ز مصر بیش به جاه
نور او نور یوسف چاهی است
[...]
ابتدای سخن به نام خداست
آنکه بیمثل و شبه و بیهمتاست
خالق الخلق و باعث الاموات
عالم الغیب سامع الاصوات
ذات بیچونش را بدایت نیست
[...]
الترصیع مع التجنیس
تجنیس تام
تجنیس تاقص
تجنیس الزاید و المزید
تجنیس المرکب
[...]
معرفی ترانههای دیگر
تا به حال حاشیهای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.