بخش ۱۰ - در وصف بدان گوید
من ندانم ز جملهٔ اشرار
پُر گناهی چو بیگناهآزار
جز سیه روی وقت بیدادی
نکند همچو زنگیان شادی
شغل دولت که از ستم سازی
چه بود جز که گرگ و خرّازی
چون ز داد و ز رای خویشی شاد
چون کنی بر فرود خود بیداد
هرکه اندر جهان ستم جویند
دد و دیوان آدمیرویند
خلق سایه است و شاه بد پایه
پایهٔ کژ کژ افکند سایه
روزگار ار درد و گر دوزد
از دل شاه عادل آموزد
سایه ایزد است شاه کریم
راست باش و مدار از کس بیم
بد و نیکی که در ستور و ددست
از دل شاه نیک و شاه بدست
گردد از داد شاه کسری وش
سیر بُستان چو شیر پستان خوش
شود ار جور شه کند دیدار
مرد بازاری از تره بیزار
هرکه او بیگناه ترساند
دان که در جای ترس درماند
ظالم ار مال و جان خلق ببرد
نه هم آخرش می بباید مُرد
گرچه امروز ز ابلهی ستهد
گور و محشر جواب او بدهد
نیست بر ظالم از تن و زن و مال
جز مگر خونش ایچ چیز حلال
شاه غمخوار نایب خردست
شاه خونخوار مرد نیست ددست
مرد غمخوار مردِ دین باشد
هرکه او غم خورد چنین باشد
رنجه دارنده کم زید چو مگس
هست کم رنج از آن زید کرگس
شرهش هیچ جان چو رنجه نداشت
عدل او جان او بدو بگذاشت
هرکرا رنجه داشتن دین است
تن او نیست تن که تنّین است
عمر رنجور دیرتر ماند
رنجه دارنده زود درماند
خشم را بر خرد سوار مدار
خرد خویش را تو خوار مدار
بیخرد آب کرد پاسخ نان
با خرد کی خرد چنین سخنان
هرکه را خشمش از خرد بیشست
خلق ازو و او ز خلق دل ریشست
خشم چون تیغ و حلم چون زر هست
تو مهی آن گزین ز به که بهست
ای شهنشه در این سرای غرور
بخور این شربت شرابِ طهور
چون مه از تو نیافرید خدای
تو به از خلق بندگیش نمای
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: در این شعر، شاعر به نقد و بررسی ستمگری و فساد حکومتها و پادشاهان میپردازد. او تاکید میکند که ظلم و ستم به مردم جز بدبختی و عذاب ندارد و برعکس، عدالت و انصاف شاه را به سعادت میرساند. شاعر به این نکته اشاره میکند که روزگار، ددمنشی و ستمکاری را نمیپذیرد و سرانجام، ظالم را با عواقب خود مواجه میسازد. همچنین، او به اهمیت خرد و تدبیر در رفتار پادشاهان اشاره میکند و بر لزوم رعایت حقوق مردم تاکید میورزد. در پایان، شاعر از پادشاه میخواهد که در این دنیای فانی، از قدرت خود به خوبی بهرهبرداری کند و خود را به عنوان خادم مردم نشان دهد.
هوش مصنوعی: من نمیدانم از بین تمام بدکاران، چرا باید کسی که خودش گناهکار نیست، به دیگران آسیب بزند.
هوش مصنوعی: تنها سیاهروها در زمان بیعدالتی نمیتوانند مانند زنگیان شاد زندگی کنند.
هوش مصنوعی: شغل دولتی چه معنا دارد جز ایجاد ظلم و ستم، همچون گرگی که در کمین شکار است و همانند پرندهای که دام خود را برای شکار آماده کرده؟
هوش مصنوعی: وقتی که از انصاف و نظر درست خود خوشحال میشوی، چگونه بر دیگران ظلم میکنی؟
هوش مصنوعی: هر کسی که در این دنیا به دنبال ظلم و ستم باشد، در حقیقت خود را به پای موجوداتی بیرحم و بیخود میسازد.
هوش مصنوعی: آدمها همچون سایههایی هستند که وجودشان به ولی یا رهبری بستگی دارد، و اگر آن رهبر پایه و اساس درستی نداشته باشد، سایهها نیز دچار انحراف خواهند شد.
هوش مصنوعی: اگر زمانه بر دل شاه عادل مشکل یا دردی ایجاد کند، او نیز از آن تجربه میآموزد.
هوش مصنوعی: خدای بخشنده و بزرگوار در کنار پادشاهی است. بنابراین باید راستگو و درستکار باشی و از هیچ کس هراسی نداشته باشی.
هوش مصنوعی: نیک و بدی که در موجودات زنده وجود دارد، از دل پادشاه خوب و پادشاه بد نشأت میگیرد.
هوش مصنوعی: وقتی که داد و انصاف شاه کسری برقرار شود، مانند باغی سرسبز و پربار میماند که شیرین و دلپذیر است.
هوش مصنوعی: اگر بر اثر ستمی که از سوی حاکم پیش بیاید، باز هم دیدار مردی از طبقه بازار برایم ممکن شود، از سبزیفروشی نفرت خواهم داشت.
هوش مصنوعی: هرکسی که دیگری را بیدلیل و تهمت به ترس میاندازد، بدان که خود او در موقعیت آسیبپذیرتری قرار دارد.
هوش مصنوعی: اگر ظالم زندگی و دارایی مردم را بگیرد، در نهایت خود او نیز باید بمیرد.
هوش مصنوعی: هرچند امروز به خاطر نادانیاش دست به کارهایی میزند، اما در روز قیامت و در برابر حقایق، او پاسخگو خواهد بود.
هوش مصنوعی: ظالم هیچ چیزی از تن، زن و مالش ندارد که حلال باشد جز خونش.
هوش مصنوعی: پادشاهی که به فکر مردم است، مانند فردی با خرد و تدبیر عمل میکند؛ در حالی که پادشاهی که تنها به فکر خونریزی و زحمت دیگران است، انسانی درنده و بیرحم به شمار میرود.
هوش مصنوعی: هر کسی که برای دیگران دغدغه و نگرانی دارد، انسانی دیندار و نیکوکار است.
هوش مصنوعی: اگر شخصی رنج و زحمت را به دوش بکشد، مانند مگس چندان رنجی نمیکشد؛ اما برعکس، اگر کرگس باشد، از این رنجی که به دوش دارد، خیلی بیشتر دچار زحمت خواهد شد.
هوش مصنوعی: او هیچ عذابی را احساس نکرد و در این حال، عدالت او جانش را به او واگذار کرد.
هوش مصنوعی: هر کس که به خودش زحمت میدهد و دین را رعایت میکند، بدن او فقط یک جسم بی ارزش نیست، بلکه به معنای حقیقی زندگی و روح اوست.
هوش مصنوعی: عمر ناتوانی که به سختی میگذرد، طولانیتر میشود، اما کسی که درگیر درد و رنج است، زودتر خسته و ناامید میشود.
هوش مصنوعی: خشم و غضب را بر عقل و درک خود تسلط نده، و ارزش و مقام عقل خود را پایین نیاور.
هوش مصنوعی: کسی که بیخود و بدون اندیشه سخن میگوید، مانند این است که آب را پاسخ نان میدهد. اما کسی که خردمند است، میداند چگونه و چه زمانی باید صحبت کند. به راستی، چرا خردمندان چنین سخنانی را مطرح میکنند؟
هوش مصنوعی: هر کسی که خشم او بیشتر از عقل و خردش باشد، مردم از او میترسند و او هم از مردم احساس ناراحتی میکند.
هوش مصنوعی: خشم مانند تیغی است که میتواند آسیب بزند، اما صبر و بزرگواری مانند طلاست که ارزشمند و قیمتی است. تو باید انتخاب کنی که کدام یک را برگزینی، زیرا آنچه که ارزشمندتر است، بهتر است.
هوش مصنوعی: ای پادشاه، در این کاشانهی فخر و بزرگی، این نوشیدنی پاک و معطر را بنوش.
هوش مصنوعی: وقتی خداوند از تو الهام نگرفته و تو را نیافریده، بهتر است که خودت را به عنوان یک بنده خدا نشان بدهی.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
چون بیامد بوعده بر سامند
آن کنیزک سبک زبام بلند
برسن سوی او فرود آمد
گفتی از جنبشش درود آمد
جان سامند را بلوس گرفت
[...]
چیست آن کاتشش زدوده چو آب
چو گهر روشن و چو لؤلؤ ناب
نیست سیماب و آب و هست درو
صفوت آب و گونه سیماب
نه سطرلاب و خوبی و زشتی
[...]
ثقة الملک خاص و خازن شاه
خواجه طاهر علیک عین الله
به قدوم عزیز لوهاور
مصر کرد و ز مصر بیش به جاه
نور او نور یوسف چاهی است
[...]
ابتدای سخن به نام خداست
آنکه بیمثل و شبه و بیهمتاست
خالق الخلق و باعث الاموات
عالم الغیب سامع الاصوات
ذات بیچونش را بدایت نیست
[...]
الترصیع مع التجنیس
تجنیس تام
تجنیس تاقص
تجنیس الزاید و المزید
تجنیس المرکب
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیهای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.