گنجور » سعدی » گلستان » باب دوم در اخلاق درویشان

هوش مصنوعی: یکی از مشایخ شام در پاسخ به پرسش درباره حقیقت تصوف گفت که پیش از این، گروهی بودند که از نظر ظاهری پراکنده و از نظر معنوی جمع بودند، ولی اکنون جماعتی هستند که از نظر ظاهری جمع و از نظر معنوی پراکنده‌اند. او همچنین به اهمیت توجه به دل و ارتباط با خدا اشاره کرد و گفت وقتی دل از هر چیزی به جایی برود، هیچ گونه صفایی نخواهی دید و واقعیّت معنوی به تنهایی و خلوت با خداوند وابسته است. مال، مقام و تجارت در واقعیت این ارتباط معنوی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

برگردان به زبان ساده

# یکی را از مشایخ شام پرسیدند از حقیقتِ تصوّف؛

از یکی از پیرانِ طریقت از ماهیّت صوفی‌گری پرسیدند؛

# گفت: پیش از این طایفه‌ای در جهان بودند به‌صورت پریشان و به‌معنی جمع، اکنون جماعتی هستند به‌صورت جمع و به‌معنی پریشان.

گفت: صوفیان در ایّام پیشین گروهی به‌ظاهر پراکنده‌حال بودند که در باطنْ خاطری فراهم و دلی آسوده از وسوسهٔ نفس داشتند و امروز فرقه‌ای هستند به‌ظاهرِ حال گردِ هم آمده و به‌ باطن پریشان.

# چو هر ساعت از تو به جایی رود دل

به تنهایی اندر، صفایی نبینی

چون خاطر تو هر زمان به اندیشه‌ای مشغول باشد، به خلوت‌نشینی هم آیینهٔ دل پاک نتوانی دید.

# ورت جاه و مال است و زَرع و تجارت

چو دل با خدای است، خلوت‌نشینی

اگر مقام و ثروت و کِشت و بازرگانی داشته باشی و رویِ دلت به خدا باشد، گویی در خلوت نشسته‌ای.

رونوشت متن رونوشت نشانی نمای مشابه کتابهای چاپی (فقط رایانه)

حاشیه‌ها

حاشیه‌ها

پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی

راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور

حاشیه‌ها

حکایت شمارهٔ ۲۵ به خوانش حمیدرضا محمدی
می‌خواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.

حکایت شمارهٔ ۲۵ به خوانش محمدرضا خسروی

حکایت شمارهٔ ۲۵ به خوانش ابوالفضل حسن زاده

حکایت شمارهٔ ۲۵ به خوانش فاطمه زندی

فعال یا غیرفعال‌سازی قفل متن روی خوانش من بخوانم

حاشیه‌ها

پیشنهاد مشق شعر

حاشیه‌ها

معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است

حاشیه‌ها

تا به حال ۱۰ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...

نسیم در ‫۱۲ سال و ۴ ماه قبل، شنبه ۲۳ دی ۱۳۹۱، ساعت ۰۹:۲۷ نوشته:

این متن کامل است: من منظورش را نفهمیدم

reply flag link

تردید در ‫۱۰ سال قبل، یکشنبه ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۴، ساعت ۱۳:۵۷ نوشته:

هوای نفس ببین و فریب نام تصوف کجا به عقل درآید شکار دام تصوف
به گاه کشتن فکرت ندای جهل درآید فریب و جهل نباشد به جز به کام تصوف
بگو که نقش توان زد کنار ساحل دریا ببین که موج بشوید خیال خام تصوف
تباه گشت و سیه رو به روز واقعه آن که کشید باده ی جهل از شراب جام تصوف
ظریف خواند و رقم زد هزار بیت دوتایی ردیف و قافیه ها زد به کام دام تصوف
نه زیر دارد و بالا نه باطنی ز تعالی حدیث مجمل و معنا که شد کلام تصوف
رثای ندبه برآید که راه توبه ببندد چرا که باطن معنا بشد حرام تصوف
خوشا گر عاقله مردی ورای پرده ببیند نه جاهلی که ز جهلش بشد غلام تصوف

reply flag link

علی علیمردانی در ‫۹ سال و ۳ ماه قبل، دوشنبه ۲۶ بهمن ۱۳۹۴، ساعت ۲۱:۵۴ نوشته:

سعدی ، عارفی برای تمام فصول
بسیاری شیخ اجل سعدی شیرازی را به «استاد سخن » میشناسند . همچنین، غزلیات وی را عاشقانه می انگارند و درجه عرفان و تصوف او را در مقایسه با «مولانا جلال الدین محمد بلخی» ،«خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی » ، « شیخ فرید الدین عطار نیشابوری » و یا حتی «سنایی غزنوی» در مرتبه ای پایین تر میدانند .
به عقیده نگارنده این سطور این چنین نیست . در ادامه با بررسی یک حکایت کوتاه از گلستان که با یک قطعه دو بیتی خاتمه می یابد، این موضوع روشن میگردد . دستورالعمل عرفانی تلویحی مستتر در این حکایت و قطعه ی پس از آن ، به نحوی شگفت آور و در عین حال بسیار ساده ، نسخه ای می پیچد که هر سالکی در هر زمان و هر جا که باشد می تواند اجرا کند ، واصل گردیده و به تمام امور روزمره دنیای پر سر و صدای امروز هم برسد ( چیزی که در سابقه ذهنی همه ما بعید به نظر می رسد ).
حکایت شماره 25 گلستان باب دوم « در اخلاق درویشان »
از کتاب کلیات سعدی –عباس اقبال آشتیانی
یکی از مشایخ را پرسیدند که حقیقت «تصوف » چیست ؟ گفت : پیش از این طایفه ای بودند در جهان به صورت پراکنده و به معنی ، جمع . و امروز طایفه ای اند به صورت، جمع و به معنی ، پراکنده .
قطعه :
چو هر ساعت از و به جایی رود دل
به تنهایی اندر صفایی نبینی
ورت مال و جاهست و زرع و تجارت
چو «دل» با «خدای» است ، «خلوت نشینی»
_________________
سعدی در حکایت بالا تصوف حقیقی قدمایی را که اگر چه پراکنده و مفرد بودند (همانند : بایزید بسطامی ، بوسعید ابالخیر، شیخ ابوالحسن خرقانی و ... ) ، اما به واقع واصل به سرچشمه حقیقت الهی بوده اند و در یک کانون واحد جمع شده اند ، تقدیس می کند . اما در عین حال ، مدعیان تصوف دوران خود را ( که امروزه هم کم نیستند ) تقبیح میکند که گرچه جمعیتی زیادند و در مکانهایی (مانند خانقاه یا مسجد و هر عبادتگاه دیگر) جمع می شوند ، اما حول محور واحد الهی متمرکز نمی بیندشان .
همانند ریا کاران مذهبی نما ، تصوف نمای دروغین هم وجود داشته و خواهد داشت. سعدی ، ملاک تصوف را در کثرت اعمال و جمعیت متصوفین نمیداند . چرا که به «هر جا» دل می رود جز تمرکز بر روی مقصد و معبود (مصرع اول قطعه ) .
سعدی پیش تر می رود و معتقد است حتی خلوت گزیدن در پستوی تنهایی هم تمرکز لازم را به مدعی تصوف نمیدهد و چون « دل » در گرو یار ندارد صفایی هم نمی یابد (مصرع دوم قطعه ).
او کیفیت و محتوای تصوف را با نسخه درمانگر نهایی خود در بیت دوم قطعه به زیبایی و آسانی هر چه تمامتر بیان میکند، به گونه ای که هر انسانی در هر عصری و با هر مشغله ای بتواند عارفی باشد در متن و بطن جامعه ی فعال .
این که فردی با وجود 1) کثرت مال ، با وجود نیاز به حسابگری و حسابداری آن 2) قبول مقام های مدیریتی در سازمانها یا سمت کشوری با مشغله ی فراوان این مسئولیت 3) انجام کشاورزی که حتی در صورت برون سپاری به رعیت هم ذهن را گرفتار میکند و 4) تجارت کردن که خرید و فروش و صادرات و ورادات و غیره در آن است ، باز هم بتواند «خلوت نشین » و سالک حقیقی راه عرفان باشد نه تنها محال نیست ، که نمونه های آن را در اطراف مان کم ندیده ایم .
تصوف تعریف شده در این حکایت سعدی در قرنهای بعدی هم قابل پیاده سازی است و همین است که سعدی را باید « عارفی برای تمام فصول » دانست .

reply flag link

بهرام در ‫۹ سال و ۳ ماه قبل، جمعه ۳۰ بهمن ۱۳۹۴، ساعت ۱۲:۳۰ نوشته:

آقای علیمردانی خیلی خوب توضیح دادند و حرفشان درست است.

reply flag link

سمانه ، م در ‫۹ سال و ۲ ماه قبل، شنبه ۱ اسفند ۱۳۹۴، ساعت ۰۲:۰۱ نوشته:

هرگز سعدی را به عنوان عارف نمی شناسم که عارف در فرهنگ و عرف و ادب
، معنا و مفهوم دیگری دارد که شیخ سعدی از چنین مقامی برخوردارنیست
دلایلی که میتوانم بیاورم بسیار است ولی دو نمونه می آورم
اول : هیچ عارفی بین انسان ها تفاوت قائل نمی شود
تحقیر زنان : زهره مردان نداری چون زنان در خانه باش
چو زن راه بازار گیرد بزن
وگرنه تو در خانه بنشین چو زن
بپوشانش از چشم بیگانه روی
وگر نشنود چه زن آنگه چه شوی
زن نو کن ای دوست هر نوبهار
که تقویم پاری نیاید بکار
دوم ، دشمن داشتن غیر مسلمانان : در دیباچه می فرماید:
ای کریمی که از خزانه ی غیب
گبر و ترسا وظیفه خور داری
دوستان را کجا کنی محروم
تو که با دشمنان نظر داری
سعدی شیخ خانقاه سهروردیه بوده و حتی به مقام پیری هم نرسیده است
یادش گرامی ، که با این حال ادبیات ما بسیار مرهون اوست

reply flag link

تضمینی در ‫۹ سال و ۲ ماه قبل، شنبه ۱ اسفند ۱۳۹۴، ساعت ۰۷:۱۹ نوشته:

سمانه خانم،
من هم با شما درعارف ندانستن سعدی هم عقیده ام ولی نه به این دو دلیل ضعیفی که بیان فرمودید.
بماند که در اصل اثبات این دو دلیل هم مستندات شما کافی نیست. شما اگر از علم جامعه شناسی با نگرش اطلاع داشتید که ندارید می دانستید که دیدگاه سعدی نسبت به زنان، یک نگرش جامعه شناسانه است نه اینکه زن را تحقیر کرده باشد.
تعصب زنانه را در برداشت های ادبی و غیره نباید دخالت داد. مساوی دانستن زن با مرد در همه ی عرصه های اجتماعی، که این دوره بعضی دم از آن می زنند و بعد با این نگاه، به سنجش و تخریب و تحقیر دیدگاه ارکان ادبی گذشته از جمله سعدی بزرگ می پردازند، یک نگرش ناقص به فلسفه ی وجودی زن است.
در مورد دشمن داشتن غیر مسلمانان هم دو نگاه کلی وجود دارد. غیر مسلمان، توحید را نپذیرفته است از این جهت شایسته ی دشمن داشتن است و اتفاقا عارفان که خداشناس ترین صنف جامعه بعد از معصومان هستند، غیر موحدان را از این جهت دشمن می دارند، اما از دیدگاه و جهت دیگر که حتی این غیر مسلمانان ساخته و مخلوق خدا هستند از این جهت شایسته ی ترحم و دوست داشتن اند. بین این دو عرصه نباید قاطی نمود دوست عزیز.

reply flag link

سید محمد در ‫۹ سال و ۲ ماه قبل، شنبه ۱ اسفند ۱۳۹۴، ساعت ۲۰:۴۴ نوشته:

بانو سمانه گرامی
درود بر شما
در تأئید فرمایش سرکار و موحد دانستن ترسایان و زردشتیان {گبران } از هاتف که چون سعدی گرفتار خشک اندیشی نیست چامه ای
در کلیسا به دلبری ترسا
گفتم: ای جان به دام تو در بند
ای که دارد به تار زنارت
هر سر موی من جدا پیوند
ره به وحدت نیافتن تا کی
ننگ تثلیت بر یکی تا چند؟
نام حق یگانه چون شاید
که اب و ابن و روح قدس نهند؟
لب شیرین گشود و با من گفت
وز شکرخنده ریخت آب از قند
که گر از سر وحدت آگاهی
تهمت کافری به ما مپسند
در سه آیینه شاهد ازلی
پرتو از روی تابناک افگند
سه نگردد بریشم ار او را
پرنیان خوانی و حریر و پرند
ما در این گفتگو که از یک سو
شد ز ناقوس این ترانه بلند
که یکی هست و هیچ نیست جز او
وحده لااله الاهو
دشمن دانستن انسانهای دیگر از ضعف قوه ی تمیز این جهان است
آزاد اندیشی سرکار را، سمانه بانو ، و همچنین سرکار خانم روفیا را تحسین و تقدیر میکنم
با احترام

reply flag link

تضمینی در ‫۹ سال و ۲ ماه قبل، یکشنبه ۲ اسفند ۱۳۹۴، ساعت ۰۲:۴۴ نوشته:

موحد دانستن ترسایان و زردشتیان!!!:
لا حاجبی است بر در الا شده مقیم
کو ابلهان باطله را می‌زند قفا
بی‌حاجبی لا به در دین مرو که هست
دین گنج خانهٔ حق و لا شکل اژدها

reply flag link

سینا فاتحی در ‫۷ سال و ۷ ماه قبل، جمعه ۷ مهر ۱۳۹۶، ساعت ۰۴:۴۱ نوشته:

در پاسخ به آقای ((علی علی مردانی)):
{تصوّف، مذهبِ حقّی نیست و گمراهیه و در روایات اسلامی درباره صوفیان یا دراویش، مذّمت شده. بنابراین احتمالاً نمیشه گفت که "قدمایی که پراکنده و مفرد بودند (همانند بایزید بسطامی، بوسعید ابالخیر، شیخ ابوالحسن خرقانی و …)، به واقع، واصل به سرچشمه ی حقیقت الهی بوده اند." و احتمالاً عبارتِ [قدمایی که پراکنده و مفرد بودند (همانند بایزید بسطامی، بوسعید ابالخیر، شیخ ابوالحسن خرقانی و …)، به واقع، واصل به سرچشمه ی حقیقت الهی بوده اند.]، نادرسته.

reply flag link

فرهادی در ‫۵ سال و ۳ ماه قبل، چهارشنبه ۲۳ بهمن ۱۳۹۸، ساعت ۱۱:۵۹ نوشته:

یک بیت از سعدی کافیه تا به عرفان او پی ببریم
ای مرغ سحر عشق ز پروانه بیاموز
کان سوخته را جان شد و آواز نیامد
این مدعیان در طلبش بی خبرانند
کان را که خبر شد خبری باز نیامد

reply flag link

برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.

	غیرفعال و فعال کردن دوبارهٔ حالت چسبانی نوار ابزار به بالای صفحات
	راهنمای نوار ابزار
	پیشخان کاربر
	اشعار و ابیات نشان‌شدهٔ کاربر
	اعلان‌های کاربر
	ادامهٔ مطالعه (تاریخچه)
	خروج از حساب کاربری گنجور
	لغزش به پایین صفحه
	لغزش به بالای صفحه
	لغزش به بخش اطلاعات شعر
	فعال یا غیرفعال کردن لغزش خودکار به خط مرتبط با محل فعلی خوانش
	فعال یا غیرفعال کردن شماره‌گذاری خطوط
	کپی نشانی شعر جاری در گنجور
	کپی متن شعر جاری در گنجور
	همرسانی متن شعر جاری در گنجور
	نشان کردن شعر جاری
	ویرایش شعر جاری
	ویرایش خلاصه یا برگردان نثر سادهٔ ابیات شعر جاری
	شعر یا بخش قبلی
	شعر یا بخش بعدی

ورود به گنجور

حکایت شمارهٔ ۲۵