بخش ۴ - مناجات و پناه جستن به حق از فتنهٔ اختیار و از فتنهٔ اسباب اختیار کی سماوات و ارضین از اختیار و اسباب اختیار شکوهیدند و ترسیدند و خلقت آدمی مولع افتاد بر طلب اختیار و اسباب اختیار خویش چنانک بیمار باشد خود را اختیار کم بیند صحت خواهد کی سبب اختیارست تا اختیارش بیفزاید و منصب خواهد تا اختیارش بیفزاید و مهبط قهر حق در امم ماضیه فرط اختیار و اسباب اختیار بوده است هرگز فرعون بینوا کس ندیده است
اولم این جزر و مد از تو رسید
ورنه ساکن بود این بحر ای مجید
هم از آنجا کین تردد دادیم
بیتردد کن مرا هم از کرم
ابتلاام میکنی آه الغیاث
ای ذکور از ابتلاات چون اناث
تا بکی این ابتلا یا رب مکن
مذهبیام بخش و دهمذهب مکن
اشتریام لاغری و پشت ریش
ز اختیار همچو پالانشکل خویش
این کژاوه گه شود این سو گران
آن کژاوه گه شود آن سو کشان
بفکن از من حمل ناهموار را
تا ببینم روضهٔ ابرار را
همچو آن اصحاب کهف از باغ جود
میچرم ایقاظ نی بل هم رقود
خفته باشم بر یمین یا بر یسار
برنگردم جز چو گو بیاختیار
هم به تقلیب تو تا ذات الیمین
یا سوی ذات الشمال ای رب دین
صد هزاران سال بودم در مطار
همچو ذرات هوا بیاختیار
گر فراموشم شدست آن وقت و حال
یادگارم هست در خواب ارتحال
میرهم زین چارمیخ چارشاخ
میجهم در مسرح جان زین مناخ
شیر آن ایام ماضیهای خود
میچشم از دایهٔ خواب ای صمد
جمله عالم ز اختیار و هست خود
میگریزد در سر سرمست خود
تا دمی از هوشیاری وا رهند
ننگ خمر و زمر بر خود مینهند
جمله دانسته که این هستی فخ است
فکر و ذکر اختیاری دوزخ است
میگریزند از خودی در بیخودی
یا به مستی یا به شغل ای مهتدی
نفس را زان نیستی وا میکشی
زانک بیفرمان شد اندر بیهشی
لیس للجن و لا للانس ان
ینفذوا من حبس اقطار الزمن
لا نفوذ الا بسلطان الهدی
من تجاویف السموات العلی
لا هدی الا بسلطان یقی
من حراس الشهب روح المتقی
هیچ کس را تا نگردد او فنا
نیست ره در بارگاه کبریا
چیست معراج فلک این نیستی
عاشقان را مذهب و دین نیستی
پوستین و چارق آمد از نیاز
در طریق عشق محراب ایاز
گرچه او خود شاه را محبوب بود
ظاهر و باطن لطیف و خوب بود
گشته بیکبر و ریا و کینهای
حسن سلطان را رخش آیینهای
چونک از هستی خود او دور شد
منتهای کار او محمود بد
زان قویتر بود تمکین ایاز
که ز خوف کبر کردی احتراز
او مهذب گشته بود و آمده
کبر را و نفس را گردن زده
یا پی تعلیم میکرد آن حیل
یا برای حکمتی دور از وجل
یا که دید چارقش زان شد پسند
کز نسیم نیستی هستیست بند
تا گشاید دخمه کان بر نیستیست
تا بیاید آن نسیم عیش و زیست
ملک و مال و اطلس این مرحله
هست بر جان سبکرو سلسله
سلسلهٔ زرین بدید و غره گشت
ماند در سوراخ چاهی جان ز دشت
صورتش جنت به معنی دوزخی
افعیی پر زهر و نقشش گل رخی
گرچه مؤمن را سقر ندهد ضرر
لیک هم بهتر بود زانجا گذر
گرچه دوزخ دور دارد زو نکال
لیک جنت به ورا فی کل حال
الحذر ای ناقصان زین گلرخی
که بگاه صحبت آمد دوزخی
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این متن شعری است که به جزر و مد احساسات و حالات انسانی اشاره دارد. شاعر از خداوند درخواست میکند که او را از مشکلات و آزمایشات رهایی بخشد و نخواهد که درگیر ابتلا و دردسر شود.
او بیان میکند که در زندگی، مانند اصحاب کهف، منتظر رحمت و بخشش الهی است و به موضوعاتی چون بیاختیاری و رهایی از بار سنگین زندگی اشاره میکند. شاعر به نوعی جستوجو برای معراج روحی و شناخت حقیقت هستی میپردازد و از گریز از خود و جستجوی نور هدایت سخن میگوید.
در انتها، شاعر تأکید میکند که حقیقت عشق و بندگی در دوری از خودخواهی و کبر نهفته است و از خطراتی که ممکن است انسانها را در مسیر عرفان و عشق به خداوند دچار اشتباه کند، میحذراند. کل گزارهها نشاندهندهی دغدغههای روحانی و فلسفی شاعر در جستجوی حقیقت و معنا در زندگی است.
هوش مصنوعی: ابتدا این حرکت جزر و مد به خاطر توست وگرنه این دریا بیحرکت بود، ای بزرگوار.
هوش مصنوعی: از همان جایی که ما رفت و آمد کردیم، بدون هیچ تردیدی، لطف کن و مرا هم در نظر بگیر.
هوش مصنوعی: تو با مشکلات خود دست و پنجه نرم میکنی، ای مرد، همانطور که زنان با سختیها و مصیبتها مواجه میشوند.
هوش مصنوعی: بارها در زندگی با مشکلات و سختیها مواجه شدهام، ای پروردگار، تا کی باید این آزمایشها ادامه یابد؟ به من لطف کن و مرا از این وضعیت نجات بده و مرا به دردسرهای بیشتری نینداز.
هوش مصنوعی: من همچون شتری لاغر و ناتوان هستم که بر پشتش بار گذاشتهاند، بهگونهای که شکلی مشابه پالان پیدا کردهام.
هوش مصنوعی: گاه این جریان به سوی سنگینی میرود و گاه به سوی دیگری میکشد.
هوش مصنوعی: از من سختیها و دشواریها را بردار تا بتوانم زیباییهای بهشت را ببینم.
هوش مصنوعی: مانند آن یاران کهف از باغ بخشش بهرهمند میشوم، بیدار نیستم، بلکه در خواب عمیقم.
هوش مصنوعی: در خواب باشم، چه در سمت راست، چه در سمت چپ، به هیچوجه برنمیگردم، جز این که بدون اراده بگویم.
هوش مصنوعی: ای پروردگار دین، من به هر دو سو، به سمت راست و چپ تو توجه دارم.
هوش مصنوعی: مدتهای زیادی را بهصورت بیاختیار و در حال پرواز گذراندهام، درست مثل ذرات ریز هوا.
هوش مصنوعی: اگر آن زمان و حال را فراموش کردهام، یادگارم در خواب مرگ خواهد بود.
هوش مصنوعی: از این میخهای زنجیرکننده آزاد میشوم و به سوی میدان جان حرکت میکنم تا از این دنیای مادی عبور کنم.
هوش مصنوعی: در روزهایی که گذشته، به آن لحظات شیرین یاد میکنم، همانطور که از دایهام ناز میکردم و خواب میدیدم ای معشوق.
هوش مصنوعی: تمام موجودات عالم از اراده و وجود خود فرار میکنند و تنها در خلوت خوشحال و سرمست خود به سر میبرند.
هوش مصنوعی: در لحظهای که از حالت هوشیاری خارج میشوند، عیب و ننگ نوشیدن شراب و دل باختن به آواز را به دوش خود نمیگذارند.
هوش مصنوعی: تمامی دانستهها نشان میدهد که این جهان، تجلی زیبایی و افتخار است، اما اگر به افکار و مشغلههای اختیاری خود توجه نکنیم، در واقع به دوزخی از مشکلات و دردسرها گرفتار میشویم.
هوش مصنوعی: آنها از خود واقعیشان فرار میکنند؛ یا در حال نوشیدن و مستی، یا درگیر کار و شغلی هستند، ای هدایتکننده.
هوش مصنوعی: نفس از نبود خود رهایی مییابد، زیرا در حالت بیخودی و بیفرمانی قرار گرفته است.
هوش مصنوعی: نه جنّ میتوانند از این حصار بگذرند و نه انسانها، در واقع هیچکدام نمیتوانند از محدودیتهای زمان فراتر روند.
هوش مصنوعی: هیچ راه نفوذی وجود ندارد مگر با قدرت هدایت که از عمق آسمانهای بلند به دست میآید.
هوش مصنوعی: هیچ راهی به هدایت وجود ندارد مگر اینکه با حکومتی باشد که از هراس تیرهای آسمانی حفاظت کند، این روح شخص پرهیزگار است.
هوش مصنوعی: هیچ کس نمیتواند به مقام والای الهی برسد، مگر اینکه از خودگذشتگی کند و به فنا در برابر عظمت خداوند تن دهد.
هوش مصنوعی: عشق و دیانت عاشقان در عدم و نیستی خلاصه میشود و این عدم، اوج و تعالی آسمان نیستی است.
هوش مصنوعی: من در مسیر عشق، برای طلب و نیاز به پوستین و چارق روی آوردهام و این حالت مرا به مانند نمازگزاران در محراب ایاز قرار داده است.
هوش مصنوعی: هرچند او خودش در دل شاه محبوب بود، اما ظاهر و باطنش نیز لطیف و خوب بود.
هوش مصنوعی: حسن سلطان به گونهای شده که خالی از خودبزرگبینی، تزویر و کینه است؛ او مانند آینهای میدرخشد و حقیقت وجودش را نشان میدهد.
هوش مصنوعی: زمانی که انسان از وجود واقعی و حقیقی خود فاصله بگیرد، به بدترین وضعیت و سرانجامی نامناسب دچار میشود.
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که آشتی و فرمانبرداری ایاز از سلطان، ناشی از ترس از خودپسندی و بلندپروازی است. ایاز به جای اینکه به قدرت خود arrogant باشد، به خاطر ترس از عواقب کبر و غرور، خود را مهار کرده و تسلیم میشود.
هوش مصنوعی: او به تربیت و اصلاح خود پرداخت و توانسته بود بر خودپسندی و خواستههای نفس خود غلبه کند.
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که یا او به خاطر آموزش و یادگیری به این کار مشغول بود، یا اینکه برای هدفی دور از ترس و نگرانی این کار را انجام میداد.
هوش مصنوعی: بیت اشاره دارد به این که شاید به خاطر لطافت نسیم، عشق و زیبایی موجود در زندگی و طبیعت را احساس کنیم. چهارق، که نماد زیبایی و توجه به دقایق زندگی است، نشاندهنده این است که حتی در حالت فقدان، وجود عشق و زندگی به روشنی حس میشود. به عبارتی، در دل ناپایداری و عدم، هنوز میتوان به زیباییها و عشق پی برد.
هوش مصنوعی: نبود فضا و شرایط، مانع از ورود نسیم خوشبختی و زندگی به این مکان است. تا زمانی که این حالت تغییر نکند، امید به شادی و زندگی تازه نمیتواند تحقق یابد.
هوش مصنوعی: دنیا و دارایی و لباس نفیس در این مرحله به جان راحتطلبان تعلق دارد.
هوش مصنوعی: شخصی زنجیر طلایی را دید و به آن فریب خورد، اما در نهایت در چاهی گرفتار شد و جانش در دشت به خطر افتاد.
هوش مصنوعی: چهرهاش به زیبایی بهشت میماند، اما در حقیقت مانند افعیای زهرآگین است و نقش و نگارش همچون گل است.
هوش مصنوعی: اگرچه مؤمن به جایی که عذاب است آسیب نخواهد دید، اما بهتر است که از آنجا دوری کند.
هوش مصنوعی: اگرچه دوزخ از او دور است، اما در هر حال، بهشت نیز بالاتر از اوست.
هوش مصنوعی: ای ناقصان، مراقب باشید از این روی زیبا که وقتی در کنار او باشید، ممکن است به دوزخ بیفتید.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۸ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.