شاه با دلقک همی شطرنج باخت
مات کردش زود خشم شه بتاخت
گفت شه شه و آن شه کبرآورش
یک یک از شطرنج میزد بر سرش
که بگیر اینک شهت ای قلتبان
صبر کرد آن دلقک و گفت الامان
دست دیگر باختن فرمود میر
او چنان لرزان که عور از زمهریر
باخت دست دیگر و شه مات شد
وقت شه شه گفتن و میقات شد
بر جهید آن دلقک و در کنج رفت
شش نمد بر خود فکند از بیم تفت
زیر بالشها و زیر شش نمد
خفت پنهان تا ز زخم شه رهد
گفت شه هی هی چه کردی چیست این
گفت شه شه شه شه ای شاه گزین
کی توان حق گفت جز زیر لحاف
با تو ای خشمآور آتشسجاف
ای تو مات و من ز زخم شاه مات
میزنم شه شه به زیر رختهات
چون محله پر شد از هیهای میر
وز لگد بر در زدن وز دار و گیر
خلق بیرون جست زود از چپ و راست
کای مقدم وقت عفوست و رضاست
مغز او خشکست و عقلش این زمان
کمترست از عقل و فهم کودکان
زهد و پیری ضعف بر ضعف آمده
واندر آن زهدش گشادی ناشده
رنج دیده گنج نادیده ز یار
کارها کرده ندیده مزد کار
یا نبود آن کار او را خود گهر
یا نیامد وقت پاداش از قدر
یا که بود آن سعی چون سعی جهود
یا جزا وابستهٔ میقات بود
مر ورا درد و مصیبت این بس است
که درین وادی پر خون بیکس است
چشم پر درد و نشسته او به کنج
رو ترش کرده فرو افکنده لنج
نه یکی کحال کو را غم خورد
نیش عقلی که به کحلی پی برد
اجتهادی میکند با حزر و ظن
کار در بوکست تا نیکو شدن
زان رهش دورست تا دیدار دوست
کو نجوید سر رئیسیش آرزوست
ساعتی او با خدا اندر عتاب
که نصیبم رنج آمد زین حساب
ساعتی با بخت خود اندر جدال
که همه پران و ما ببریده بال
هر که محبوس است اندر بو و رنگ
گرچه در زهدست باشد خوش تنگ
تا برون ناید ازین ننگین مناخ
کی شود خویش خوش و صدرش فراخ
زاهدان را در خلا پیش از گشاد
کارد و استره نشاید هیچ داد
کز ضجر خود را بدراند شکم
غصهٔ آن بیمرادیها و غم
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: در این متن، داستانی از یک شاه و دلقک روایت میشود که در بازی شطرنج شاه باخت و از خشم به دلقک حمله کرد. دلقک به خود میلرزد و با زحمت در زیر نمدها پنهان میشود. او میگوید که وقتی کسی در مقابل شاه باشد، نمیتواند حقیقت را بگوید. متن به تحقیر و درد شاه اشاره دارد که در عوض قدرتش در باخت و ناتوانی قرار گرفته است. او به آسیبهای عاطفی و فکری که از سوی دیگران و خود احساس میکند، پرداخته و نشان میدهد که زهد و پیری او نتوانسته است به آرامش و آسایش واقعی منجر شود. در نهایت، دستاوردهای او در سختیها و رنجهایش مطرح میشود و بیان میکند که آدمی در قید و بندها نمیتواند خوشحال باشد.
هوش مصنوعی: شاه با دلقک در حال بازی شطرنج بود و ناگهان دلقک به گونهای او را باخت که شاه عصبانی شد و بر او خشم گرفت.
هوش مصنوعی: امیر با اقتدار از پادشاهش خواست که در بازی شطرنج، حرکتهای قهری و قاطع انجام دهد و هر بار حرکتی به سمت او انجام میدهند، نشاندهندهی برتری و تسلط اوست.
هوش مصنوعی: این بیت بیانگر وضعیتی است که شخصی در حال تحیر و سردرگمی است و در نهایت به این نتیجه میرسد که باید تسلیم واقعیت شود. او به نوعی به دلقکی اشاره میکند که از وضعیت پیشآمده ناباورانه است و وضعیت را خطرناک و تهدیدآمیز میبیند. در کل، حس رنج و ناامیدی در این ابیات مشهود است.
هوش مصنوعی: دست دیگری که باخت، به او گفتند که مانند کسی است که در سرما و یخبندان به شدت میلرزد.
هوش مصنوعی: در این بیت، سخن از شکست و تنگنای موقعیت است. زمانی فرا میرسد که شخصی به دلیل شرایط دشوار، به شکستی غیرقابل بازگشت دچار میشود و این لحظهای است که او باید از مقام خود کنار رود و تغییراتی در وضعیت جاری حاصل گردد. در نهایت، این موقعیت به نوعی به یک نقطه عطف یا زمان تعیینکننده تبدیل میشود.
هوش مصنوعی: دلقکی به سرعت حرکت کرد و در یک گوشه پنهان شد و از ترس گرما، شش لایه پارچه روی خود انداخت.
هوش مصنوعی: زیر بالشها و زیر نمد خوابیدهای و پنهان شدهای تا از زخمهای شاه رهایی یابی.
هوش مصنوعی: شاه گفت: چه کردی؟ این چه وضعی است؟ و پاسخ داد: ای شاه، تو خود بهترین انتخاب را داشتهای.
هوش مصنوعی: هیچکس نمیتواند بهراحتی از حقیقت سخن بگوید، جز زمانی که در کنار تو و در زیر پوشش خواب، دور از هیاهوی تو هستم، ای پررنگکنندهٔ خشم و آتش.
هوش مصنوعی: تو در حیرت و شگفتی به سر میبری، و من بر اثر زخمی که از عشق تو خوردهام، به طور مداوم فریاد میزنم. صدای من به زیر لایههای وجودت میرسد.
هوش مصنوعی: زمانی که محله پر از سر و صدای مردم و نزاع و درگیری شد، همه در حال کوبیدن به در بودند و وضعیت به شدت آشفته بود.
هوش مصنوعی: مردم از هر سو به سرعت دور شدند، زیرا وقت عفو و راضی شدن فرا رسیده است.
هوش مصنوعی: او از درک و فهم قوی بیبهره است و عقلش در حال حاضر از عقل و فهم کودکانه هم کمتر شده است.
هوش مصنوعی: زهد و پیری موجب شده که ضعف و ناتوانی بر هم افزوده شود و در دل این زهد، هیچ گشایش و راحتی وجود ندارد.
هوش مصنوعی: کسی که در عشق و محبت سختیها را تحمل کرده، به جایی رسیده که ثروت و ارزشهای نهانی را از محبوب به دست آورده است، اما در عوض آن چیزی که کرده، پاداش کارش را نادیده گرفته است.
هوش مصنوعی: یا اینکه به خاطر خودش کاری نکرد، یا اینکه زمان مناسب پاداش آمدن هنوز نرسیده است.
هوش مصنوعی: آیا آن تلاش مانند تلاش یهودی بود، یا پاداشی که وابسته به موعد معین است؟
هوش مصنوعی: او به تنهایی در این سرزمین پرخون و پر از درد و مصیبت قرار دارد و همین برای او کافی است که احساس بیکسی کند.
هوش مصنوعی: چشمش پر از درد است و در گوشهای نشسته، چهرهاش در هم رفته و نگاهی غمگین به زمین دوخته است.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که کسی که به درد و رنج عدم شناخت دچار شده، نمیتواند به آسانی از مشکلات خود عبور کند. او باید بیدار شود و به حقیقتی که از آن غافل است، پی ببرد. در واقع، نادانی و غفلت از حقیقت باعث میشود که فرد به مشکلات خود کمتر توجه کند.
هوش مصنوعی: او با احتیاط و تردید در کارش تلاش میکند تا به بهترین نتیجه دست یابد.
هوش مصنوعی: او از راهی دور به ملاقات دوست مینشیند و آرزوی رئیسی را در سر دارد که به او برسد.
هوش مصنوعی: ساعتی با خدا در حال دلخوری بودم، چون به خاطر حساب و کتابی که کرده بودم، نصیبم فقط رنج و سختی بود.
هوش مصنوعی: مدتی را با سرنوشت خود درگیر هستیم، در حالی که همه خوشبخت هستند و ما در حال از دست دادن فرصتها و تواناییهایمان هستیم.
هوش مصنوعی: هر کسی که اسیر ظواهر و زیباییهای دنیوی است، حتی اگر در ظاهر به زهد و پرهیزگاری مشغول باشد، در واقع در بند محدودیتهای خود قرار دارد و از حقیقت دور است.
هوش مصنوعی: تا وقتی که از این وضعیت ننگین خارج نشوم، چگونه میتوانم خود را خوشحال و آزاد احساس کنم؟
هوش مصنوعی: زاهدان و اهل تقوا در حال تنهایی و در شرایط سخت باید از هر گونه ناامیدی و ناگزیری فاصله بگیرند و در مواجهه با مشکلات و چالشها از تسلیم شدن بپرهیزند.
هوش مصنوعی: به خاطر رنج و غم ناشی از شادیهای ناپایدار، احساس گرسنگی و درد میکنم.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۳ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.