گنجور » مولانا » مثنوی معنوی » دفتر دوم » بخش ۳۵ - انکار کردن موسی علیه السلام بر مناجات شبان

مولانا » مثنوی معنوی » دفتر دوم »

بخش ۳۵ - انکار کردن موسی علیه السلام بر مناجات شبان

دید موسی یک شبانی را به راه

کو همی‌گفت ای گزیننده اله

تو کجایی تا شوم من چاکرت

چارقت دوزم کنم شانه سرت

جامه‌ات شویم شپشهاات کُشم

شیر پیشت آورم ای محتشم

دستکت بوسم بمالم پایکت

وقت خواب آید بروبم جایکت

ای فدای تو همه بزهای من

ای بیادت هیهی و هیهای من

این نمط بیهوده می‌گفت آن شبان

گفت موسی با کی است این ای فلان

گفت با آنکس که ما را آفرید

این زمین و چرخ ازو آمد پدید

گفت موسی های بس مُدبِر شدی

خود مسلمان ناشده کافر شدی

این چه ژاژست این چه کفرست و فُشار

پنبه‌ای اندر دهان خود فشار

گند کفر تو جهان را گنده کرد

کفر تو دیبای دین را ژنده کرد

چارق و پاتابه لایق مر تراست

آفتابی را چنینها کی رواست

گر نبندی زین سخن تو حلق را

آتشی آید بسوزد خلق را

آتشی گر نامدست این دود چیست

جان سیه گشته روان مردود چیست

گر همی‌دانی که یزدان داورست

ژاژ و گستاخی ترا چون باورست

دوستی بی‌خرد خود دشمنیست

حق تعالی زین چنین خدمت غنیست

با کی می‌گویی تو این با عم و خال

جسم و حاجت در صفات ذوالجلال

شیر او نوشد که در نشو و نماست

چارق او پوشد که او محتاج پاست

ور برای بنده‌شست این گفت تو

آنک حق گفت او منست و من خود او

آنک گفت انی مرضت لم تعد

من شدم رنجور او تنها نشد

آنک بی یسمع و بی یبصر شده‌ست

در حق آن بنده این هم بیهده‌ست

بی ادب گفتن سخن با خاص حق

دل بمیراند سیه دارد ورق

گر تو مردی را بخوانی فاطمه

گرچه یک جنس‌اند مرد و زن همه

قصد خون تو کند تا ممکنست

گرچه خوش‌خو و حلیم و ساکنست

فاطمه مدحست در حق زنان

مرد را گویی بود زخم سنان

دست و پا در حق ما استایش است

در حق پاکی حق آلایش است

لم یلد لم یولد او را لایق است

والد و مولود را او خالق است

هرچه جسم آمد ولادت وصف اوست

هرچه مولودست او زین سوی جوست

زانک از کون و فساد است و مهین

حادثست و محدثی خواهد یقین

گفت ای موسی دهانم دوختی

وز پشیمانی تو جانم سوختی

جامه را بدرید و آهی کرد تفت

سر نهاد اندر بیابانی و رفت

حاشیه‌ها

با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

وزن:	فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری:	مثنوی
منبع اولیه:	ویکی‌درج

خلاصه

هوش مصنوعی: در این متن، موسی با شبانی برخورد می‌کند که به خداوند دعا می‌کند و از او می‌خواهد تا بندگی‌اش را بپذیرد. شبان از این که برای موسی خدماتی ارائه دهد و به او خدمت کند، می‌گوید. موسی به او می‌گوید که این سخنان بی‌معناست و شبان در واقع خودش کافر شده و هنوز مسلمان نشده است. او به شبان می‌گوید که باید از کفر و نادانی‌اش دوری کند و حقیقت را درک کند. موسی توضیح می‌دهد که خداوند بی‌نیاز است و انسان‌ها نمی‌توانند او را با صفات جسمانی توصیف کنند.

در نهایت، شبان از گفتار موسی ناراحت می‌شود و از شدت پشیمانی و شرمندگی به بیابان می‌رود. این دیالوگ نمادین است و به درک عمیق‌تری از رابطه انسان و خداوند و اهمیت شناخت حقیقت اشاره دارد.

برگردان به زبان ساده

# دید موسی یک شبانی را به راه

کو همی‌گفت ای گزیننده اله

هوش مصنوعی: موسی یک شبان را دید که در مسیر حرکت می‌کند و به پروردگارش دعا می‌کند و از او درخواست می‌کند.

# تو کجایی تا شوم من چاکرت

چارقت دوزم کنم شانه سرت

هوش مصنوعی: من در کجا هستی تا من خدمتگزار تو باشم و گوشه چادر تو را بدوزم و بر سرت سجده کنم؟

# جامه‌ات شویم شپشهاات کُشم

شیر پیشت آورم ای محتشم

هوش مصنوعی: می‌گوید که من لباس تو را تمیز می‌کنم و شپش‌های آن را می‌کشم و سپس شیر را برایت می‌آورم، ای بزرگوار.

# دستکت بوسم بمالم پایکت

وقت خواب آید بروبم جایکت

هوش مصنوعی: دستم را می‌بوسم و پای تو را می‌مالم، وقتی که خواب به سراغم می‌آید، جایت را نوازش می‌کنم.

# ای فدای تو همه بزهای من

ای بیادت هیهی و هیهای من

هوش مصنوعی: ای کاش تمام بزهای من فدای تو شوند، ای آنکه یاد تو همیشه در ذهن من است و صداهایم از شوق تو به گوش می‌رسد.

# این نمط بیهوده می‌گفت آن شبان

گفت موسی با کی است این ای فلان

هوش مصنوعی: شبان در آن شب بیهوده صحبت می‌کرد و می‌پرسید موسی با چه کسی است، ای فلانی؟

# گفت با آنکس که ما را آفرید

این زمین و چرخ ازو آمد پدید

هوش مصنوعی: گفت با آن کسی که جهان و زمین را خلق کرد و این آسمان و زمین از او به وجود آمد.

# گفت موسی های بس مُدبِر شدی

خود مسلمان ناشده کافر شدی

هوش مصنوعی: موسی به کسانی که با تدبیر و عقل خود پیامبرانی را انکار می‌کنند، می‌گوید: تو هرچقدر هم که باهوش و با تدبیر باشی، اگر ایمان نیاوری، در حقیقت از ایمان خارج شده‌ای و به گمراهی مبتلا شده‌ای.

# این چه ژاژست این چه کفرست و فُشار

پنبه‌ای اندر دهان خود فشار

هوش مصنوعی: این چه‌گونه بی‌پایه و بی‌معناست و چه چیزی را به عنوان نادرست و فشار در دهان خود، به تقلید از پنبه، به کار می‌بری؟

# گند کفر تو جهان را گنده کرد

کفر تو دیبای دین را ژنده کرد

هوش مصنوعی: کفر و disbelief تو باعث خراب شدن دنیا شد و اعتقادت را به گونه‌ای زشت و ناپسند نشان داد.

# چارق و پاتابه لایق مر تراست

آفتابی را چنینها کی رواست

هوش مصنوعی: پوشیدن چکمه و لباس خاص به تو می‌آید، اما آیا برای آفتاب مناسبت دارد که چنین لباس‌هایی بپوشد؟

# گر نبندی زین سخن تو حلق را

آتشی آید بسوزد خلق را

هوش مصنوعی: اگر تو از گفتن این حرف دست نکشی، آتش ناشی از آن می‌تواند به مردم آسیب برساند.

# آتشی گر نامدست این دود چیست

جان سیه گشته روان مردود چیست

هوش مصنوعی: اگر آتش وجود ندارد، پس این دود از کجا آمده است؟ چرا جان من تاریک و روح من بی‌ارزش شده است؟

# گر همی‌دانی که یزدان داورست

ژاژ و گستاخی ترا چون باورست

هوش مصنوعی: اگر می‌دانی که خداوند داور و قاضی است، پس سخنان بیهوده و جرأت تو به چه معناست؟

# دوستی بی‌خرد خود دشمنیست

حق تعالی زین چنین خدمت غنیست

هوش مصنوعی: دوستی بدون عقل و فکر، در واقع دشمنی است. خدایا، از چنین دوستی‌هایی بی‌نیازم.

# با کی می‌گویی تو این با عم و خال

جسم و حاجت در صفات ذوالجلال

هوش مصنوعی: با چه کسی صحبت می‌کنی وقتی که حضور و ویژگی‌های جسمی و نیازها در صفات خدای بزرگ مشاهده می‌شوند؟

# شیر او نوشد که در نشو و نماست

چارق او پوشد که او محتاج پاست

هوش مصنوعی: فقط کسی می‌تواند از شیر او بهره‌مند شود که در حال رشد و ترقی است، و تنها کسی می‌تواند از چکمه‌های او استفاده کند که به او نیاز دارد.

# ور برای بنده‌شست این گفت تو

آنک حق گفت او منست و من خود او

هوش مصنوعی: اگر در مورد بنده‌ای چنین بگویی، تو حق را بیان کرده‌ای و خود را او تصور می‌کنی، در واقع من همان او هستم.

# آنک گفت انی مرضت لم تعد

من شدم رنجور او تنها نشد

هوش مصنوعی: او می‌گوید که من بیمار شدم و دیگر نتوانستم به حالت قبلی برگردم، اما او تنها نشد و در این شرایط تنها نماند.

# آنک بی یسمع و بی یبصر شده‌ست

در حق آن بنده این هم بیهده‌ست

هوش مصنوعی: آن بنده بدون شنیدن و دیدن از حقیقت آگاه شده است و این برای او بی‌فایده است.

# بی ادب گفتن سخن با خاص حق

دل بمیراند سیه دارد ورق

هوش مصنوعی: گفتن سخنان بی‌ادبانه و بی‌احترامی به حقایق، می‌تواند دل انسان را به شدت بیازارد و ورق زندگی را به سمت تیره و ناامیدکننده بکشاند.

# گر تو مردی را بخوانی فاطمه

گرچه یک جنس‌اند مرد و زن همه

هوش مصنوعی: اگر تو مردی را صدا بزنی به نام فاطمه، باید بدانی که هرچند مرد و زن هر دو از یک جنس‌اند، اما در اینجا اشاره به ویژگی‌های خاص و محتوای معنایی نام او دارد.

# قصد خون تو کند تا ممکنست

گرچه خوش‌خو و حلیم و ساکنست

هوش مصنوعی: آنچه در دل دارد، قصد آسیب به تو را دارد، هرچند که به ظاهر آرام و خوش temperament و صلح‌جو به نظر می‌رسد.

# فاطمه مدحست در حق زنان

مرد را گویی بود زخم سنان

هوش مصنوعی: فاطمه به قدری در حق زنان خوب سخن می‌گوید که انگار زبانش به تندی زخم سنان است.

# دست و پا در حق ما استایش است

در حق پاکی حق آلایش است

هوش مصنوعی: کارهایی که در زندگی انجام می‌دهیم، نشان‌دهنده‌ی ارزش‌های ما هستند و در واقع راهی برای بیان پاکی و نیکی ما به شمار می‌روند. در مقابل، پاکی و صداقت در اعمال، نشانه‌ی دوری از آلودگی‌ها و ناپاکی‌هاست.

# لم یلد لم یولد او را لایق است

والد و مولود را او خالق است

هوش مصنوعی: او نه فرزندی دارد و نه خود زاده شده است، بنابراین شایسته است که نه پدر داشته باشد و نه فرزند. او خالق همه چیز است.

# هرچه جسم آمد ولادت وصف اوست

هرچه مولودست او زین سوی جوست

هوش مصنوعی: هر چیزی که در دنیا وجود دارد، نشانه‌ای از وجود و صفات اوست. هر چیزی که به وجود می‌آید، از سمت او نشأت گرفته است.

# زانک از کون و فساد است و مهین

حادثست و محدثی خواهد یقین

هوش مصنوعی: زیرا که وجود و فساد از چیزهای بی‌ارزش و ناچیز است و هر چیزی که خلق شده، به یقین باید از چیزی دیگر به وجود آمده باشد.

# گفت ای موسی دهانم دوختی

وز پشیمانی تو جانم سوختی

هوش مصنوعی: ای موسی، تو با سخنانت دهان من را بسته‌ای و من به خاطر پشیمانی‌ات بسیار دلم سوخته است.

# جامه را بدرید و آهی کرد تفت

سر نهاد اندر بیابانی و رفت

هوش مصنوعی: او لباسش را پاره کرد و نالهای سر داد و سپس در یک بیابان نشست و به راهش ادامه داد.

رونوشت متن رونوشت نشانی نمای مشابه کتابهای چاپی (فقط رایانه)

حاشیه‌ها

حاشیه‌ها

پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی

راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور

حاشیه‌ها

پیشنهاد مشق شعر

حاشیه‌ها

معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است

حاشیه‌ها

تا به حال ۶۲ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...

ف-ش در ‫۱۶ سال و ۹ ماه قبل، پنجشنبه ۹ خرداد ۱۳۸۷، ساعت ۱۶:۲۱ نوشته:

هو
فصه مشهوریست خلاصه آنکه شبانی خطاب به خدا میگفت تو کجائی تا چاکرت گردم کفش ترا بدوزم سرت را شانه کنم وجامه هایت را بشویم و..موسی شنید وگفت با کیستی گفت با آنکه مارا آفرید وزمین و چرخ از او پدید آمد موسی گفت کافر شدی اگر خاموش نشوی آتشی بر خلق افروخته میشود شبان گفت ای موسی دهانم رادوختی پس جامه درید وسر به بیبان نهادورفت
به موسی وحی شد که چرا بنده مارا جدا کردی
موسی از پی شبان رفت واورا یافت وگفت مژده که دستوری رسید آداب وترتیبی لازم نیست هرچه دل تنگت می خواهد بگو
آیا از این داستان چه می فهمیم خود مولوی خیلی سخنها دارد که در متن دو قسمت داستان باید دید به نظر میرسد مهمترش اینست که میگوید"
هان وهان گر حمد گوئی وسپاس
همچو نا فرجام آن چوپان شناس
ونیزمیگوید حمد تو اگرچه بهتر از او باشد همچنان ابتراست(چون سپاس ما منع نمیشود سپاس چوپان هم بلامانع است)
یک نکته اینکه شبان با آنکه خدا را با جهالت وصف کردولی اورا پدیدآرنده خود وجهان دانسته بود ومتوجه بوده که پدیده پدید آورنده دارد حالیه کمتر کسی خدارا با این صفت میشناسد وخدای بسیاری ازما ساخته توهمات وتلقیناتی است که از طفولیت پیدا کرده ایم وگاه توجه نداریم که خدا مبدا هر چیز وحیات کل وروح کل جهانست ولی اهل معرفت نشانه های او را شهود میکنند ونیز بجای اینکه اثباتش کنند وجودش را از بدیهیات می بینند

	غیرفعال و فعال کردن دوبارهٔ حالت چسبانی نوار ابزار به بالای صفحات
	راهنمای نوار ابزار
	پیشخان کاربر
	اشعار و ابیات نشان‌شدهٔ کاربر
	اعلان‌های کاربر
	ادامهٔ مطالعه (تاریخچه)
	خروج از حساب کاربری گنجور
	لغزش به پایین صفحه
	لغزش به بالای صفحه
	لغزش به بخش اطلاعات شعر
	فعال یا غیرفعال کردن لغزش خودکار به خط مرتبط با محل فعلی خوانش
	فعال یا غیرفعال کردن شماره‌گذاری خطوط
	کپی نشانی شعر جاری در گنجور
	کپی متن شعر جاری در گنجور
	همرسانی متن شعر جاری در گنجور
	نشان کردن شعر جاری
	ویرایش شعر جاری
	ویرایش خلاصه یا برگردان نثر سادهٔ ابیات شعر جاری
	شعر یا بخش قبلی
	شعر یا بخش بعدی

ورود به گنجور

بخش ۳۵ - انکار کردن موسی علیه السلام بر مناجات شبان