شاه را تاج ثنا دادم نخواهم بازخواست
شه مرا نانی که داد ار باز میخواهد رواست
شاه تاج یک دو کشور داشت لیک از لفظ من
تاجدار هفت کشور شد به تاجی کز ثناست
شه مرا نان داد و من جان دادمش یعنی سخن
نان او تخمی است فانی جان من گنج بقاست
گنج خانهٔ هشت خلد و نه فلک دادم بدو
دادهٔ او چیست با من پنج خایهٔ روستاست
آن قدر دهگانهای کان پنج دهقان میدهند
هم دعا گویانش را دادم که آن مزد دعاست
من چراغم نور داده باز نستانم ز کس
شاه خورشید است و اینک نور داده باز خواست
آری آری ماه را خورشید اگر نوری دهد
باز خواهد خواست آنک شاه خورشید سخاست
طفل مینالید یعنی قرص رنگین کوچک است
سگ دوید آن قرص از او بربود و آنک رفت راست
بنده با افکندگی مشاطهٔ جاه شه است
سیر با آن گندگی هم ناقد مشک ختاست
روغن مصری و مشک تبتی را در دو وقت
هم معرف سیر باشد هم مزکی گندناست
گر به مدحی فرخی هر بیت را بستد دهی
در مدیح بکر من هر بیت را شهری بهاست
صد هزاراست این فضیلت گر رسد اندر شمار
تا به چپ کردی حساب این فضیلتهای راست
مقتدای نظم و نثرم چون قلم گیرم به دست
خود قلم گوید کرا این دست باشد مقتداست
گرچه روز آمد به پیشین از همه پیشینیان
بیش و پیشم در سخن داند کسی کو پیشواست
موی معنی میشکافم دوستان را آگهی است
دشمنان را نیز هر موئی بر این معنی گواست
جزوی از اشعار من سلطان به کف میداشت باز
مدحت شاه اخستان بر خواند و ز آتش رشک خاست
گفت کاین مداح ما را خاص بایستی دریغ
کاین چنین مدحت که ما خواندیم هم ما را رواست
خاصگان گفتند کاین منت ز خاقانی است بس
کافرین شاه شروان در کف سلطان ماست
گفتم احسان شما بگذشت و احسان امیر
جاودان مانده است و ای طغرای اقبال شماست
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر درباره رابطه شاعر با شاه و نیازی است که شاعر به ستایش او دارد. شاعر میگوید که تاج و نان شاه را به ثنا و مدح خود داده و به این ترتیب، خود را به شاه وابسته کرده است. او بیان میکند که نان، مادی و زودگذر است، در حالی که جان و سخن او ارزشمندتر است. شاعر همچنین به تفضیلات و فضیلتهای خود در مدح شاه میپردازد و میگوید که اگرچه به او مدح میکند، اما این مدح باید خاص و برجسته باشد. او در نهایت تأکید میکند که احسان شاه و خود او باید همواره در یادها بماند و معتبر باشد. این شعر نمایانگر مناسبات اجتماعی و ادبی زمانه شاعر است و نشاندهنده پیچیدگیهای رفاقت و وابستگیهای دولتی است.
هوش مصنوعی: به پادشاه وفادار بودم و برای او ستایش کردم و اکنون نمیخواهم جواب پس بدهم. او برایم نانی فراهم کرده است و اگر بخواهد آن را پس بگیرد، این کار برای او درست است.
هوش مصنوعی: شاه فقط بر دو کشور سلطنت داشت، اما به واسطهی سخنان من، لقب پادشاه هفت کشور را به دست آورد؛ زیرا این تاجی که بر سرش گذاشته شده، ناشی از ستایش و تمجید من است.
هوش مصنوعی: سلطان به من نان داد و من به او جانم را فدا کردم، یعنی کلام او مانند نانی است که زودگذر و فانی است، اما جان من گنجی است که باقی و پایدار خواهد بود.
هوش مصنوعی: من تمام نعمتها و خوشیهای دنیا را برای او گذاشتهام، اما او در عوض فقط پنج چیز کوچک و ناچیز به من میدهد.
هوش مصنوعی: به اندازهای که ده نفر از دهقانان چیزی به من میدهند، من نیز به دعاگویانشان همان مقدار عطا کردهام، زیرا این پاداش دعا است.
هوش مصنوعی: من مانند چراغی هستم که نور میافشاند و نمیتوانم از کسی خواستهای داشته باشم. زیرا من خودم نورانی هستم و در این لحظه روشنایی میبخشید.
هوش مصنوعی: در حقیقت، اگر ماه هم نوری از خورشید بگیرد، باز هم به او وابسته است و نمیتواند مستقل باشد. در نهایت، قدرت و جایگاه اصلی همچنان متعلق به خورشید است.
هوش مصنوعی: کودک ناله میکرد زیرا که قرص رنگی کوچکی در دست داشت. سگ به سمت او دوید و آن قرص را از او گرفت و رفت.
هوش مصنوعی: این بیت به نوعی بیانگر شدت علاقه و وابستگی فرد به مقام و جایگاه خود است. بنده، که به نظر میرسد در اینجا به شخصیت خاصی اشاره دارد، با آراستگی و زیبایی در شأن و منزلت خود مواجه است، اما در عین حال وضعیت ناپسندی نیز داشته و شاید در دنیای پست یا غیرمطلوبی گرفتار شده است. در مجموع، این تمایل به جلب توجه و در عین حال وجود تضاد در شرایط نشاندهنده پیچیدگی روابط انسانی و اجتماعی است.
هوش مصنوعی: روغن مصری و مشک تبتی در دو زمان میتوانند نشانهای از عطر و خوشبویی یا گندیده و ناخوشایند بودن باشند.
هوش مصنوعی: اگر بخواهی در ستایش فرخی هر مصراعی را هدیه کنی، در ستایش بکر من، هر مصراع به اندازهای ارزش دارد که شهر را میارزد.
هوش مصنوعی: اگر فضیلتها را بشماری، میبینی که به اندازهی زیادی از آنها وجود دارد. اما اگر حسابش را اشتباه کنی و به سمت چپ بروی، نمیتوانی به درستی ارزش این فضیلتها را درک کنی.
هوش مصنوعی: زمانی که من قلم را در دست میگیرم، قلم به من میگوید که صاحب این دست، رهبر و پیشوای شعر و نثر است.
هوش مصنوعی: اگرچه روزی که در آن به دنیا آمدهام از همه روزهای گذشته مهمتر است، اما کسی که رهبر باشد در سخن و دانش از من برتر است.
هوش مصنوعی: من به دقت معانی را بررسی میکنم و به دوستان اطلاع میدهم، اما دشمنان هم از این موضوع آگاه هستند و هر تکه از این معانی بر این حقیقت گواهی میدهد.
هوش مصنوعی: یکی از اشعار من در دستان سلطان بود که او دوباره مدح شاه اخستان را خواند و از شدت حسرت، آتش درونم شعلهور شد.
هوش مصنوعی: او گفت که این ستایش مخصوص ماست و باید بگوییم که اینگونه ستایش که ما انجام دادیم، برای خودمان هم مناسب است.
هوش مصنوعی: گروهی از نخبگان گفتند که این خدمت از خاقانی است، زیرا کافران در دربار شاه شروان تحت سلطه ما هستند.
هوش مصنوعی: من به شما گفتم که نیکی شما ممکن است از یاد برود، اما نیکی امیر همیشه در ذهنها باقی خواهد ماند و این موضوع نشانگر خوشبختی و موفقیت شماست.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
یافت از یزدان ملک سلطان به شادی هرچه خواست
روز شادی روز ما سلطان دین سلطان ماست
بند شاهی کرد محکم راه دولت کرد پاک
چشم عالم کرد روشن کار گیتی کرد راست
وقت وقت رامش است و روز روز عشرت است
[...]
آن شنیدستی که روزی زیرکی با ابلهی
گفت کین والی شهر ما گدایی بیحیاست
گفت چون باشد گدا آن کز کلاهش تکمهای
صد چو ما را روزها بل سالها برگ و نواست
گفتش ای مسکین غلط اینک از اینجا کردهای
[...]
یارب این مائیم و این صدر رفیع مصطفاست
یارب این مائیم و این فرق عزیز مجتباست
یارب این مائیم و این روی زمین یثرب است
کاسمان را هفت پشت از رشک یک رویش دوتاست
خوابگاه مصطفی و کعبه مان از پیش و پس
[...]
خوش ولایت ها که در تحتِ امورِ اولیاست
مصرِ استغنا و رومِ فقر و بغدادِ رضاست
بخشِ ایران قسمِ عشق و قسم توران بخش عقل
در میان آمویِ حکمت هم روان و هم رواست
هم خراسانِ سلامت هم عراق عافیت
[...]
تا خیال نقطه خالت سواد چشم ماست
خاک پایت مردم چشم مرا چون تو توتیاست
حاجت کحل الجواهر نیست آنکس را که نیست
سرمه از گرد ره توسن که نور چشم ماست
تا گل رخسار تو بشکفت در باغ وجود
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۲ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.