شمارهٔ ۱۱۱ - وقال ایضاً یمدح الامیر الکبیر السعّید ضیاء الدّین احمد بن ابی بکر البیا بانکی
درست گشت همانا شکستگّی منش
که نیک از ان بشکست زلف پر شکنش
دل شکسته بزلفش اگر برآغالی
کم از هزار نیابی بزیر هر شکنش
دگر ندید کسی تندرست زلفش را
ز عهد آنکه خوش آمد شکست عهدمنش
دلم نشست ز گرد هوای او بر باد
چو دید گرد ز عنبر نشسته بر سمنش
چو سایه پیش رخش خاک بر دهان فکند
گر آفتاب به بیند میان انجمنش
ندانم این همه درپاشی از کجا کردی؟
اگر بچشم من اندر نیامدی دهنش
زجای خود برود سرو و جای آن باشد
چو در چمن بخرامد قد چونارونش
دلم چنان برخ و خال او برآشفتست
که شد چو لاله رخ و خال پاره یی زتنش
بخون من ز چه شد تشنه چشم بی آبش ؟
چو برد آب همه چشمه ها چه ذقنش
در آب روشن اگر دیده یی تو سنگ سیاه
بیا ببین دل او در بر چو یاسمنش
صبا بعهد رخش بر چمن نمی گذرد
که نیست بارخ او بیش برگ نسترنش
اگر نه لاله و گل گشته اند خوار و خجل
ز شرم آنکه بدیدند مست در چمنش
کله ز بهر چه بر خاک می زند لاله ؟
گل از برای چه صد پاره کرد پیرهنش؟
بریخت خون جهانیّ و خود چه ها کردی
اگر نبودی بیمار چشم تیغ زنش
ز خواب خوش چو بمالید دیده را گفتم
که نیک دادی مالش بدست خویشتنش
دهان پسته بدرّم برآورم مغزش
اگر بخندد پیش لب شکر سخنش
بمدح مکرم عالم مگر زبان بگشاد
که کرده اند دهان پر ز گوهر عدنش
جهان لطف و کرم کارساز ترک و عجم
پناه تیغ و قلم و سرور بزرگ منش
ضیاء ملّت و دین احمد ابی بکر آنک
چو احمدست و چو بکر سرت حسنش
چو بر مصالح ملکست همتّش مقصور
گرفت شاه جهان مستشار مؤتمنش
زمن شود چو زمین آسمان ز سطوت او
اگر نباشد بر وفق جنبش ز منش
چو مشک را جگر از بوی زلف او بر سوخت
خطا بود که کنم نام نافۀ ختنش
لطیف تر ز خیالست در دماغ عدو
اگر چه هست گران گرز استخوان شکنش
پیاده شاه فلک در رکاب او بدود
بهر کجا که رخ آورد اسب پیل تنش
ز بهر خدمتی از بهر قبضۀ شمشیر
فلک ز شکل ثریّا همی دهد سفنش
همی نزید گردنکشی کمندی را
که داد تاب و توان بازوی عدو فکنش
زهی ضمیر فلک یش فکرت تو چنانک
یکیست باطن اسرار و ظاهر علنش
کجا شدی سر تیغ تو در سر دشمن
اگر نپختی سودای مغز پر فتنش
شگفت نیست که تیغ تو قطره آبست
چو از کف تو بدریا درون بود وطنش
در سرای کسی کو در خلاف تو زد
سبک بود که شود عنکبوت پرده تنش
چو خصم مرغ دلت را اجل کند بریان
بود زخشم تو آتش، زرمح باب زنش
منافقی که زتو طاغیست چون زنبور
چو کرم پیله قزا کند خودشو کفنش
عدو چو شمع بروزست ، کشتنش شاید
که کنده باشد بر پای و بر گلور سنش
فلک بر اهل هنرزان نمی کند سر راست
که همّت تو دوتا کرد پشت از مننش
چو شد بنان تو بر لاغری کلک سوار
ز زنگبار بود تا بروم تاختنش
چو سر برآرد کلکت ز چاه ظلمانی
بود مطالع انوار جای دم زدنش
بکارنامۀ مهر تو روح برکارست
وگرنه صرف کنند از ولایت بدنش
ز بهر خدمتی از بهر قبضۀ شمشیر
فلک ز شکل ثریا همی دهد سفنش
همی نزید گردنکشی کمندی را
که داد تاب و توان بازوی عدو فکنش
زهی ضمیر فلک یش فکرت تو چنانک
یکیست باطن اسرار و ظاهر علنش
کجا شدی سر تیغ تو در سر دشمن
اگر نپخی سودای مغز پر فتنش
شگفت نیست که تیغ تو قطره آبست
چو از کف تو بدریا درون بود وطنش
در سرای کسی کو در خلاف تو زد
سبک بود که شود عنکبوت پرده تنش
چو خصم مرغ دلت را اجل کند بریان
بود زخشم تو آتش زرمح باب زنش
منافقی که رتو طاغیست چون زنبور
چو کرم پیله قزا کند خودشو کفنش
عدو چو شمع بروزست ، کشتنش شاید
که کنده باشد ب رپای و بر گلور سنش
فلک بر اهل هنرزان نمی کند سر راست
که همت تو دوتا کرد پشت از مننش
چو شد بنان تو بر لاغری کلک سوار
زنگبار بود تا بروم تاختنش
چو سر برآرد کلکت ز چاه ظلمانی
بود مطالع انوار جای دم زدنش
بکارنامۀ مهر تو روح برکارست
وگرنه صرف کنند از ولایت بدنش
عقیق را جگرازبیم خنجرت خون شد
چو اوفتاد گذر بر معادن یمنش
اگر پرد بپر کرکسان چو تیر عدوت
کند دو زاغ کمان توطعمۀ زغنش
زهی که اهل هنر را فنون انعامت
خلاص داد ز چنگ سپهر و مکر و فنش
چو شمع هر که زبان آوری کند دعوی
بگاه مدح تو یابند عاجز لگنش
چو خار گلبن دانش نهاد بی برگی
صریر کلک تو گرددنوای خارکنش
بفرّ مدح تو شد گفته این قصیده که خواست
بامتحان ز من خسته جانن ممتحنش
تواردی مگر افتاده بود در مطلع
بدین سبب رقمی از قصور بر مزنش
ظهیر اگر چه که صراف نقد اشعارست
گمان مبر که زند بنده قلب بر سخنش
که گاه فکرت اگر بنات نعش خورم
بنوک کلک بنظم آورم چنان پرنش
اگر خوشست چو خط پیش روی میدارش
پس ارکژست تو چون زلف برقفا فکنش
بجز قبول تو حقّا اگر قبول کنم
و گر دهند مه و آفتاب در ثمنش
چو نور یافت ز نام تو کار بنده سزد
اگر شود سپری ظلمت شب محنش
دعای بنده چه حاجت کمال جاه ترا
که همرهست همه جا دعای مردوزنش
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به توصیف زیبایی و معشوقی پرداخته است که باعث بروز درد و رنج شاعر میشود. شاعر از دلشکستگی و عواطفی مانند عشق و حسرت سخن میگوید و در عین حال به ستایش زیباییهای معشوق و تاثیر آن بر روح و جان خود میپردازد. او به زلف معشوق، بوی آن، و تأثیراتش بر دیگران میپردازد و احساس میکند که زیبایی و وجود او در زندگیاش تغییرات زیادی ایجاد کرده است. شاعر در هر بیت به مضامین عاشقانه و حسرتهای عاطفی میپردازد و نشان میدهد که عشق چه بار سنگینی به دوش او گذاشته است. در نهایت، او به قدرت و مقام معشوق نیز اشاره میکند و به اهمیت او در زندگی خود اعتراف میکند.
هوش مصنوعی: تازگی و زیبایی در شکست و افتادگی وجود دارد، زیرا از آنجا که زلفهای پیچیده و هزارنقش او به خوبی باز شدهاند.
هوش مصنوعی: اگر دل شکستهای را که به زلف او وابسته است، به چشم بیاوری، میبینی که در زیر هر کدام از دردهایش، دنیا را کم از هزار بار نمیدانی.
هوش مصنوعی: از زمان آنکه محبوب به زیباییاش توجه کرد و زلفهایش را بینقص و سالم نگه داشت، کسی دیگر را ندیدم که بهچنین حالتی باشد.
هوش مصنوعی: دل من از شوق دیدن او به تنگ آمده و به یاد او در حالت پریشانی هستم، چون وقتی که بوی خوش عطرش را میبینم که همچون گردی از عنبر روی گلهای خوشبو نشسته است.
هوش مصنوعی: زمانی که سایه، خاک را در مقابل چهرهاش میریزد، اگر آفتاب در میان جمع آن را ببیند، متوجه میشود.
هوش مصنوعی: نمیدانم این همه شلوغی و اختلال از کجا به وجود آمده است. اگر تو به چشم من نیامدی، پس چه کسی باعث این آشفتگی شده است؟
هوش مصنوعی: اگر سرو از جایش برود و جای آن شخصی دیگر بایستد، مانند درختان چنار که در باغ به زیبایی و خرمی رشد میکنند.
هوش مصنوعی: دل من به شدت به هم خورده و مضطرب شده است، بهطوری که چهرهام شبیه گل لاله شده و نشانهای که از محبوبم بر تنش هست، مانند پارهای از پوست به نظر میرسد.
هوش مصنوعی: بخوان که چرا چشمان بیآب او تشنه است؟ وقتی که همه چشمهها را آب برداشتند، او چه حسی دارد؟
هوش مصنوعی: اگر در آب زلال، سنگ سیاهی را دیدی، برو و دل او را در آغوشش مثل یاسمنش ببین.
هوش مصنوعی: باد صبحگاهی به خاطر عهد و پیمان رخش، بر چمن نمیوزد، زیرا که دیگر باران او، بر افرازندهی نسترنها نیست.
هوش مصنوعی: اگر نه لاله و گل به خاطر دیده شدن یک فرد در چمن، احساس شرم و خجالت کردهاند.
هوش مصنوعی: چرا لاله برای چه چیزی سر خود را به زمین میزند؟ چرا گل برای چه چیزی لباسش را پاره کرد؟
هوش مصنوعی: اگر آن زن با تیغی که به چشمش میزند، بیمار نمیشد، تو چه کارها که کردی؟ خون بسیاری را بر زمین ریختی.
هوش مصنوعی: وقتی از خواب خوش بیدار شدم و چشمهایم را مالیدم، با خودم گفتم که خوب است که خود را به دست خودم سپردم و به حال بهتری رسیدم.
هوش مصنوعی: اگر پوست پسته را بشکافم و مغزش را بیرون بیاورم، فقط درصورتی که مغز بخندد، حرف شیرینش را میزنم.
هوش مصنوعی: در مدح و ستایش شخصیت بزرگ عالم، آیا زبان به سخن گشوده میشود؟ زیرا آنان که از دانش و فضیلت سرشارند، دهانشان پر از گنجهای بیپایان علم و معرفت است.
هوش مصنوعی: جهان پر از لطف و محبت است و این کمک میکند به همه، چه ترک و چه عجم. در این دنیا، سلاح و هنر و بزرگی روح انسان، همه به عنوان پناهگاهی برای ما محسوب میشوند.
هوش مصنوعی: نور ملّت و دین پیامبر، در وجود ابی بکر است. او همانند احمد و بکر، زیبایی و نیکیاش در سر و دلش موج میزند.
هوش مصنوعی: هنگامی که تلاش شاه جهان برای تأمین مصالح و منافع کشورش محدود میشود، مشاور مورد اعتماد و کاردان او به کمک میآید.
هوش مصنوعی: اگر قدرت او بر طبق خواستههای من نباشد، آنگاه زمین و آسمان از من تاثیر نمیپذیرند.
هوش مصنوعی: وقتی بوی زلف او به مشکی که در دل دارم میرسد، قلبم به آتش مینشیند. به اشتباه نمیتوانم نام عطر خوش نافهٔ ختن را فراموش کنم.
هوش مصنوعی: هرچند که دشمن ما، با چهرهی خشن و نیرومندش، به نظر میرسد که ترسناک و قوی باشد، اما در حقیقت، افکار و نقشههای او لطیفتر و ظریفتر از خیالاند.
هوش مصنوعی: شاه آسمان به دنبالهروی او میدوید و هر جا که اسب بزرگش روی میآورد، او نیز به همان سمت میرفت.
هوش مصنوعی: به خاطر خدمت و به منظور گرفتن شمشیر تقدیر، ستاره ثریا همواره در حرکت است.
هوش مصنوعی: همواره باید مراقب باشی که قدرت و توانایی دشمن را به چالش نکشی، زیرا ممکن است او توانایی مقابله با تو را داشته باشد.
هوش مصنوعی: چه خوب است که ذهن تو مانند آسمان است، چنانکه باطن رازها و ظاهر نشانهها یکی هستند.
هوش مصنوعی: کجا رفتهای در اوج خطر، اگر نتوانستی زیرکی و هوش دشمن را درک کنی؟
هوش مصنوعی: عجبی ندارد که تیغ تو مانند قطره آبی است؛ چون اگر از دستت به دریا بیفتد، سرزمین اصلیاش همان دریاست.
هوش مصنوعی: در خانه فردی که بر خلاف تو عمل کرده، حالتی سبک و راحت وجود ندارد، و مانند عنکبوتی که به تار خود آویخته، در مشکلاتی گرفتار میشود.
هوش مصنوعی: وقتی دشمن، دل تو را از زندگی محروم کند، به مانند این است که آتش وجود تو در حال سوختن است و زخم تو به دیگران آسیب میزند.
هوش مصنوعی: منافقی که بر تو طغیان میکند، مانند زنبور است که کرمی را در پیله خود محبوس کرده و به آن آسیب میزند.
هوش مصنوعی: دشمن مانند شمع در روز ظاهر است و ممکن است با نابود کردن او، از ریشه و پایهاش خلاص شویم.
هوش مصنوعی: آسمان به هنرمندانی که تلاش میکنند، بیرحم است و برای آنها مسیر مستقیم نمیسازد، زیرا تو با دو دستت تلاش و پشتکار زیادی را به نمایش گذاشتی.
هوش مصنوعی: زمانی که انگشتان تو بر لاغری کلک سوار شدند، همانند زنگی، تاخت و تاز آن را ادامه میدهند.
هوش مصنوعی: وقتی که سرت از چاه تاریک بالا میآید، جایی که باید نفس تازه کنی، نورها را میبینی.
هوش مصنوعی: وجود مهر تو باعث حیات و انرژی روح من است، وگرنه بدنش تنها مصرف کننده و بیفایده است.
هوش مصنوعی: به خاطر خدمت به هدفی بزرگ و مهم، حتی ستارهها نیز از حالت عادی خود خارج میشوند و برای آن تلاش میکنند.
هوش مصنوعی: برخی از گردنکشها و زورمندان را باید محدود کرد و کنترلشان را در دست گرفت تا نتوانند قدرت و توانایی دشمنان را به چالش بکشند.
هوش مصنوعی: ای کاش اندیشه تو همچون رازهای باطنی آسمان، با ظواهرش یکی باشد.
هوش مصنوعی: کجایی که سر نیزهات به دشمن میرسد اگر در روح و ذهنش فکری مغشوش نداری؟
هوش مصنوعی: شگفتی ندارد که تیغ تو مانند قطرهای از آب است، زیرا اگر از دست تو به دریا بیفتد، در آنجا آشنا و جاودانه خواهد شد.
هوش مصنوعی: در خانه کسی که به شما بیاحترامی کرده، سبکی و بیارزشی وجود دارد، که مانند عنکبوتی میماند که به تارهای خود دراز کشیده و حس دلتنگی را به نمایش میگذارد.
هوش مصنوعی: وقتی دشمن، عشق و دلباختگی تو را نابود کند، مانند این است که او را سوخته و ویران کرده است. نیروی عشق تو به او مانند آتشسوزی در دلش خواهد بود و در نتیجه، او را رنج میدهد و عذاب میکند.
هوش مصنوعی: منافقی که به طاغوت و ستمگری مایل است، مانند زنبوری است که در پیله کرم میرود و در واقع خود را در آن به دام میاندازد و خود را میپوشاند.
هوش مصنوعی: دشمن مانند شمعی در روز روشن است و ممکن است که با کشتن او، پایهاش از زیر پایش کنده شود و از گلولههای سنجش هم در امان نماند.
هوش مصنوعی: در آسمان برای هنرمندان هیچ کجایی وجود ندارد، زیرا تلاش و اراده تو دو برابر شده و بر سختیها غلبه کرده است.
هوش مصنوعی: زمانی که دستان تو بر روی بدن لاغر کشیده شد، قلمی چون اسبی زنگزده به حرکت درآمد تا به من سرعت بخشد.
هوش مصنوعی: زمانی که سر تو از چاه تاریک بیرون بیاید، مکانی برای دم زدن و دیدن نورها خواهد بود.
هوش مصنوعی: این جمله بیان میکند که عشق و محبت تو به روح زندگی میبخشد، در غیر این صورت، فقط بدن و ظاهر انسان باقی میماند و بدون روح، معنایی ندارد.
هوش مصنوعی: عقیق به خاطر ترس از خنجر تو به خون نشسته و زمانی که بر معادن یمن افتاد، زخمی شد.
هوش مصنوعی: اگر پردهای بر کشتن دشمنانت بیفکنی، مانند تیرهایی که به سوی آنها پرتاب میشود، دو زاغ تو را به طعمهاش تبدیل میکند.
هوش مصنوعی: آفرین بر افرادی که با هنر خود، از مشکلات و تزویرهای دنیا رهایی یافتهاند و از مهارتهایشان بهرهمند شدهاند.
هوش مصنوعی: هر کسی که بخواهد در مدح تو سخن بگوید، مانند شمعی است که در برابر نور تو کمتوان و ناتوان به نظر میرسد.
هوش مصنوعی: دانش مانند گلستانی است که با وجود جمعیت خارها و بیبرگیاش، صدای قلم تو میتواند همچون نوای چاکزن، آن را زنده و زیبا کند.
هوش مصنوعی: در این شعر، شاعر از شرایطی سخن میگوید که به خاطر تمجید از کسی یا چیزی، قصیدهای را مینویسد. این قصیده به نوعی آزمونی برای او محسوب میشود و او دچار خستگی و فشار روحی ناشی از این آزمون شده است. احساس میکند که در این مسیر تحت امتحان قرار دارد و به نوعی بار این تمجید بر دوش او سنگینی میکند.
هوش مصنوعی: گویی در آغاز کار، اشتباهی رخ داده که باعث شده نقصی بر او وارد شود.
هوش مصنوعی: اگرچه ظهیر شاعر مهارتی در شعر دارد، اما نباید فکر کنی که من به خاطر سخنان او قلبم را به او میتراشم.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که گاهی اوقات افکار و خیالات میتوانند به قدری غنی و پر از زیبایی باشند که انسان قادر است آنها را به کلمات و نظم تبدیل کند. در حقیقت، وقتی ذهن به تفکر و خلق مشغول میشود، میتواند آثار قابل توجهی تولید کند.
هوش مصنوعی: اگر زندگی و حال تو زیباست، مانند خطی که در مقابل چشم قرار دارد، پس چگونه میتوانی خود را همچون زلفی پیچیده نشان دهی؟
هوش مصنوعی: اگر غیر از رضایت و قبول تو را بپذیرم، حقیقتاً چیزی را قبول نکردهام، حتی اگر ماه و خورشید را به بهایش بدهند.
هوش مصنوعی: وقتی که بندۀ تو نام تو را به یاد میآورد و از نور آن بهرهمند میشود، شایسته است که اگر شب تاریک و ظلمانی فرا برسد، آن نور به عنوان سپری محافظتکننده عمل کند.
هوش مصنوعی: دعای بنده چه نیازی به کمال و عظمت تو دارد، زیرا دعای مرد و زن در هر کجا به هم پیوسته است.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
شگفت نیست چو با تیغ در مصاف آید
که تیغ کوه بلرزد ز دست تیغ زنش
لب ملوک همی بوسه بر بساطش داد
هنوز ناشده از لب طروات لبنش
هزار توبه شکسته ست زلف پر شکنش
کجا به چشم در آید شکست حال منش؟
دل شکسته اگر زلف او بیا غالی
کم از هزار نیابی به زیر هر شکنش
مرا دو دیده ز حسرت سپید گشت چنانک
[...]
رها نمیکند ایام در کنار منش
که داد خود بستانم به بوسه از دهنش
همان کمند بگیرم که صید خاطر خلق
بدان همیکند و درکشم به خویشتنش
ولیک دست نیارم زدن در آن سر زلف
[...]
قبا و پیرهن او که می رسد به تنش
من از قباش به رشکم، قبا ز پیرهنش
کرشمه می کند و مردمان همی میرند
چه غم ز مردن چندین هزار همچو منش
عجب، اگر نتوان نقش خاطرش دریافت
[...]
چو شدبخنده شکر بار پسته دهنش
شد آب لطف روان از لب چه ذقنش
ازآنش آب دهن چون جلاب شیرینست
که هست همچو شکر مغز پسته دهنش
گشاده شست جفا ابروی کمان شکلش
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیهای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.