گنجور

 
قاآنی

هرجاکه پارسی بت من جلوه‌گر شود

بس شیخ پارسا که به رندی سمر شود

گر در طراز شاهد من بگذرد به ناز

از طلعتش‌ طراز طراز دگر شود

و‌ر بگذرد به عزم سیاحت به روم و چین

هرجا بتی است سنگدل و سیمبر شود

ور بنگرد به باغ‌ گل از بهر دیدنش

با آنکه جمله روست سراپا بصر شود

زان‌رو به چشم من مژگان نیشتر شده

تا خون‌فشانیم ز غمش بیشتر شود

یزدان‌که آفریده مژه بهر پاس چشم

پس چون همی به چشم مرا نیشتر شود

زان نیش تر چو شیشهٔ حجام هر دمم

لبریز خون دو دیدهٔ حسرت‌نگر شود

در موج خون دو دیدهٔ من ماندی بدان

کوه عقیق سایه‌فکن در شمر شود

ای لعبت حصار ز رخ پرده برفکن

زان پیش‌کاب دیدهٔ من پرده‌در شود

بنیاد صبر و طاقتم از روی و موی تو

تاکی چو روی و موی تو زیر و زبر شود

زیر و زبر همی ‌چکنی ‌روی ‌و موی ‌خویش

مگذار ابر تیره حجاب قمر شود

حالم تبه نخواهی خال سیه بپوش

کان دانه دام مردم صاحب‌ظ‌ر شود

ر‌خسار آبدار تو در زلف تابدار

ماند به ‌گرد ماه ‌که ‌کژدم سپر شود

.کژدم سپر شود مه‌گردون وای شگفت

در پیش‌گرد ماه توکژدم سپر شود

بیداد گرچه عادت ترکان بود

ترکی ندیده‌ام چو تو بیدادگر شود

هر جا که قدفرازی جانها هبا بود

هرجاکه رخ‌فروزی خونها هدر شه‌رد

با آنکه از غم تو به عالم شدم عَلَم

هر روز حال من علم‌الله بتر شود

د‌ل ‌رند و لاابالی و شیدا شد از غمت

خرم غمی‌که مایهٔ چندین هنر شود

تو دل بری و رو‌زی ما خون دل بود

تو می خوری و قسمت ما دردسر شود

گویی دو چشم من شمری پر کواکبست

هر شب‌که بی‌رخ توکواکب‌شمر شود

آیی شبی به دامنم ای‌کاش مر مرا

تا دامنم ز سروقدت‌کاشمر شود

زی مرز غاتفر به ساحت چرا رویم

هرجا تو پرده برفکنی غاتفر شود

و‌ر نسخه‌ یی برند ز رو‌یت به زنگبار

یغما شود حصار شود کاشغر شود

چونان‌که سیم اشک من از رنگ لعل تو

مرجان شود عقیق شود معصفر شود

ای ترک جز لبت شَهِدالله نیافتم

شهدی که پرده‌دار سی و دو گهر شود

جز زلف تیرهٔ تو ندیدم‌که زاغ را

ماه دو هفته تعبیه در زیر پر شود

آهو کند ز خون جگر مشک و مشک را

زاهوی مشکبار تو خون در جگر شود

خالت به زیر زلف‌ گرید به رخ چنانک

هندویی از حبش به سوی شوشتر شود

ترکا توبی‌ که از دل سختت بر آب جوی

افسونی ار دمند به سختی حجر شود

یا حسرتا بدین دل سختی‌که مر مراست

مشکل‌که تیر نالهٔ ماکارگر شود

ازعشق ‌روی‌ و موی ‌تو بی‌خواب‌وخور شدم

وین‌ عیش ‌عاشقست ‌که بی خواب و خور شود

برخیز و می بیاور و بنشین و بوسه ده

تا جیب و آستین و لبم پر شکر شود

یک ره میان بزم به عشرت کمر گشای

تا بویه دست من به میانت‌کمر شود

از فر بخت تخت سلیمان دهم به باد

گر دل مرا به مور خطت راهبر شود

طوبی لک ای نگار بهشتی‌که قامتت

طوبی‌صفت هماره به خوبی سمر شود

برجه بیا بگو بشنو می بده بنوش

مگذار عمر بر سر بوک و مگر شود

وز بهر آنکه رنج جهانت رود ز یاد

چندان بخوان مدیح ملک کت ز بر شود

تا تنگ شکرت‌که در آن جای بوسه نیست

باشد که بوسه جای شه نامور شود

شاه جهان فریدون‌کاندر صف نبرد

گردون چوگرد خنگ ورا بر اثر شود

آن بوالمظفری ‌که غبار سمند او

هنگام وقعه سرمهٔ چشم ظفر شود

نه‌ وهم با رکایب او همعنان رود

نه چرخ با عزایم او همسفر شود

هر آهویی ‌که در کنف حفظ او گریخت

نشگفت اگر معاینه چون شیر نر شود

جایی نبیند از جهت جاه او برون

تا هر کجا که پیک نظر پی‌سپر شود

تا گه بود بر ایمن و گاهی بر ایسرش

گه ماه تیغ ‌گردد و گاهی سپر شود

ماند همی به ‌گرز تو در دست راد تو

گرکوه بوقبیس به بحر خزر شود

صیت عطای تست‌ که چون نور آفتاب

یک چشم زد ز خاور تا باختر شود

تا پشت بوالبشر بگریزد ز بیم تو

گر نطفهٔ عدو ز سنانت خبر شود

کمتر نتیجه‌یی بود از لطف و عنف تو

هر خیر و شر که حاملهٔ نفع و ضر شود

کمتر وسیله‌یی بود از مهر وکین تو

هر نفع و ضر که رابطهٔ خیر و شر شود

هرخشک ‌و هر تری‌که‌به‌هر بحر و هر بریست

گاه نوال جود ترا ماحضر شود

حزم تو اختراع وجود و عدم‌ کند

رای تو پیشکار قضا و قدر شود

لله درّک ای ملکی‌ کز هراس تو

در چشم مور شیر ژیان مستتر شود

نبود عجب‌ که نطفهٔ خصمت ز بطن مام

از بیم باژگونه به صلب پدر شود

تنها نه جانور شود از هیبتت‌ گیا

کز رحمت تو نیزگیا جانور ش‌رد

هر نطفه‌یی زکلک تو تخم عنایتیست

کز آن هزار شاخ امل بارور شود

بر نیل مصر تابد اگر برق تیغ تو

آبش شرار گردد و موجش شرر شود

در بزم مادح تو فلک پهن‌ کرده‌ گوش

تا از مدایحت چو صدف پر درر شود

بر درگهت نماز برد از در نیاز

هر صبح ‌کافتاب ز مشرق بدر شود

از بیم برق تیغ تو در دودمان خصم

مشکل‌که هیچ ظفه ازین پس پسر شود

زان ساده شد چو اطلس رومی مهین سپهر

تا جامهٔ جلال ترا آستر شود

آتش ‌کشد نفیر و ز دل برکشد زفیر

خصم ترا به حشر مقر گر سقر شود

خصم ترا به جنت اگر جا دهد خدای

جنت سقر شود چو مر او را مقر شود

روزی‌که از هزاهز ترکان فتنه‌جوی

اقطاع روزگار پر از شور و شر شود

مغز ستاره از شرر تیغ بردمد

گوش زمانه از فزع‌ کوس‌ کر شود

گردون شود چو بیشهٔ شیران مردمال

از تیر چوبهاکه به عیوق بر شود

ای بس صلیبها که شود در هوا پدید

چون تیرها برنده با یکدگر شود

احجار پهنه جوشن و خود و زره شود

اشجار عرصه ناوک و تیغ و تبر شود

نوک سنانت از جگر خصم نابکار

خون آن قدر خورد که به رنگ جگر شود

از آب هفت دریا تف سنان تو

نگذارد آن قدر که پی مور تر شود

دیبای سرخ‌ گسترد از بس پرند تو

دشت وغا معاینه چون شوشتر شود

تا بنگرد نبرد تو در دشت‌ کارزار

خود یلان چو درع سراپا بصر شود

در دست دشمن تو زبانی شود سنان

تا سر کند فغان و بر او نوحه‌گر شود

شاهاگر این قصیده شود مر ترا پسند

چون صیت همتت به جهان مشتهر شود

چون سیم و زر عزیز بود لیک خود مباد

کاو نزد شاه خوارتر از سیم و زر شود

او چون‌گهر یتیم بود شه یتیم‌دوست

شایدگر از قبول ملک مفتخر شود

گو شاهم اعتبار کند گرچه‌ گفته‌اند

«‌یارب مباد آنکه ‌گدا معتبر شود»‌

گرچه ز طول مدح تو کس را ملال نیست

لیکن به ار ثنا به دعا مختص شود

چون جیب قوس سینهٔ خصمت دریده‌ باد

چندان‌که خط سهم عمود وتر شود

جاری چو آب امر تو درکوه و دشت باد

ساری چو باد حکم تو در بحر و بر شود