یک دو مه پیشترک زانکه رسد فصل بهار

دلکی داشتم و دلبرکی باده‌گسار

چون بهار آمد و گل رست ز من دل ببرید

بی‌وفایی ز گل آموخت مگر یا ز بهار

بی‌ وفاییّ ‌گل آن بس ‌که‌ کند زود سفر

چون بهاران‌ که سه مه آید و بربندد بار

الغرض دلبرکی بود غزلخوان و لطیف

گلرخ و سرو قد و سنگدل و سیم عذار

به دو زلفش‌ عوض شانه همه تاب و شکن

به ‌دو چشمش‌ بدل سرمه ‌همه خواب و خمار

ماری از ماه در آویخته‌ کاینم ‌گیسو

ناری از سرو برافراخته‌کاینم رخسار

چهرش آنسان‌ که‌ کشی نقش‌ مهی از شنگرف

خطش آنسان‌ که ‌کنی طرح شبی از زنگار

زلف بر چهرهٔ او هندوی خورشیدپرست

حسن در صورت او مانی تصویر نگار

نه لبی داشت‌ کزان بوسه توان‌ کرد دریغ

نه رخی داشت‌ کزو صبر توان برد به ‌کار

شوق بوسیدن آن لب دل من داشت نژند

ذوق بوییدن آن رخ تن من داشت نزار

لب او مرکز خوبی به دو خط چنبر حسن

گرد آن چنبر زلفین سیه چون پرگار

چشم عاشق‌کشش از دور به‌ایمابی‌گفت

که من از حسرت نادیدن خویشم بیمار

خال بر چهرهٔ او در خم‌ گیسو گفتی

نقب بر گنج زند در شب دزدی عیار

چشم می‌دوختم از وی ‌که نبینمش دگر

بی‌خبر در رخش از دیده دویدی دیدار

مه نگویمش‌که مه را نبود نطق بشر

گل نخوانمش ‌که‌ گل را نبود صوت هزار

مرغکی عاشق آبست‌که بوتیمارش

نام از آنست که پیوسته بود با تیمار

بر لب نهر نشیند نخورد آب از آن

که اگر آب خورم کم شود آب از انهار

من هم‌از مر رخش‌اکم جرستم شب و روز

همچنان‌ کاب روان را نخورد بوتیمار

نور و ظلمات من او بود بهرحال‌که بود

کز رخش چشم روشن شد و از زلفش تار

طره‌یی داشت چو شب‌های زمستان ‌تاریک

وندران طره رخی تازه‌تر از روز بهار

زلف و رخسارهٔ او بود چو باغی‌که در او

یک طرف سنبل تر روید و یک سو گلنار

من به دو یار چو بلبل‌که بود عاشق‌گل

او به من رام چو گلبن که بود همدم خار

گاه می‌گفتمش ای ترک بیا بوسه بده

گاه می‌گفتمش ای شوخ بیا باده بیار

از پس می عوض نقل مرا دادی بوس

نه یکی بوسه نه ده بوسه نه صد بلکه هزار

گر همی ‌گفتمش ای ماه مرا ده دو سه بوس

ده و سی دادی و خواندی دو سه در وقت شمار

خلق‌گویند حکیمی به سوی خوزستان

آمد از هند و در آن شهر شکر کرد انبار

زان شکر کژدم جراره همی‌گشت پدید

تا ازان شهر شکر کس نخرد بار به بار

گفتم این حرف دروغست و ندارم باور

تا شبی زلف و لبش دیدم و کردم اقرار

زانکه آن زلف سیه نیست از جرّاره

که به‌ گرد شکرین لعلش‌ گردد هموار

باری او بود بهرحال مرا مایهٔ عیش

چه به هنگام تفرج چه به هنگام شکار

هر شب از هجر سخن گفت و نمی‌دانستم

کز چه رو می‌کند آن حرف دمادم تکرار

تا بهار آمد و گل رست و جهان‌ گشت جوان

باد چون طرهٔ او شد به چمن غالیه‌بار

رفت و با لاله‌رخان دامن صحرا بگرفت

با می و چنگ و نی و بربط و رود و دف و تار

سبزه از شرم خطش‌ خواست رود زیر زمین

گلبن از رشک رخش خواست فرو ریزد بار

وز خیالی ‌که به دامانش درآویزد سرو

خواست کر شوق همی پنجه برآرد چو چنار

تا قضا را شبی آمد بر من با دل تنگ

گفتم ای مه ز چه از صحبت من داری عار

گفت تا بود خزان برگ و نوا بود ترا

چون بهار آمد برگ تو فرو ریخت ز بار

خرج می کردی و معشوق هر آن چیز که بود

تو کنون بی‌ زری و من ز تو هستم بیزار

من‌گرفتم‌ گل سرخم تو خریدار منی

مشتری تا ندهد زر نبرد گل به کنار

گفتم ای ماه به تحقیق‌کنون دانستم

که ترا همچو گل سرخ وفا نیست شعار

باورم‌‌ گشت ‌که بی ‌مهری و بدعهد چو گل

که به جز تربیتش نبود دهقان را کار

پس یک سال‌ که بر‌گش به در آید ز درخت

دست دهقان را هردم‌ کند از خار فکار

چون‌ کند غنچه و دهقان به تماشا رودش

کند از صحبت وی تنگدلی‌ها اظهار

باز بعد از دو سه روزی ‌که به گلزار شکفت

بهر یک مشت زر از باغ رود در بازار

به ‌عبث نیست‌ که در دیگ سیه زآتش سرخ

به مکافات بجوشاندش آخر عطار

تو کنون آن ‌گل سرخی و من آن دهقانم

که ز بدعهدی خود رنج مراکردی خوار

خار طعنم زدی و تنگدلی‌ها کردی

تا به بار آمدی و بر دلم افزودی بار

چون شکفتی پی زر زود به بازار شدی

بس کن ای شاهد بازاری و جانم مازار

گل‌ که عطار به جوشاندش آخر در دیگ

او ز عطار بترسد تو بترس از ستار

گفت ای شاعرک خام مرا عشوه مده

حرف بیهوده مزن ریش مکن چانه مخار

تا ترا کیسه ز زر پر نشود چون نرگس

تا ترا کاسه ز می پر نشود چون ‌گلنار

گر همه بدر شوی با تو نخواهم شد دوست

ور همه صدر شوی با تو نخواهم شد یار

نام زر در لغت فارس از آنست درست

که به زر کار درست آید و بی‌زر دشوار

مالک سیم نیی یاوه چه می‌بازی عشق

مفتی شهر نیی خیره چه بندی دستار

گفتمش‌ گر نبود سیم و زرم عیب مکن

چهره من زر شمر و اشک مرا سیم انگار

‌گفت بس عاشق مفلس ‌که همین‌ عذر آورد

که به جز طعنه و تسخر نشنید از دلدار

گفتم اکنون چکنم چارهٔ این‌کار بگو

که ز تحصیل زر و سیم فروماندم زار

گفت این حرف مزن‌ کاهلی و راحت دوست

کاهلی رنج تن و انده جان آرد بار

نه مگر هر که اَزین پیش بدی حاکم فارس

به‌ تو مرسوم تو پیش از همه‌ کردی ایثار

نقد دادی به تو مرسوم و تشاریف ترا

پیش‌ از آنی‌ که ‌گل سرخ دمد در گلزار

تا تو هر شام بتی ساده ‌کشی در آغوش

تا تو هر صبح بطی باده خری از خمار

بلکه مرسوم دگر دادی از خویش به تو

تا ترا چیره شود کام و زبان در گفتار

نیز انعام دگر داشتی از شاه بری

که نه امسال رسیدست و نه پیرار و نه پار

بگذر از این همه آخر نه ترا حاکم فارس

زر به قنطار همی بخشد و اشتر به قطار

کی ترا ملتمسی بود که رفتی بر او

گفتی و گفت برو رسم تکدی بگذار

کی شنیدی‌ که بود حاکمی این‌گونه همیم

که رسد فیض ‌عمیمش چه به مو و چه به مار

کی شنیدی‌که بود داوری این‌گونه کریم

که دهد یمن یمینش همه را یسر یسار

اینک این هرچه مرادی ‌که ترا هست بدل

خیز درگوش خداوند بگو یا بنگار

گفتمش واسطه‌یی نیست مرا گفت خموش

مر ترا واسطه بس همت آن میر کبار

ناظم کشور جم نامور ملک عجم

صدر دین بدر امم بحر کرم‌ کوه وقار

والی فارس حسین‌خان‌ که بر همت او

هفت اقلیم نیرزد به یکی مشت غبار

هر دیاری که در او مدح وی آغازکنی

بانگ احسنت بگوش آیدت از هر دیوار

شه‌پرستست بدانگونه‌ که در غیبت شاه

آنچنان است‌ که ‌گویی بَرِ شه دارد بار

نام شه چون شنود زانسان تعظیم ‌کند

که نه افلاک و دو گیتی به رسول مختار

سخن از خشمش می گفتم یک روز به سهو

آسمان‌گفت‌که قاآنی بس کن زنهار

ماه من تیره شد و زهرهٔ من‌ گشت نژند

مهر من خیره شد و مشتری من بیمار

آب از چهرهٔ هر کوکب من جاری شد

اشک در دیدهٔ هر ثابت من شد سیار

گاه آنست‌ که من نیز در افتم به زمین

بیم آنست ‌که من نیز بمانم ز مدار

گفتم از رحمت او نیز بگویم سخنی

زهر را چاره بفازهرکنم باک مدار

سخن رحمت او را چو شنید از سر شوق

بر سر و گردن من زهره و مه‌ کرد نثار

قدرش ار بود مجسم ز بلندی‌گه سیر

خم شدی‌گر ز بر عرش فتادیش‌ گذار

ای بداندیش ترا جای از آن سوی عدم

ای نکوخواه ترا وصف از آن روی شمار

چون ز اوصاف تو قاصر بود اندیشهٔ من

پس هر مدح تو صد بار کنم استغفار

هیبت تیغ تو هر جا که رود دشمن تو

گرد وی می‌کشد از آهن ‌و فولاد حصار

بدسگال‌ تو به هرجا که رود در خطرست

آنچه بیند نبود راه مگر وقت فرار

ناخن خویش همی بیند و پندارد تیغ

دست بر مژهٔ خود مالد وانگارد مار

سایهٔ خویش همی بیند و بگریزد ازو

گوید این لشکر میرست‌که آید به قطار

شفق از چرخ همی بیند و فریاد کند

کز پی سوختنم میر برافروخته نار

هرکجا سرو بنی بیند ازو گردد دور

کز پی‌ کشتن من میر برافراخته دار

گاه از کوه ‌کند رم‌ که به فرمان امیر

سخت ترسم که پلنگم بدرد در کهسار

گاه از بحر گریزد که بفرمودهٔ او

حمله بر جان من آرند نهنگان ز بحار

گاه چون مار به پهلو رود و ترسد از آن

که فروماند درگل قدمش چون مسمار

باری از بیم تو هرجا که رود در خطرست

هم مگر گیرد در سایهٔ عفو تو قرار

مهترا طرز سخن‌بین و سخن‌ گویی نغز

که ز ابکار بسی بکرترند این افکار

همه اشعار من اندر همه آفاق پر است

ز آدمی‌گویی جاندارترند این اشعار

خامهٔ من به غزالان ختن می‌ماند

که همه نکهت مشک آید ازو در رفتار

وین همه از اثر تربیت همت تست

که هم از پرتو مهتاب بود رنگ ثمار

ور مرا تربیت این‌گونه نمایی زین پس

همچو خورشبد شوم پرگره چرخ سوار

تا همی شیر هراسان ورمانست به طبع

از زن‌ حایض و از بانگ خروس و دف و تار

بر سرت سایهٔ حق باد و ببر خلعت شاه

در برت شوخ جوان باد و به‌ کف جام عقار

تا که زنبور همی جان دهد اندر روغن

تو به زنبوره برآری ز تن خصم دمار