اگر نشاط کند دهر واجب است و صواب
که کرد خسرو روی زمین نشاط شراب
رخ نشاط برون آمد از نقاب امروز
جو آتشیکه مر او را زآب هست نقاب
اگر کسی صفت باده و پیاله کند
پیاله آب فسردست و باده آتش ناب
اگر چه آتش با آب ضد یکدگرند
بهدست شاه موافق شدند آتش و آب
معزّ دین پیمبر مغیث امت او
شه ملوک زمین مالک قلوب و رقاب
شهی که داد خدایش بزرگوار سه چیز
ضمیر روشن و عزم درست و رای صواب
هنر ندارد قیمت مگر به سیرت او
صدف ندارد قیمت مگر به درّ خوشاب
سزد بقای دل و دولتش که چشم ستم
ز دولت و دل بیدار او شد اندر خواب
اگر زمانه سوالی کند که نصرت چیست
زمانه را ندهد جز به تیغ تیز جواب
فتوح همچو نجوم است و ملک همچو سیهر
ظفر منجم و شمشیر او چو اُسطرلاب
شدست تیغ وکف او در جحیم و نعیم
کز آن بلای نهیب است و زین امید ثواب
همی بهتیغ اجل وهم او مخالف را
چنان زند که زند جرخ دیو را به شهاب
ایا ستودف صفت خسروی که درگه توست
جهان و خلق جهان را چو قبله و محراب
خراب بود جهان پیش ازین بهدست ملوک
کنون به دست تو آباد شد جهان خراب
به فرّ عدل تو شد جای عندلیب و تذرو
همان زمین که بدی جای جغد و جای غُراب
بلند رای تو گوهر همیکند ز حَجَر
خجسته همت تو زر همی کند زتراب
برین حدیث شها شهر تو دلیل بس است
که از عمارت او یافت ملک رونق و آب
به دولت تو منجم بدو کشیده رقم
به همت تو مهندس برو نهاده طناب
سعادت ابدی کرده خاک او چو عبیر
عنایت فلکی کرده آب او چو گلاب
نوشته دست زمانه برو به خط قضا
حساب دولت و اقبال تا به روز حساب
نکرد هیچکس از جمع خسروان به درنگ
چنین وطن که همی همتت کند به شتاب
سحاب عدل تو بارنده شد برو نه عجب
اگر به عدل تو دیوار او رسد به سحاب
بساز شاها مانند این مبارک شهر
هزار شهر و زهر شهرکام خویش بیاب
همیشه تا که همی تابد آفتاب از چرخ
زتخت دولت شاهی چو آفتاب بتاب
به شش دلیل طرب مجلس تو خرّم باد
به نای و بربط و تنبور و طبل و چنگ و رباب
به روزگار تو، ده شین بزرگ باد و عزیز
ز قدرت و ز قضای مُسبَّب الاسباب
شکار و شهر نو و شهریاری و شمشیر
شباب و شاب و شاهی و شکر و شعر و شراب
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به تمجید از یک شاه بزرگ و نیکوکار میپردازد که به دنیای پیروزی، عدالت و نشاط آورده است. شاعر به ویژگیهای خاص این شاه اشاره کرده و میگوید که او با عطا کردن صفات چون عقل و عزم و رأی، کشور را آباد کرده و مردم را به خواب امن و آرامش رسانده است.
شاعر همچنین به برابری آتش و آب در دستان این شاه اشاره میکند که به رغم تضادشان، در خدمت او متحد شدهاند. از مظاهر پیروزی و فتح صحبت میکند و آن را به علم نجوم و شمشیر تشبیه مینماید.
وجود او باعث رونق و آبادانی زمین است و به برکت عدالتش، جایگاههای ناخوشایند تبدیل به مکانهای خوشی و زیبایی شده که در آن پرندهها و گلها جان میگیرند.
شاعر با دعوت به ساختن شهرهای جدید و ادامه حکومت عادلانه، امید به روشنایی و خوشبختی آینده را به تصویر میکشد و در نهایت با اشاره به شادی و نشاط در مجلس شاه، خواهان ادامه خوب بودن و رفاه برای مردم است.
هوش مصنوعی: اگر زندگی شاداب و پرنشاط باشد، درست و منطقی است که مانند یک پادشاه، شادی و نشاطی که در زمین است، ناشی از شراب باشد.
هوش مصنوعی: چهره شادی امروز از پشت پرده بیرون آمده است. این را بدان که آتش او که از آب سرچشمه میگیرد، همچنان در پشت پرده پنهان است.
هوش مصنوعی: اگر کسی بخواهد به صفاتی مانند می و باده و ظرف باده اشاره کند، باید بداند که نوشیدنی واقعی و ارزشمند در یک ظرف سرد آبی است، نه در چیزهای بیارزش.
هوش مصنوعی: گرچه آتش و آب با یکدیگر در تضاد هستند، اما به دستور شاه، آنها به هم توافق کردند و در کنار هم قرار گرفتند.
هوش مصنوعی: این جمله به تمجید از مقام والای پیامبر اسلام میپردازد و او را به عنوان حامی دین و خدمتگذار به مردم معرفی میکند. همچنین برتری او را در میان پادشاهان زمین و تسلطش بر دلها و جانها تأکید میکند.
هوش مصنوعی: پادشاهی که خداوند به او بزرگواری بخشیده، دارای سه ویژگی مهم است؛ اول، دل پاک و روشن، دوم، ارادهای قوی و ثابت، و سوم، اندیشهای درست و منطقی.
هوش مصنوعی: هنر ارزش ندارد مگر به شخصیت آن فرد، و صدف هم ارزش ندارد مگر به درّ باارزش درونش.
هوش مصنوعی: جایز است که دل و موقعیت او ادامه پیدا کند، زیرا چشم ستم از وضعیت و دل بیدار او در خواب به حالتی درآمده است.
هوش مصنوعی: اگر روزی زمانه بپرسد که پیروزی و موفقیت چیست، به جز با قدرت و شدت نمیتوان به آن پاسخ داد.
هوش مصنوعی: پیروزیها مانند ستارهها هستند و حکومت همچون سیارهای که در تسخیر منجم است، در حالی که شمشیر او مانند اسطرلاب (ابزاری برای اندازهگیری ستارگان) عمل میکند.
هوش مصنوعی: دست او مثل تیغ است و در دنیای جحیم و نعیم قرار دارد، زیرا آن بلا از یک طرف ترسناک و از طرف دیگر امیدوارکننده به پاداش است.
هوش مصنوعی: مرگ بهطور ناگهانی و بهشدت به دشمنان حمله میکند، انگار که شهابسنگی به دیو میخورد و او را نابود میسازد.
هوش مصنوعی: آیا زیباییهای وصف خسرو را ستایش کنم؟ زیرا درگاه تو، جهان و همه مخلوقات، مانند قبله و محل عبادت هستند.
هوش مصنوعی: قبل از این، جهان به خاطر سلطنت پادشاهان و حاکمان خراب و ویران بود، اما اکنون با وجود تو، این جهان که خراب شده بود، دوباره آباد و سرسبز شده است.
هوش مصنوعی: به خاطر قدرت و انصاف تو، پرندهای خوش صدا مانند عندلیب در آن سرزمین زندگی میکند، در حالی که همان زمین که قبلاً محل زندگی پرندههای بدشگون مانند جغد و کلاغ بود، حالا تغییر کرده است.
هوش مصنوعی: فکر و ارادهی قوی تو میتواند چیزهای با ارزش را از سنگ بی ارزش استخراج کند و تلاش نیکو و همت تو میتواند از خاک، طلا بسازد.
هوش مصنوعی: در مورد این گفته، چیزهایی هست که نشان میدهد شهر تو به خودی خود نیکو و با شکوه است، زیرا وجود ساختمانهای آن، باعث رونق و زیبایی ملک شده است.
هوش مصنوعی: به خاطر قدرت و موفقیت تو، ستارهشناسان هنگام تولد تو، رقمهایی را نوشتند و معماران با تلاش و کوشش خود به خاطر تو، پایههای زندگی را محکم کردند.
هوش مصنوعی: خاک او باعث خوشبختی جاودانی شده و مانند عطر خوش بو است، آب او هم مانند گل سرخ لطیف و معطر است.
هوش مصنوعی: زندگی هر کس تحت تأثیر عوامل زمان و سرنوشت است. آنچه در نهایت اهمیت دارد، حساب و کتاب روز حساب است که نشاندهنده نتایج اعمال و رفتارهای ماست.
هوش مصنوعی: هیچ کسی از میان بزرگان و شاهزادگان به اندازهی تو به وطن و سرزمین خود اهمیت نمیدهد و همواره در تلاش است که سرعت را برای بهبود آن افزایش دهد.
هوش مصنوعی: باران رحمت و انصاف تو به زمین میبارد و تعجبی نیست اگر دیواری که در برابر این نعمتهاست، به اندازهی ابرها بلند شود.
هوش مصنوعی: ای پادشاه، مانند این شهر ارزشمند، هزاران شهر دیگر بساز و برآیند دلخواه خود را پیدا کن.
هوش مصنوعی: هر وقت که خورشید از آسمان میتابد و روشنایی و حکمت را میافشاند، همانگونه که خورشید میدرخشد، تو نیز در پادشاهی خود درخشندگی و قدرت را تجربه کن.
هوش مصنوعی: به شش دلیل، خوشی و شادمانی در جمع تو برقرار است، با نواهای مختلفی همچون نی، بربط، تنبور، طبل، چنگ و رباب.
هوش مصنوعی: در روزگار تو، سرزمین و دیار بزرگ و محترم باشد به خاطر قدرت و تقدیرهایی که در این زمینه وجود دارد.
هوش مصنوعی: در این بیت به لذتها و جذابیتهای زندگی اشاره شده است. به دنبال شکار و تجربههای تازه در یک شهر جدید هستیم، همچنین به حکومت و قدرت، جوانی و جوانمردی، سلطنت و شیرینی زندگی، شعر و ادبیات و نهایتاً شراب اشاره میشود. به طور کلی، این ترکیب به غنای زندگی و لذتهای آن میپردازد.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
چو سیر گشت سر نرگس غنوده ز خواب
گل کبود فرو خفت زیر پرده آب
چو سرخ گل بسر اندر کشید سبز ردا
نمود باغ بدان شمعهای خویش اعجاب
ز لاله باغ پر از شمع بر فروخته بود
[...]
بفرخی و سعادت بخواه جام شراب
که باز باغ برید از پرند سبز ثیاب
ز رنگ میغ و ز برگ شکوفه پنداری
زمین حواصل پوشید و آسمان سنجاب
بشاخ سوسن نازک قریب شد قمری
[...]
شده است بلبل داود و شاخ گل محراب
فکنده فاخته بر رود و ساخته مضراب؟
یکی سرود سراینده از ستاک سمن
یکی زبور روایت کننده از محراب
نگر که پردر گردید آبگیر بدانکه
[...]
گهی چو مرد پریسای گونه گونه صور
همی نماید زیر نگینه لبلاب
مرا ازین تن رنجور و دیده بی خواب
جهان چو پر غرابست و دل چو پر ذباب
ز بهر تیرگی شب مرا رفیق چراغ
ز بهر روشنی دل مرا ندیم کتاب
رخم چو روی سطرلاب زرد و پوست بر او
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال یک حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.