نرگس ز نشاط ماه فروردین
بر دست نهاد ساغر زرین
ابر آمد و کرد ساغرش پر می
تا نوش کند به یاد فروردین
بیآنکه شکسته گشت و پیچیده
شد زلف بنفشه پرخم و پرچین
دستی که به زلف او درآویزد
بیمشک شود چو نافه مشکآگین
تاکرد دم صباگلستان را
از خوشی و خرمی بهشت آیین
گلبن به بهشت در همی نازد
با جامهٔ سبز همچو حورالعین
گر پروین شد در آسمان پنهان
پروین صفت است در زمین نسرین
گویی که ز بهر خدمت خسرو
آمد به زمین ز آسمان پروین
چون فاخته باغ را دعا گوید
طاووس دعاش را کند آمین
از بهر دعا ثنا کند بلبل
بر ناصر دین بن معزالدین
سنجر که ز رای دولت آرایش
دین را شرف است و ملک را تزیین
والا ملکی که در صف هیجا
دارد دل و زور صاحب صفین
ایزد چو ولایت خراسان را
آراست به عدل او سنهٔ تِسعین
دادند به او سعادت کلی
از برج شرف ستارگان همگین
در طالع او همی توان دیدن
کز روم بود ولایتش تا چین
آنجا که امید عدل او باشد
بیبیم بود کبوتر از شاهین
وانجا که نهیب تیغ او باشد
اندر غم جان بود تن تِنّبن
بر مژدهٔ فتح او به هرکشور
بندند و زنند کله و آذین
گردد ز نثار نامهٔ فتحش
پرگوهر سرخ دستگوهر چین
گر رای کند به آمل و ساری
ور روی نهد به کابل و غزنین
از بیم به دست هندو و دیلم
بیبیم شود کَتاره و زوبین
بس دیر نماند تا نهد عزمش
بر اسب غزای کافرستان زین
در روم کند رکاب سالارش
زین را ز صلیب رومیان خرزین
یک حملهٔ سنجری زند برهم
بتخانهٔ قیصری به قسطنطین
گر افشین کرد فتنهٔ بابک
در دولت و ملک معتصم تسکین
در لشکر خویشتن ملکسنجر
دارد دو هزار بنده چون افشین
گر بیژن گیو در هنر بودی
چون حاجب او به روز بزم و کین
هنگام شکار کی روا گشتی
بر بیژن گیو چارهگر گرگین
ای شاد به تو خلیفه و سلطان
وز شادی هر دو دشمنان غمگین
از نصرت تو همی ببالد آن
وز دولت تو همی بنازد این
دو بیت شنیدهام دقیقی را
در مدح تو هر دو کردهام تضمین:
«استاد شهید زنده بایستی
و آن شاعر تیره چشم روشن بین
تا شاه مرا مدیحگفتندی
معنیش درست و لفظها شیرین»
در شان تو آمدست پنداری
واندر شأن حسود با نفرین
هفتم آیت ز سورهٔ یوسف
پنجم آیت ز سورهٔ یاسین
تا با دل دشمنان به رزم اندر
کین تو کند صناعت سِکین
هرکس که ز کین تو خطر جوید
سر در سر آن خطر کند مسکین
آباد بر آن کُمیت میمونت
کاو تیزتر است زآذر برزین
کو هست درنگ را چو گویی هان
با دست شتاب را چو گویی هین
هر گه که به پستی آید از بالا
گویی به نشیب روی دارد هین
فرهاد نکرد نقش از آن بهتر
شبدیز به جنب خسرو و شیرین
تا پای تو در رکاب او باشد
نعلش سر ماه را بود بالین
شاها به بهار و موسم نیسان
بر تخت شهی بهکام دل بنشین
نیک است و بد است مردم گیتی
بد را بگزای و نیک را بگزین
خوارزم شه آمد از لب جیحون
زی درگه تو به حشمت و تمکین
تا رایت و رای او درین خدمت
عالی شود از تو همچو علیین
تا دانش و داد و دین او هر سه
باقی شود از تو تا به یومالدین
با دولت و فر تو بهر کشور
کو قصد کند بگیرد اندر حین
از جانب غرب تا حد مکه
از جانب شرق تا در ماچین
بادا ز چهار چیز سازنده
قسم تو چهار چیز با تحسین
تا هست چهار طبع گیتی را
از آتش و از هوا و آب و طین
از چرخ عنایت از قضا یاری
از بخت هدایت از خرد تلقین
تشرین تو باد خوشتر از نیسان
نیسان تو باد بهتر از تشرین
ازگرد ولیت رفته برگردون
وز سجن عدوت رفته در سجین
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: شعر درباره طبیعت و بهار است که نمادی از خوشبختی و شادابی است. در این شعر، نرگس به زیباییهای بهار اشاره میکند و از مینوشیدن در یاد فروردین صحبت میکند. زلف بنفشه و خوشیهای گلستان از ویژگیهای بهشت بازگو میشود. همچنین، به عهد و حکمرانی سنجر اشاره شده که شایستگی و عدل او بر جامعه حاکم است و از پیروزیها و نیکیها صحبت به میان آمده است. شاعر از مدح سنجر و دوران طلاعی او یاد میکند و بر اهمیت علم و دادخواهی تأکید دارد. مضمون کل شعر بر پایه شادابی، بهار، و حکمرانی عادلانه بنا شده است.
هوش مصنوعی: نرگس به خاطر شادی و سروری که در ماه فروردین دارد، جام طلایی را به دست گرفت.
هوش مصنوعی: ابر آمد و با خود مشکی پر از شراب آورد تا به یاد فروردین بنوشد.
هوش مصنوعی: بدون اینکه زلف بنفشه شکسته یا پیچیده شود، همچنان با لطافت و زیبایی خمیده و چیندار باقی مانده است.
هوش مصنوعی: دستی که در زلف او به بازی بیفتد، همانند بویی خوش و دلانگیز خواهد شد.
هوش مصنوعی: نسیم صبحگاهی، گلستان را با خوشی و سرزندگی بهشتی کرده است.
هوش مصنوعی: گلستان به بهشت مینازد و با لباس سبز خود، مانند حوری بهشتی زیبایی خود را به نمایش میگذارد.
هوش مصنوعی: اگر ستاره پروین در آسمان پنهان شده باشد، در زمین، گل نسرین صفات و ویژگیهای آن ستاره را به نمایش میگذارد.
هوش مصنوعی: به نظر میرسد کسی به زمین آمده تا به خدمت شاه یا حاکم بزرگ برسد، گویی که از آسمان ستاره پروین فرود آمده است.
هوش مصنوعی: وقتی که فاخته برای باغ دعا میکند، طاووس هم به دعا او پاسخ مثبت میدهد و میگوید آمین.
هوش مصنوعی: بلبل به خاطر دعا و نیکی، از ناصر دین بن معزالدین ستایش میکند.
هوش مصنوعی: سنجر که به خاطر قدرت و حکمتش، به دین ارزش و احترام میبخشد و پادشاهی را زیبا میکند.
هوش مصنوعی: این بیت به نوعی از عظمت و قدرت اشاره دارد. به تصویر کشیدن یک فرشته یا موجودی که در خط مقدم نبردها قرار دارد و هم دل و هم قدرتی را که در میدان جنگ به نمایش میگذارد، نشان میدهد. این موجود از لحاظ روحی و جسمی توانا و قدرتمند است و میتواند در شرایط بحرانی و دشوار قوی باقی بماند.
هوش مصنوعی: زمانی که خداوند فرمانروایی خراسان را به عدل و انصاف تزیین کرد، سال نود و نه بود.
هوش مصنوعی: او را با خوشبختی كامل و عالیای که از موقعیت برجستهی ستارهها ناشی میشود، پاداش دادند.
هوش مصنوعی: در سرنوشت او میتوان دید که سرزمینش از روم تا چین گسترده است.
هوش مصنوعی: در جایی که وعده داده شده است که عدالت برقرار خواهد شد، کبوتر میتواند بدون ترس از شاهین زندگی کند.
هوش مصنوعی: در جایی که شمشیر او برای انتقام وجود دارد، روح در غم و اندوه به تنهایی و شدت میرسد.
هوش مصنوعی: به خاطر خبر خوش پیروزی او در هر سرزمینی جشن و شادی برپا میکنند و به زینت و تزئین میپردازند.
هوش مصنوعی: از شادمانی پیروزیاش، نامهای پر از ارزش و جواهر به دست میآورد که سرخی آن نمایانگر اهمیت و عظمت موفقیتش است.
هوش مصنوعی: اگر تصمیم بگیرد به شهرهای آمل و ساری برود یا اگر بخواهد به کابل و غزنین برود، مهم نیست.
هوش مصنوعی: اگر از ترس به دست هندو و دیلم، نگران نباشد، آن وقت کَتاره و زوبین بیهیچ دغدغهای میشود.
هوش مصنوعی: مدت زیادی نخواهد گذشت که او تصمیم خواهد گرفت سوار بر اسب شود و به جهاد علیه سرزمین کافران برود.
هوش مصنوعی: در روم، فرماندهاش زین را به آرامی از یادگار رومیان جدا میکند.
هوش مصنوعی: یک لشکر غافلگیرانه به معبدها و محلهای عبادت قسطنطین حمله میکند.
هوش مصنوعی: اگر افشین در زمان دولت و سلطنت معتصم، نقشههای بابک را خنثی کرد و فتنه او را مدیریت کرد، به نوعی آرامش برقرار ساخت.
هوش مصنوعی: در سپاه خود، ملکسنجر دو هزار سرباز دارد که مانند افشین هستند.
هوش مصنوعی: اگر بیژن و گیو در هنر و مهارت مانند حاجب بودند، روزی که جشن و کین برپا بود، به اوج میرسیدند.
هوش مصنوعی: در زمان شکار، آیا این کار شایسته است که بر بیژن و گیو، که تدبیرکننده و دلاور هستند، ظلم و ستم کنی؟
هوش مصنوعی: ای کسی که خلیفه و سلطان هستی و شادمانی، تو با خوشحالیات دشمن غم و اندوهی.
هوش مصنوعی: این بیت بیانگر این است که از قدرت و پیروزی تو، یکی به عظمت و شکوه دست مییابد و دیگری از برکت و دولت تو به خود میبالد. به عبارت دیگر، موفقیت و عظمت تو باعث میشود که دیگران نیز به خوبی و خوشی برسند.
هوش مصنوعی: دو بیت زیبا درباره تو شنیدهام و هر دو را با تأکید بیان کردهام.
هوش مصنوعی: شاعر بزرگ و تأثیرگذار باید همیشه زنده باشد و درخشانفکری خود را به نمایش بگذارد، حتی اگر نتوان به چشمانش دید.
هوش مصنوعی: تا زمانی که پادشاه به من احسان میکرد و من را ستایش میکرد، معنای کلمات و لحن سخنشان بسیار دلنشین و شفاف بود.
هوش مصنوعی: این جمله میگوید که تو در جایگاهی هستی که همگان به آن احترام میگذارند، اما حسودان تنها میتوانند با بدگویی و نفرین به تو آسیب برسانند.
هوش مصنوعی: در آیه هفتم سورهٔ یوسف و آیه پنجم سورهٔ یاسین، موضوعاتی مطرح شده است که به معانی عمیق و نکات آموزندهای اشاره دارند. سورهٔ یوسف به داستان زندگی پیامبر یوسف و آزمونهای او میپردازد، در حالی که سورهٔ یاسین به تذکر به حقایق الهی و اهمیت رسالت پیامبران اشاره دارد. هر دو آیه در پی بیان حقیقت و دعوت به درک عمیقتری از واقعیتهای معنوی هستند.
هوش مصنوعی: در اینجا گفته میشود که برای مقابله با دشمنان و نبرد با آنها، سلاح و تواناییهای لازم را باید به دست آورد و آماده کرد. به عبارت دیگر، شخص باید برای جنگیدن با دشمنان، مهارت و تسلط کافی را در اختیار داشته باشد.
هوش مصنوعی: هر کسی که بخواهد به خاطر دشمنی با تو خطر کند، در حقیقت خودش را در معرض خطر قرار داده است و در این کار حماقت میکند.
هوش مصنوعی: سرزمین تو با ویژگیهای خوب و خاص خود، به مانند افرادی که هوش و فعاليت بیشتری دارند، شکوفا و رونق گرفته است.
هوش مصنوعی: وقتی که میگویی "بایست"، دیگر درنگ نکن. وقتی که میگویی "برو"، با سرعت حرکت کن.
هوش مصنوعی: هر بار که به پایین میآید، انگار به سمت نشیب حرکت کرده است، پس باید به این موضوع توجه کنید.
هوش مصنوعی: فرهاد نتوانست تصویری بهتر از شبدیز در کنار خسرو و شیرین بسازد.
هوش مصنوعی: تا زمانی که تو در کنار او هستی، نعل اسبش به مانند خوابگاه ماه خواهد بود.
هوش مصنوعی: ای پادشاه، در فصل بهار و زمان نیسان بر تخت فرمانروایی بنشین و از زندگی لذت ببر.
هوش مصنوعی: در این دنیا، هم چیزهای خوب و هم چیزهای بد وجود دارد. پس باید بدها را رها کرده و خوبیها را انتخاب کنیم.
هوش مصنوعی: شه خوارزم از کنار رود جیحون میآید تا به درگاه تو با شکوه و عظمت برسد.
هوش مصنوعی: برای اینکه نظر و اراده او در این خدمت بزرگ به انجام برسد، باید تو مثل علی، در این مسیر تلاش کنی.
هوش مصنوعی: به خاطر داشته باش که دانش، انصاف و دین او باید از تو منتقل شود تا روز قیامت باقی بماند.
هوش مصنوعی: کسی که به حمایت و قدرت تو برای آبادانی کشور امیدوار است، در لحظهای مناسب به مقصود خود خواهد رسید.
هوش مصنوعی: این جمله اشاره به وسعت و گستردگی سرزمین دارد. به این معنا که از سمت غرب تا مکه و از سمت شرق تا منطقهای به نام ماچین، فاصلهای بسیار زیاد و وسیع وجود دارد. این بیان نشان میدهد که این منطقه تحت پوشش و حاکمیت یک نفر یا ملت قرار دارد.
هوش مصنوعی: به چیزی که از چهار عنصر ساخته شده، احترام بگذار و آن را با تحسین بنگر.
هوش مصنوعی: گیتی همیشه تحت تاثیر چهار عنصر اصلی یعنی آتش، هوا، آب و خاک قرار دارد.
هوش مصنوعی: از چرخ روزگار و سرنوشت یاری میرسد، از شانس راهنمایی به دست میآید و از خرد و دانایی اندرز میگیریم.
هوش مصنوعی: تشرین تو خوشبوتر از نیسان است و نیسان تو زیباتر از تشرین.
هوش مصنوعی: از دوری دوستت به آسمان میروم و از زندان دشمن به جایی بسیار بهتر میرسم.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
زان تلخ میی گزین که گرداند
نیروش روان تلخ را شیرین
از طلعت او هوا چنان گردد
کز خون تذرو سینه ی شاهین
استاد شهید زنده بایستی
[...]
فروردینست و روز فروردین
شادی و طرب را کند تلقین
ای دو لب تو چو می مرا می ده
کآن باشد رسم روز فروردین
بر یاد خدایگان شه عالم
[...]
خواجه محمود شاه صاحب فیض
شد شهید از جفای چرخ برین
دل و جان چون نماند در پیشش
سر بسر کشته شد بخنجر کین
رقم از خون خویش زد تاریخ
[...]
از بوی بهار و فر فروردین
شد باغ بهشت و باد مشکآگین
بر لاله چو بگذری خوری سوگند
کز خلد برون چمیده حورالعین
بر سبزه چو بنگری دهی انصاف
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال یک حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.