تا باد خزان حُلّه برون کرد ز گلزار
ابر آمد و پیچید قَصَب بر سر کُهسار
تا ریخته شد پنجهٔ زرین ز چناران
در هر شمری جام بلورست به خروار
ازکوه بشستند همه سرخی شنگرف
وز باغ ستردند همه سبزی زنگار
چینی صنمان دور شدند از چمن باغ
زنگی بَچگانند به باغ آمده بسیار
زر آب طَلی کرده نگر بر رخ آبی
بیجاده ناسفته نگر در شکم نار
و آن حوض نگرریخته از شاخ تر و برگ
گسترده کسی گویی بر آینه دینار
روز از در بزم است و شراب از در خوردن
هرچند چمن نیست کنون از در دیدار
با دوست به خرگاه طرب کردن عشاق
خوشتر بود اکنون ز طلب کردن گلزار
بس دوست که اندر جهد اکنون به لب دوست
بس یار که اندر خزد اکنون به بریار
خرگاه به اکنون و می روشن و آتش
ساقی صنم خَلُخ و مطرب بت فَرخار
جادو شده بر زیر سر زخمهٔ مطرب
زیر آمده از جادو بر زخمه به گفتار
بر ابر شده آتش سوزنده درفشان
بر آتش سوزنده شده ابر گهر بار
با چرخ برابر شده آتش زبلندی
چون در صف موکب علم شاه جهاندار
شاه همه شاهان ملک ارغو که شرف یافت
از دولت او ملت پیغمبر مختار
شاهی که به جای پدر و جد و برادر
بنشست و چنین جای بدو هست سزاوار
عِقد آمد و پرگار همه گوهرِ سلجوق
او واسطهٔ عِقد شد و نقطهٔ پرگار
آورد دل خلق به رغبت نه به اکراه
در دایرهٔ بیعت او گنبد دوار
گر بیعت او از در و دیوار بخواهی
با بیعت او در سخن آید در و دیوار
هر سال زیادت بود این دولت و این ملک
وامسال دلیل است به از پار و زپیرار
معلوم شدست این خبر از دفتر احکام
مفهوم شدست این سخن از نامهٔ اسرار
دیری است که در چرخ همین تعبیه سازند
هفت اختر سیار در این شغل و درینکار
این دولت و این ملک به بازی نتوان یافت
بازی نبود تعبیهٔ اختر سیار
ای بار خدایی که همه بار خدایان
دادند به پیروزی و اقبال تو اقرار
کردار تو در شرح زگفتار فزون است
چند که گفتار فزون است زکردار
احرار جهان روی به درگاه تو دارند
درگاه توگشته است مگر قبلهٔ احرار
تو بر صفت بحری و اصل تو چو لؤلؤ
باک است و عزیز است و شریف است به مقدار
لولو همه از بحر پدید آید لیکن
بحر تو پدید آمد از لولو شهوار
مرغی است خدنگ تو که چون طیر ابابیل
دارد اجل بد کنشان در سر منقار
پیکانش نشیند ز ره شست زره در
هرگه که جهد بیرون از شست تو سوفار
شمشیر تو کردست خراسان همه خالی
از دشمن بیدادگر و خصم ستمکار
عدل تو چنان استکه گر مرد مسافر
بارگهر و زر به بیابان کند انبار
کس را نبود زهره که اندر شب تاریک
آهنگ بدان مرد کند دست در آن بار
در صحت شخص تو صلاح است جهان را
آن روز مبادا که بود شخص تو بیمار
در عافیت توست صلاح همه عالم
شکرست بدین عافیت از خالق جبار
رخسار تو افروخته باید ز می لعل
میران همه پیش تو زمین رفته به رخسار
هر روز یکی میر دگر در همه آذر
آراسته بزمی چو چمن در مه آزار
زانسان که بیاراست کنون میر قلاطی
آن میر خردمند نکوخواه وفادار
در عهد تو چون تیردلی دارد لیکن
در خدمت تو قامت او هست کمانوار
تا ملک بیفزاید و آراسته گردد
چون دولت بیدار بود با دل هشیار
افزایش و آرایش این ملک مُهیّا
باد از دل هشیارت و از دولت بیدار
در مشرق و در مغرب از اقبال تو تاثیر
واندر عرب و در عجم از عدلِ تو آثار
نام و لقب تو به جهانداری و شاهی
در خطبه و در سکه و در نامه و اشعار
سالت همه فرخنده و روزت همه فرخ
امروز تو از دی به و امسال تو از پار
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به توصیف زیباییهای طبیعت و همچنین قدرت و لایق بودن شاهان میپردازد. با شروع از تغییر فصل و لذت بردن از زیباییهای بهار، شاعر به تدریج به وقایع و تاثیرات قدرت سلطانی اشاره میکند که بر زندگی مردم و فضای جامعه حاکم است. اشاره به میزبانیهای شاهانه و جمع شدن دوستان در باغها برای نوشیدن شراب و شادی حس و حال عیش و عاشقی را به تصویر میکشد.
شاعر از قدرت و عدل شاهی میگوید که بر کشور گسترش یافته و مردم در حمایت از او گرد آمدهاند. او بر این باور است که این دولت و قدرت، مستمر و ابدی خواهد بود، زیرا مردم با رغبت و شوق زیر بیعت شاه قرار میگیرند. در پایان، از نعمتها و سلامت شاه نیز سخن به میان آمده که برای خوشبختی جامعه ضروری است.
شعر نشاندهنده ارتباط عمیق بین زیباییهای طبیعی و حکمرانی عادلانه است و به اهمیت عدالت و سلامت در پیشرفت جامعه اشاره دارد.
هوش مصنوعی: وقتی که باد خزان گلها را از باغ بیرون کرد، ابرهایی آمدند و دور کوهها پیچیدند.
هوش مصنوعی: هر زمان که شاخههای زرین از چنارها ریخته شود، در هر دمنوش جام بلورین به وفور وجود دارد.
هوش مصنوعی: از کوهها رنگ سرخ شنگرف را پاک کردند و از باغ، تمام سبزی زنگار را دور ریختند.
هوش مصنوعی: چینیهای خوش نقش و زیبایی از گلزار فاصله گرفتهاند و بچههای زنگی به باغ آمدهاند و به وفور در آنجا حضور دارند.
هوش مصنوعی: به رنگ طلایی آب دقت کن که بر روی چهرهی آبی و صاف قرار گرفته است و همچنین به درون میوهی نارنگی نگاه کن که هنوز پوست آن نشکسته است.
هوش مصنوعی: و آن حوضی را ببین که از شاخههای درخت و برگها پر شده، گویی بر آینهای از طلا ریخته شده است.
هوش مصنوعی: روز در مهمانی است و شراب برای نوشیدن، هرچند حالا چمن برای دیدار نیست.
هوش مصنوعی: بهتر از اینکه در حال حاضر به دنبال گلزار باشیم، این است که با دوست در مکانی خوشحال و سرشار از شادی و نشاط باشیم.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که بسیاری از دوستان در تلاشند تا به محبوب خود نزدیک شوند و همچنین بسیاری از یاران در تلاشند تا از یکدیگر دور شوند. در واقع، آنچه در اینجا بیان شده، تأکید بر تلاش و کشمکش در روابط انسانی و نزدیکی و دوری میان دوستان و یاران است.
هوش مصنوعی: در اینجا به تصویر زندگی شاد و مفرحی اشاره شده است، جایی که در آن از زیباییهای لحظه حال، مانند شراب روشن و آتش، لذت میبریم. به نوعی، وجود محبوب و لطافت صدا و موسیقی هم به این شادی افزوده میشود و فضایی خوشایند و جشنوارهای را به تصویر میکشد.
هوش مصنوعی: آهنگنواز با نغمه خود اثراتی جادویی ایجاد کرده است که بر روح و دل شنونده تأثیر میگذارد و این تأثیر به واسطهٔ جادوگری موسیقی و گفتار اوست.
هوش مصنوعی: ابر در حال حاضر به صورت آتشین درخشانی درآمده است و آتش هم به مانند ابری شده که با جواهرات درخشان پر شده است.
هوش مصنوعی: آتش به قدری بلند است که در مقایسه با چرخ، به دقت و ظرافتی مشابه با شکوه و جلال علم و دانش در حضور پادشاه است.
هوش مصنوعی: شاهی که در میان همه شاهان از عظمت و مقام ویژهای برخوردار است، با لطف و حمایت خود، جامعه را به دینی خاص و محترم تبدیل کرده است.
هوش مصنوعی: پادشاهی که به جای پدر و جد و برادرش بر تاج و تخت نشسته و به چنین مقام مهمی دست یافته است، شایسته است.
هوش مصنوعی: عقد به معنای پیوند و ارتباط است و در اینجا به هم پیوستگی امور اشاره دارد. پرگار ابزاری برای ترسیم دایره و نشاندهنده ی نظم و ساختار است. در این بیت، اشاره به ارتباط و نقش مهم یک شخص یا مفهوم در ایجاد و شکلگیری یک پیوند دارد. او به عنوان واسطه عمل میکند و از طرفی به نقطهٔ مرکزی و تعیینکننده تبدیل میشود که باعث میشود هر چیزی در اطراف او شکل بگیرد. این تصویر به مفهوم نظم و هماهنگی در روابط پرداخته است.
هوش مصنوعی: دل مردم به شوق و رغبت به دور گنبدی میآید که نماد وفاداری و عهد است، نه از روی اجبار و نارضایتی.
هوش مصنوعی: اگر بخواهی از دیوار و در هم بیعت (پیمان) او را بگیری، این پیمان فقط در کلام و گفتار او خواهد بود و نه در عمل.
هوش مصنوعی: هر سال بر عظمت و قدرت این ملک افزوده میشود و امسال نیز نشانهای بر برتری آن نسبت به سال گذشته و از زمانهای دور است.
هوش مصنوعی: این خبر از منابع معتبر تأیید شده و این گفته نیز از متون مخفی و مهم استخراج شده است.
هوش مصنوعی: مدت زیادی است که در آسمان، هفت ستاره متحرک در این حرفه و زمینه به طور خاصی ایجاد شدهاند.
هوش مصنوعی: این حکومت و این کشور را نمیتوان با بازی به دست آورد، زیرا بازیای برای این کار مقرر نشده است و این قضیه تحت تأثیر سرنوشت و ستارههای متغیر است.
هوش مصنوعی: ای خداوندی که تمامی قدرتها و خدایان دیگر به پیروزی و موفقیت تو اعتراف کردهاند.
هوش مصنوعی: رفتار تو از آنچه میگویی بیشتر و برجستهتر است؛ چرا که عمل و رفتار اهمیت بیشتری نسبت به سخن گفتن دارد.
هوش مصنوعی: آزادگان جهان به سوی تو روی آوردهاند، آیا درگاه تو تبدیل به قبلهٔ آنها نشده است؟
هوش مصنوعی: تو مانند دریا هستی و اصل و گوهر وجودت همچون مروارید است که با ارزش، شرافت و بزرگی خاصی دارد.
هوش مصنوعی: گوهر گرانبها از دریا به دست میآید، اما دریا تو به خاطر لؤلؤی شهوار (گوهری نادر و زیبا) به وجود آمده است.
هوش مصنوعی: پرندهای است تیزپا که مانند پرندههای ابابیل، مرگ را در نوک خود دارد.
هوش مصنوعی: پیکان او هر بار که روانه میشود، در سینهاش زرهای دارد که او را پنهان میکند و مکان دفاعی برایش فراهم میکند. در هر تلاش، او میتواند با قدرت و هوشمندی از مشکلات فراتر برود.
هوش مصنوعی: شمشیر تو باعث شده است که خراسان از وجود دشمنان ستمگر و ظالم خالی شود.
هوش مصنوعی: عدالت تو بهقدری گسترده و کامل است که حتی اگر مردی در بیابان، مال و财富 خود را به امانت بگذارد، باز هم از امنیت و حفاظت بهرهمند خواهد بود.
هوش مصنوعی: هیچ کسی جرئت ندارد در شب تاریک به سمت آن مرد برود و او را در آن شرایط تحت تأثیر قرار دهد.
هوش مصنوعی: سلامتی تو برای جهان خیر و خوبی به همراه دارد. ای کاش روزی نرسد که تو بیمار شوی، زیرا در آن صورت، همه چیز مختل میشود.
هوش مصنوعی: در آرامش و راحتی تو، منفعت همه ی موجودات است و برای این نعمت آرامش، باید شکرگزار خالق بزرگ باشیم.
هوش مصنوعی: صورت زیبای تو باید چنان درخشان باشد که شراب سرخ، مانند لعل، درخشش ایجاد کند؛ به طوری که همهی میران (پادشاهان و قدرتمندان) در برابر زیبایی تو به خاک افتاده و تسلیم شوند.
هوش مصنوعی: هر روز یکی از عزیزان به دیار باقی میرود و در میانه این غم و اندوه، جشن و خوشی همچنان برقرار است، مانند چمنی که در مه غمگین به سر میبرد.
هوش مصنوعی: از انسانی که به زیبایی آراسته است، اکنون فرماندهای قدرتمند و با خرد، که دلسوز و وفادار است، برمیخیزد.
هوش مصنوعی: در زمان تو کسی مانند تیرانداز ماهر وجود دارد، اما زمانی که در خدمت توست، مانند کمانی راست و محکم به نظر میآید.
هوش مصنوعی: وقتی که حکومتی هوشیار و کارآمد باشد، ملک بیشتر رونق میگیرد و به زیبایی و شکوه میرسد.
هوش مصنوعی: این سرزمین باید با زیبایی و پیشرفت همراه شود، و این امر نیازمند هوشیاری و بیداری در دل شماست.
هوش مصنوعی: در شرق و غرب، برکت و خوشبختی تو تاثیرگذار است و در میان عرب و عجم، نشانههای عدالت تو نمایان است.
هوش مصنوعی: نام و عنوان تو در مقام رهبری و سلطنت، در دعاهای عمومی، روی سکهها، در نامهها و در اشعار بازتاب یافته است.
هوش مصنوعی: سال تو خوب و خوشحال باشد و روزهایت پر از سرور. امروز تو از دی گذشته و سال جدیدت از سال گذشته نشأت میگیرد.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
ای عاشق دل داده بدین جای سپنجی
همچون شمنی شیفته بر صورت فرخار
امروز به اقبال تو، ای میر خراسان
هم نعمت و هم روی نکو دارم و سیار
درواز و دریواز فرو گشت و بر آمد
[...]
مدحت کن و بستای کسی را که پیمبر
بستود و ثنا کرد و بدو داد همه کار
آن کیست بدین حال و که بوده است و که باشد ؟
جز شیر خداوند جهان ، حیدر کرّار
این دین هدی را به مثل دایرهای دان
[...]
ای آنکه همی قصه من پرسی هموار
گویی که چگونه ست بر شاه تراکار
چیزیکه همی دانی بیهوده چه پرسی
گفتار چه باید که همی دانی کردار
ور گویی گفتار بباید ز پی شکر
[...]
این زرد تن لاغر گل خوار سیه سار
زرد است و نزار است و چنین باشد گل خوار
همواره سیه سرش ببرند از ایراک
هم صورت مار است و ببرند سر مار
تا سرش نبری نکند قصد برفتن
[...]
هنگام بهارست و جهان چون بت فرخار
خیز ای بت فرخار، بیار آن گل بیخار
آن گل که مر او را بتوان خورد به خوشی
وز خوردن آن روی شود چون گل بربار
آن گل که مر او را بود اشجار ده انگشت
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیهای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.