ماه رمضان روی نهان کرد اگر چند
دلهای کسان را همه اندر تعب افکند
چندانکه بد از روزه دل مردم غمگین
شد ز آمدن عید درونها همه خرسند
عید آمدن و رفتن روزه شده توأم
چون آمد فروردین با رفتن اسفند
هین جام می آرید و بنوشید به گلزار
ای روزه گشایان هله در پرده گنه چند
دیگر نکند روزه خوران را شه کیفر
دیگر ندهد واعظ از خوردن می پند
آنانکه بدین حق کردند جسارت
روزه بگشودند و بجستند از این بند
دیدی تو که فرمان ولیعهد چسانشان
دو گوش همی سفت و دل از غم بپراکند
آن به که بسنبند بفرمان ولیعهد
گوشی که بنیوشد فرمان خداوند
با حکم خدا گوش رعیت ببرد شاه
هر چند رعیت بملک باشد فرزند
فرزند چو از دین گذرد دشمن جان است
ور پیرو دین است بود همچو جگر بند
چون دیده شود تیره ببایست کشی میل
دندان چو کند درد ببایست ز بن کند
زان مؤمن قرآن که بقرآن نکند کار
بس خوبترستی بر من پیرو پازند
من بر تو دعا کردم زین کار که کردی
ای شاه جوان بخت باقبال تو سوگند
انصاف دهم من که ملک چون تو بباید
با رأفت و با هیبت و دانا و خردمند
تو روی بدین داری و دیان مهیمن
دولت دهدت تا بجهان گردی خورسند
شه چون تو سزد عادل و دین دار و خداجوی
با عقل به پیمان درو با شرع و پیوند
برخیز سپندی پی دفع نظر بد
بر چهره این شاه همی سوزان اسپند
کاین شاه ندارد بجهان تالی و ثانی
وین شاه ندارد بزمین همسر و مانند
این شاه بتأیید خداوند براند
لشکر بدرچین ز بخارا و سمرقند
با روم و حبش آن کند این شاه که بنمود
چنگیز بخوارزم و حذیفه بنهاوند
می بینم در روم بسی غلغله انداخت
می دانم در روس یکی زلزله افکند
قیصر را افکند همی خواهد از تخت
خاقان را بربست همی خواهد در بند
چونین سزدی شه که بدخواه و نکوخواه
از تیغ بلا بارد و از لطف سخن قند
فرقی که شه ما با نوشروان دارد
این است که شه حکم نبی راند او زند
ای داور دارای قوی رای قوی دل
وی خسرو یکتای هنرجوی هنرمند
در عهد تو شد روی زمین پاک ز بیداد
در عصرتو گیتی شده بیگانه ز ترفند
سر تا پا عقل و هنر و دانشی و هوش
پا تا سر فضل و کرم و حکمتی و پند
در کفه حلم تو گر الوند گذارند
حلم تو گران است و سبک باشد الوند
با تو دل مردم شده مجموع ولیکن
از غیر تو دلهای رعیت بپراکند
بر تو سزد این تخت که زر ریزی بر خلق
نه آنکه ز مال فقرا خانه بیاکند
هنگام سخن نیک بدانی چه و چون لیک
در موقع ایثار نه چون دانی و نه چند
بدخواه تو در چاه اسیر آمده چونان
زندانی افریدون در کوه دماوند
تا زلف بتان مشک فشاند گه جنبش
تا لعل بتان شهد چشاند بشکرخند
در دامن گلزار همی پوی و همی چم
با لعبت فرخار همی گوی و همی خند
پشت و سر بدخواه همی در و همی کوب
جان و تن بدگوی همی گیر و همی بند
یارب بجز این سلطان در ملک تو مگمار
یا رب بجز این شاه تو در گیتی مپسند
این بیت بدان بحر و بدان قافیه گفتم
کاورده ابونصر مرآن مرد خردمند
بونصر دریغا ز جهان رفت و دگر بار
یک شاعر ناید که باو باشد مانند
ز اینجا سفری کرد و ببالاشد از ایراک
با مردم بالاش همی بودی پیوند
او رفت و بر او جانها محزون شده یک عمر
او رفت و بر او دلها پرخون شده یکچند
ای کاش که بودی و ز مداحی این شاه
میکاشت در این باغ یکی شاخ برومند
وین شاعرکان را همه بر خاک فشاندی
چونانکه بتان را علی از طاق بیفکند
این مطلع ازان مرد حکیم است که امروز
از روز وفاتش گذرد پنج مه و اند
زردشت که آتش را بستاید در زند
ز آن است که بامی بفروغ است همانند
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به مناسبت عید فطر و پایان ماه رمضان نوشته شده است. شاعر به تغییری که پس از رمضان در دلها و رفتار مردم رخ می‌دهد اشاره می‌کند، و از شادی مردم در عید سخن می‌گوید. او به نیکوکاران و روزه‌داران اشاره می‌کند که با فرارسیدن عید، احساس خوشحالی دارند و می‌خواهند از لذت‌های دنیا بهره‌مند شوند.
شاعر بر فضایل پادشاهی که عادل و داناست تأکید می‌کند و او را با ویژگی‌هایی چون رأفت و علم مقایسه می‌کند. او همچنین بر این نکته تأکید دارد که پادشاه باید با عدالت و احسان در کنار رعیت باشد و قدرت خود را در خدمت مردم قرار دهد.
در انتهای شعر به فقدان یک شاعر بزرگ، ابونصر، اشاره شده که شاعر آرزو می‌کند او زنده بود تا وصف پادشاه را به زیبایی بیان کند. این اشعار انعکاسی از شادی، امید و آرزو برای حکومتی عادلانه و دلسوز است.
هوش مصنوعی: در ماه رمضان، اگرچه بر روی حقیقتی پنهان می‌افزاید، اما دلهای بسیاری را در نگرانی و زحمت قرار می‌دهد.
هوش مصنوعی: به اندازه‌ای که روزه باعث ناراحتی دل مردم شد، با آمدن عید، همه درونها شاد و خوشحال شدند.
هوش مصنوعی: عید آمد و روزه ی خیال و آرزوها به پایان رسید، همان‌طور که فروردین با رفتن اسفند به وجود می‌آید.
هوش مصنوعی: بیایید جام می بیاورید و در باغ بنوشید، ای کسانی که روزه‌ها را می‌شکنید، بیایید در پس پرده گناه چه کسی را می‌خواهید محدود کنید؟
هوش مصنوعی: دیگر برای روزه‌خواران مجازاتی از سوی پادشاه وجود ندارد و واعظ نیز از نوشیدن شراب نصیحتی به آنها نمی‌کند.
هوش مصنوعی: آن کسانی که به حقیقت و اصول درست جامعه بی‌احترامی کردند، در روزه خود را گشودند و از این قید و بند رهایی جستند.
هوش مصنوعی: آیا متوجه شدی که چطور فرمان ولیعهد باعث شد که آنها گوش‌ها را تیز کردند و دلشان را از غم خالی کردند؟
هوش مصنوعی: بهتر است که انسان از کسی پیروی کند که دارای مقامی بالا و قابل احترام است، چرا که این پیروی می‌تواند به درک بهتر دستورات الهی و پیروی از آنها منجر شود.
هوش مصنوعی: با اراده خداوند، در صورتی که شاه بخواهد، می‌تواند حقوق مردم را نادیده بگیرد، حتی اگر آن مردم فرزند پادشاه باشند.
هوش مصنوعی: وقتی فرزند از اصول دین و اعتقاداتش دور شود، تبدیل به دشمنی خطرناک می‌شود. اما اگر به دین پایبند باشد، مانند جگر است که از آن محافظت می‌شود.
هوش مصنوعی: هرگاه که در زندگی با مشکل یا درد مواجه شوی، باید با شجاعت و اراده آن را تحمل کنی و به حل آن فکر کنی. وقتی چشمانت به تیرگی و سختی می‌نگرد، باید با قدرت و تصمیم به جلو بروی و از ریشه آن مشکل فرار کنی.
هوش مصنوعی: از آن مؤمن که با قرآن عمل نمی‌کند، بهتر است که من پیرو برزندگان باشم.
هوش مصنوعی: من برایت دعا کردم به خاطر کاری که کردی، ای شاه با شانس و بخت جوان، که به آن سوگند می‌خورم.
هوش مصنوعی: به اعتقاد من، برای کسی مثل تو که برای حکومت مناسب است، باید ویژگی‌هایی چون مهربانی، احترام و دانش و خردمندی وجود داشته باشد.
هوش مصنوعی: تو رویی داری که زیبایی‌اش بر همگان روشن است و خداوند مهربان به تو نعمت و دولت می‌دهد، تا در دنیا خوشبخت و راضی باشی.
هوش مصنوعی: شایسته است که شاهی مانند تو عادل، دیندار و خداجو باشد و با اندیشه و درک خود، به پیمان‌ها و اصول دین پایبند بماند.
هوش مصنوعی: برخیز و اسپند را برای دور کردن چشم زخم بر چهره این شاه بسوزان.
هوش مصنوعی: این پادشاه در جهان همتایی ندارد و هیچ کس مانند او در زمین وجود ندارد.
هوش مصنوعی: این پادشاه به تأیید خداوند، سپاهش را از بخارا و سمرقند جمع‌آوری کرده است.
هوش مصنوعی: این پادشاه به گونه‌ای عمل می‌کند که نشان‌دهنده قدرت و تسلط او بر سرزمین‌ها و ملت‌هاست، همان‌طور که چنگیز بر خوارزم و حذیفه بر بنهاوند تسلط داشتند.
هوش مصنوعی: می‌بینم که در روم شلوغ و هیاهوست و می‌دانم در روسیه اتفاق بزرگی رخ داده است.
هوش مصنوعی: قیصر که در حال حاضر در قدرت است، می‌خواهد از انجام کارهایش کناره‌گیری کند و به نوعی برای خاقان که در حال حاضر در بند است، آزادی فراهم کند.
هوش مصنوعی: شاه تو باید این‌طور برسی که دشمنان و دوستان هر دو از بلاهایی که می‌رسانی می‌ترسند، اما از لطف کلامت شیرینی می‌چشند.
هوش مصنوعی: تفاوتی که پادشاه ما با نوشروان دارد این است که پادشاه ما مانند پیامبر فرمان می‌دهد و او زندگی می‌کند.
هوش مصنوعی: ای داور با اندیشه و دل نیرومند، تو همان شاهی هستی که به دنبال هنرمندان و هنرها می‌گردی.
هوش مصنوعی: در زمان تو، زمین از ظلم و ستم پاک شده و در دوران تو، دنیا به نزدیکی و همبستگی بیشتری رسیده است.
هوش مصنوعی: تو شمایلی از عقل و هنر و دانش هستی و در تمامی وجودت هوش و ذکاوت به چشم می‌خورد. از سر تا پا پر از فضائل و کرامت و حکمت و پند و اندرز برای دیگران می‌باشی.
هوش مصنوعی: اگر در دل ویژگی‌های صبر و بردباری تو را با الوند بسنجند، باید بگویم که صبر تو بسیار گرانبها و ارزشمند است، در حالی که الوند از نظر ارزش و سنگینی می‌تواند ناچیز باشد.
هوش مصنوعی: دلها به خاطر تو در کنار هم جمع شده‌اند، اما بدون تو، دلهای مردم پراکنده و بی‌قرار هستند.
هوش مصنوعی: این جمله می‌گوید که تو شایسته‌ی این تخت و مقام هستی، زیرا به دیگران کمک می‌کنی و ثروت خود را در راه خوبی خرج می‌کنی، نه اینکه از مال فقرا بهره‌برداری کنی و بر خانه‌ات بیفزایی.
هوش مصنوعی: زمانی که صحبت از خوبی و بدی می‌شود، به خوبی می‌دانی چه بگویی و چگونه بیان کنی؛ اما وقتی پای فداکاری و ایثار به میان می‌آید، نه تنها نمی‌دانی چه باید کنی، بلکه نمی‌دانی چه مقدار از خود گذشته‌ات را باید تقديم کنی.
هوش مصنوعی: دشمن تو همچون زندانی، در دام افتاده است، همان‌طور که افریدون در دماوند به بند کشیده شده بود.
هوش مصنوعی: زمانی که زیبایی‌های معشوقان با ناز و دلربایی خود دل می‌برند، لب‌های آنان هم چون شهد شیرین مزه می‌شود و در کنار آن لبخندهای شیرین حضورشان، شادی و زیبایی بیشتری را به ارمغان می‌آورد.
هوش مصنوعی: در باغ گل در حال رفت و آمد هستی و با محبوب خود به خوش‌گفتاری و خندیدن مشغولی.
هوش مصنوعی: دشمنان را از پشت و جلو هدف قرار بده و به آنها ضربه بزن. جان و بدگویی را از خود دور کن و آنها را در اختیار بگیر و محدود کن.
هوش مصنوعی: ای خدای من، جز این سلطان را در این سرزمین قرار نده و جز این شاه را در جهان نپسند.
هوش مصنوعی: من این شعر را در آن دریا و این قافیه سرودم، که به دست ابونصر، آن مرد بزرگ و خردمند مطرح شده است.
هوش مصنوعی: بونصر به طرز غم‌انگیزی از دنیا رفت و دیگر هرگز شاعری مانند او نخواهد آمد.
هوش مصنوعی: از این جا سفر کرد و به بلندی‌ها رفت، و در ایراک با مردم بلندی ارتباط داشت.
هوش مصنوعی: او رفت و جانها به خاطر او دلتنگ و غمناک شدند. یک عمر او رفت و دلها به خاطر او پر از غم و درد شدند.
هوش مصنوعی: کاش تو اینجا بودی تا برای این شاه مدح و ستایش می‌گفتم و در این باغ، درختی تنومند می‌کاشتم.
هوش مصنوعی: تو همه شاعران را بر زمین انداختی، همان‌طور که علی بت‌ها را از بلندای طاق پایین آورد.
هوش مصنوعی: این مطلع از یک حکیم بزرگ است که امروز پنج ماه و چند روز از مرگ او می‌گذرد.
هوش مصنوعی: زردشت که آتش را ستایش می‌کند، به این دلیل است که آتش مانند بام خانه‌ای است که نور و روشنی را به ارمغان می‌آورد.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
ای آنکه جز از شعر و غزل هیچ نخوانی
هرگز نکنی سیر دل از تُنبُل و ترفند
زیبا بود ار مرو بنازد به کسایی
چونانکه جهان جمله به استاد سمرقند
گویند نخستین سخن از نامه پازند
آنست که با مردم بد اصل مپیوند
اَلمِنهٔ لله که به اقبال خداوند
شادند چه بیگانه و چه خویش و چه پیوند
المِنهٔ لله که مرا زهرهٔ آن است
کایم گه و بیگاه به‌نزدیک خداوند
المنهٔ لِلّه که هم آخر بِبَر آمد
[...]
از قصه دوشینه من تا که خداوند
آگاه شود می‌بسرایم سخنی چند
دوشینه مرا انده آن نامده فرزند
بربست به صد بند و فرو داشت به صد بند
تا صبح به من خیل خیالات فرستاد
[...]
لطف ملک العرش به من سایه برافکند
تا بر دل گم بوده مرا کرد خداوند
دل گفت له الحمد که بگذشتم از آن خوف
جان گفت له الفضل که وارستم ازین بند
چون کار دلم ساخته شد ساختم از خود
[...]
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.