امین
امین در ۱ سال و ۳ ماه قبل، یکشنبه ۱۸ دی ۱۴۰۱، ساعت ۱۷:۵۱ دربارهٔ محمد بن منور » اسرار التوحید » باب دوم - در وسط حالت شیخ » فصل سوم » منقولات » شمارهٔ ۹۷:
درود بر شما
وزن دو بیت فوق ، وزن رباعی است. مفعول مفاعیل مفاعیل فعل
که اشتباه جزء دسته اشعار وزن مفعول مفاعلن مفاعیلن قرار گرفته.
امین در ۱ سال و ۳ ماه قبل، پنجشنبه ۱۵ دی ۱۴۰۱، ساعت ۱۳:۴۱ دربارهٔ خاقانی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۴۰۰:
خاقانی را جهان سر آمد
دریاب که نیست پایمردش
امین در ۱ سال و ۳ ماه قبل، دوشنبه ۲۸ آذر ۱۴۰۱، ساعت ۱۹:۳۷ دربارهٔ خاقانی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۱۶۸ - هنگام عبور از مداین و دیدن طاق کسری:
درود بر همه عزیزان
در بیت ۲۸ ام با توجه به کتاب گزیده اشعار خاقانی دکتر ماهیار ، تره زرین بصورت «به زرین» آمده. و به لحاظ وزنی هم به زرین درست تر است تا تره زرین.
کسری و ترنج زر پرویز و به زرین
بر باد شده یکسر با خاک شده یکسان
در پناه حق
امین در ۱ سال و ۴ ماه قبل، جمعه ۱۸ آذر ۱۴۰۱، ساعت ۰۰:۱۸ دربارهٔ خاقانی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۳:
درود بر همگی عزیزان
اخوه و اخوان در زبان عربی هردو به معنی «برادران» است. اما تفاوتی که وجود دارد با توجه به این شعر حضرت خاقانی و مطالبی که بنده مطالعه کردم می‌توان گفت : اخوه به برادران ناتنی گویند مانند برادران یوسف و اخوان را برادران تنی. در این شعر هم از سرنوشتی که برادران ناتنی یوسف برای وی ساختند گله شده است.
در پناه حق
امین در ۱ سال و ۴ ماه قبل، جمعه ۱۱ آذر ۱۴۰۱، ساعت ۲۳:۳۸ دربارهٔ صائب تبریزی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۴۸۹۵:
درود
در بیت پنجم با توجه به وزن شعر «میخواهد» اشتباه است و باید خواهد باشد
نازک اندامی که خواهد در کمند آرد مرا
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
در پناه حق
امین در ۱ سال و ۴ ماه قبل، سه‌شنبه ۸ آذر ۱۴۰۱، ساعت ۱۸:۰۲ دربارهٔ کلیم » دیوان اشعار » ترجیعات و ترکیبات » شمارهٔ ۱ - ساقی نامه:
موجیم که آسودگی ما عدم ماست
ما زنده بآنیم که آرام نگیریم
درود بر همه عزیزان
چقدر به اشتباه این بیت زیبا رو به شاعران دیگری چون جنابان صائب یا بیدل نسبت میدهند درحالی که به جناب کلیم تعلق دارد...
امین در ۱ سال و ۵ ماه قبل، یکشنبه ۱ آبان ۱۴۰۱، ساعت ۲۰:۱۱ دربارهٔ خاقانی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۱۵۴ - در مرثیهٔ نصرةالدین ابوالمظفر اصفهبد کیالواشیر:
درود بر همه عزیزان
به گمان بنده بیت 13 اینگونه است :
از دیده نهان درون وهمی
( نه درون و همی )
در پناه حق
امین در ۱ سال و ۶ ماه قبل، چهارشنبه ۳۰ شهریور ۱۴۰۱، ساعت ۲۳:۱۹ دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۳۳۳:
درود بر همه دوستداران شعر و ادبیات
و درود بر روان پاک حضرت لسان الغیب
درباره مصرع دوم بیت 7:
صبا بیار نسیمی ز خاک شیرازم
بنده 3 چیز به ذهنم رسید درباره این مصرع که از عزیزانی که مطلع هستند میخوام راهنمایی ام کنند که کدام درست است و چرا...
1- صبا ( برای من ) ز خاک شیراز نسیمی بیار.
2- صبا نسیمی بیار که ( از خاک شیراز هستم ).
3- صبا از خاک ( شیراز من ) نسیمی بیار.
در پناه حق
امین در ۱ سال و ۷ ماه قبل، یکشنبه ۳۰ مرداد ۱۴۰۱، ساعت ۲۱:۲۷ دربارهٔ رودکی » قصاید و قطعات » شمارهٔ ۱۲۱ - بوی جوی مولیان آید همی:
درود بر همگی عزیزان
امروز یکی از دوستانم سکانسی از فیلم "رودکی سرگذشت یک شاعر" ساخت سال 1958 را برایم فرستاد که بسیار زیبا بود و به همگی شما توصیه میکنم حداقل اون سکانس رو شده ببینید. لذت بخش است.
در پناه حق
امین در ۱ سال و ۸ ماه قبل، سه‌شنبه ۲۵ مرداد ۱۴۰۱، ساعت ۱۵:۰۴ در پاسخ به رضا محمدیان دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۴۴۸:
درود بر شما جناب رضا محمدیان عزیز
بله همونطور که در پایان سخنان خود فرمودید این یک اختیار شاعری است. گاهی اوقات وقتی چند فعلاتن پشت هم می آیند ، شاعر رکن اول رو تبدیل به فاعلاتن میکند. لذا ما فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن نداریم. بلکه اون مورد اول هم فعلاتن هست که در برخی اشعار ممکن است دارای اختیار شود.
در همین شعر هم مصرع دوم بیت اگر نظاره کنید میبینید که اینطور است : جَ مِ وَق تِ : فعلاتن. یعنی همون وزنی که بدون این اختیار شاعری است. پس بافت شعر فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن هست که ممکن است در برخی مصرع ها لسان الغیب یا هر شاعر دیگری از این اختیار استفاده کند و رکن اول را فاعلاتن کند.
نمونه دیگر از لسان الغیب : حافظا می خور و رندی کن و خوش باش ولی/دام تزویر مکن چون دگران قرآن را.
این بیت هم همینطور است.
ضمنا این شعر را استاد سینا سرلک در قطعه شاه خرابات بسیار زیبا اجرا کردند و به همگی دوستان پیشنهاد میکنم.
در پناه حق
امین در ۱ سال و ۹ ماه قبل، پنجشنبه ۲ تیر ۱۴۰۱، ساعت ۱۸:۳۹ دربارهٔ محیط قمی » هفت شهر عشق » شمارهٔ ۱ - بسم الله الرحمن الرحیم:
درود بر همگی
بسیار زیبا بود
فقط به نظرم در بیت 11 قافیه باید جحیم باشد که به معنای دوزخ است و شاعر خود را ترسان از جهنم میخواند.
وَالَّذِینَ کَفَرُوا وَکَذَّبُوا بِآیَاتِنَا أُولَٰئِکَ أَصْحَابُ الْجَحِیمِ ( سوره مبارکه مائده آیه 10 )
در پناه حق
امین در ۱ سال و ۱۰ ماه قبل، دوشنبه ۹ خرداد ۱۴۰۱، ساعت ۱۸:۴۰ دربارهٔ صائب تبریزی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۹۶۷:
بی زبانی می گشاید بندهای سخت را
در قفس طوطی ز منقار سخنگوی خودست
واقعا حضرت صائب تمثیل های درجه یکی داره. چیزی که تو بخش عظیمی از اشعار وی رویت میکنیم هم همین است که یک نکته پند آموز در مصرع اول ، و یک تمثیل و مثل از همان نکته در مصرع دوم.
امین در ۱ سال و ۱۰ ماه قبل، دوشنبه ۲ خرداد ۱۴۰۱، ساعت ۲۱:۰۱ دربارهٔ سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۴۷:
درود بر همگی
و درود بی کران بر استاد سخن شیخ سعدی
در مورد شعر که هرچی بگم باز هم در حد و اندازه ش نیست و زائد الوصفه.
ولی مصرع اول یه چیزی به ذهنم خطور کرد که گفتم به اشتراک شما عزیزان بگذارم. میفرماید که سلسله موی دوست حلقه دام بلاست. به نظرم یه اشاره ریزی به زندان داره. با توجه به اینکه مو معمولا سیاه هست و فضای زندان هم یک فضای تاریک و سیاه. و استفاده از واژگانی چون حلقه و دام و بلا این رو میتونه برسونه که حضرت در عشق معشوق خود زندانی شده. ( نظر بنده به هیچ وجه این نیست که عشق زمینی است یا غیر زمینی و صرفا یک تمثیل هست. )
در پناه حق
امین در ۱ سال و ۱۱ ماه قبل، جمعه ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱، ساعت ۲۰:۱۰ دربارهٔ سنایی » دیوان اشعار » قصاید » قصیدهٔ شمارهٔ ۱۹۸:
و شاهکاری دیگر از حکیم والا مرتبه سنایی غزنوی...
امین در ۱ سال و ۱۱ ماه قبل، چهارشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱، ساعت ۱۳:۱۰ دربارهٔ خاقانی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۱۰ - رشید الدین وطوط در مدح خاقانی قصیده‌ای مشتمل بر سی و یک بیت سرود و برای او فرستاد که اولش این است «ای سپهر قدر را خورشید و ماه وی سریر فضل را دستور و شاه» «افضل الدین بوالفضایل بحر فضل فیلسوف دین فزای کفرکاه» خاقانی در جواب وی گفته است:
درود بر دوستداران شعر و ادبیات پارسی
خطاب به رسته و حسین شنبه زاده عزیز عرض کنم که داستان مصرع اول بیت ششم از این قرار است. در اختیارات وزنی (که حکیم خاقانی از خدایان استفاده از انواع این اختیارات هستند) یک اختیاری داریم به نام قلب. در این اختیار که معمولا برای اوزان مفتعلن-مفاعلن-فاعلن رخ میده ، شاعر میاد یک هجای کوتاه رو با یک هجای بلند جابجا میکنه. بطوری که رکن شعر تغییر میکنه.
مثلا این زیبا بیت حضرت مسعود سعد سلمان رو ببینید:
بشنو و نیکو شنو نغمه خنیاگران
به پهلوانی سماع به خسروانی طریق
مسعود سعد سلمان » دیوان اشعار » مقطعات » شمارهٔ ۸۱ - در ده روشن رحیق
وزن اصلی این شعر مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن هست. اما اگر دقت کنید در مصرع دوم این بیت مذکور ، دیگه مفتعلنی وجود نداره بلکه به جای آن مفاعلن اومده.
ب په ل وا / نی س ماع / ب خس ر وا / نی ط ریق
مفاعلن / فاعلن / مفاعلن / فاعلن
همه اینها رو عرض کردم که برسم به اینجا
در بیت ششم این شعر از حکیم هم همینطور است. مشخصه که یکی از ارکان شعر مفاعلن هست (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن)
ترتیب هجاهای این دو به چه شکل است؟
مفاعلن : U - U -
فعلاتن : U U - -
حال اگر شاعر دوتای وسطی در فعلاتن رو جابجا کنه چی میشه؟ همون مفاعلن میشه. دقیقا اتفاقی که در بیت 6 افتاده.
ا گر م را : مفاعلن
ن دا ی ار: مفاعلن
ج عی ر سد: مفاعلن
ام روز : فع لن
یعنی فعلاتن وسط تبدیل به مفاعلن شد.
شرمنده که طولانی شد ولی امیدوارم مفید بوده باشه.
در پناه حق
امین در ۱ سال و ۱۱ ماه قبل، شنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۱، ساعت ۲۲:۴۱ دربارهٔ نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۴۲ - به خشم رفتن خسرو از پیش شیرین و رفتن به روم و پیوند او با مریم:
حکیم نظامی :
بر آن عزمم که ره در پیش گیرم
شوم ( یا روم ) دنبال کار خویش گیرم
شیخ اجل سعدی :
بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله کار خویش گیرم
امین در ۱ سال و ۱۱ ماه قبل، شنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۱، ساعت ۲۲:۳۹ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۵۲۰:
درود بر دوستداران زبان پارسی
در بیت نخست حضرت مولانا یک نیمه تضمینی از شعر حکیم والامقام نظامی آورده است.
حکیم نظامی : مرا پرسی که چونی چونم ای دوست
جگر پردرد و دل پرخونم ای دوست
حضرت مولانا : مرا پرسی که چونی بین که چونم
خرابم بیخودم مست جنونم
در پناه حق
امین در ۱ سال و ۱۱ ماه قبل، شنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۱، ساعت ۲۲:۳۳ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۴۸۱:
اوه اوه چه پیچ در پیچ شد
طبق فرمایش محمدرضای عزیز... بله
بیت آخر خود حضرت میفرماید که همانطور که حکیم نظامی میفرماید : بعد مصرعی از حضرت فرخی آورده.
فرخی سیستانی » دیوان اشعار » قطعات و ابیات بازماندهٔ قصاید » شمارهٔ ۳ - نیز او راست
امین در ۱ سال و ۱۱ ماه قبل، شنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۱، ساعت ۲۲:۱۸ دربارهٔ سعدی » مواعظ » مراثی » ترجیع بند در مرثیهٔ سعد بن ابوبکر:
درود بر دوستداران زبان پارسی
انتظار داشتم که در حواشی این شعر از حضرت شیخ اجل این نکته را می یافتم که متاسفانه نبود
در بیت پنجم بند سوم شعر ، تضمینی زیبا از شعری از حکیم والا مقام نظامی گنجوی وجود دارد.
حکیم نظامی :
مرا خود کاشکی مادر نزادی
و گر زادی به خورد سگ بدادی
(خسرو و شیرین)
شیخ اجل :
خردمندان پیشین راست گفتند
مرا خود کاشکی مادر نزادی
و با توجه به شرح حالی که از حکیم نظامی توسط علامه شبلی نعمانی خواندم ، گویا مراد شیخ از "خردمندان" همین حکیم گنجوی بوده است.
در پناه حق
امین در ۲ سال قبل، یکشنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۱، ساعت ۰۹:۱۲ دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۰۰:
نمیدونم چرا ولی اگر به من بگن سه شعر از کل اشعار لسان الغیب رو انتخاب کن بی شک یکی از آنها این غزل است. واقعا عجیب و فوق العاده‌ست
مخصوصا دو بیت آخر
فی الجمله اعتماد مکن بر ثبات دهر
کاین کارخانه‌ایست که تغییر میکنند
می خور که شیخ و حافظ و مفتی و محتسب
چون نیک بنگری همه تزویر میکنند
در پناه حق