چرخ با این اختران نغز و خوش زیباستی

صورتی در زیر دارد هرچه بر بالاستی

صورت زیرین اگر با نردبان معرفت

بر رود بالا همان با اصل خود یکتاستی

این سخن را درنیابد هیچ فهم ظاهری

[...]

ندانم کز کجا آمد شد خلق است می‌دانم

که هردم از سرای این جهان این رفت و آن آمد

نگر تا حلقهٔ اقبال ناممکن نجنبانی

سلیما ابلها لابل که مرحوماً و مسکینا

سنایی گرچه از وجه مناجاتی همی گوید

به شعری ورز حرص و آنکه یابد دیدهٔ بینا

که یارب مر سنایی را سنایی ده تو در حکمت

[...]

حدیث از مطرب و می گو و راز دهر کمتر جو

که کس نگشود ونگشاید به حکمت این معمارا

چو عاشق می‌شدم گفتم که بردم گوهرِ مقصود

ندانستم که این دریا چه موج بی کران دارد

بس آسان می‌نمود اول غم دریا به بوی سود

غلط کردم که یک موجش به صد گوهرنمی‌ارزد

حریم عشق را درگه بود از عقل بالاتر

کسی آن آستان بوسد که جان در آستین دارد

یکی از عشق می لافد یکی طامات می‌بافد

بیا کاین داوری‌ها را به پیش داور اندازیم

به می سجاده رنگین کن گرت پیر مغان گوید

که سالک بی خبر نبود ز راه و رسم منزل ها

شبی تاریک و بیم موج، گردابی چنین هایل

کجا دانند حال ما سبکباران ساحل ها

حسامی را ز شاهان مجازی نیست پروایی

چراکز بخیه‌های ژنده،او هم لشکری دارد

بجو ای دیده در دریای دل آن دُرّ دلجو را

در آبت غوطه خواهم داد تا پیدا کنی او را

محبت باعث رسوایی بسیار می‌گردد

به کویِ عشق اگر جبریل آید خوار می‌گردد

دل از تعلیم غم پیچد معاذاللّه که بگذارم

که غم پیر دبستان است و دل طفل دبستانی

چو آزادند درویشان ز آسیب گران باری

چو محتاجند سلطانان به اسباب جهانبانی

بدا سلطانیا کو را بود رنجِ دل آشوبی

[...]

مرا دل پیر تعلیم است و من طفل زبان دانش

دم تسلیم سر عشره سر زانو دبستانش

همه تلقینش آیاتی که خاموشی است تأویلش

همه تعلیمش اشکالی که نادانی است برهانش

نخست از من زبان بستد که طفل اندر نوآموزی

[...]

گناهم را عذابی باید از دوزخ فزون ترسم

که سوزندم به داغِ هجر فردایِ قیامت هم

مکن‌درجسم‌وجان منزل که این دونست و آن والا

قدم زین هردو بیرون نه نه اینجا باش و نه آنجا

به هرچ ازراه دورافتی چه کفرآن حرف چه ایمان

به‌هرچ‌ازدوست‌وامانی‌چه‌زشت‌آن‌نقش‌وچه زیبا

گواهِ رهرو آن باشدکه سردش یابی ازدوزخ

[...]

مسلمانان مسلمانان مسلمانی مسلمانی

وزین آیین بی دینان پشیمانی پشیمانی

شگفت آید مرا بر دل ازین زندان سلطانی

که در زندان سلطانی منم سلطان زندانی

بمیرید از چنین جانی کزو کفر و هوا زاید

[...]

دلا تا کی درین زندان غربت این و آن بینی

یکی زین چاه ظلمانی برون شو تا جهان بینی

زحرص وشهوت و کینه ببر تازین سپس خودرا

اگر دیوی ملک یابی وگر گرگی شبان بینی

مر این مهمان عرشی را گرامی دار تا روزی

[...]

بسا پیر مناجاتی که بر مرکب فروماند

بسا رندِ خراباتی که زین بر شیرِ نر بندد

مسلمانان به مستوری میازاریدمستان را

بترسید از قضایِ بدکه من هم پارسا بودم