همی تا توانی سخن نرم دار

دل مردمان با سخن گرم دار

کسی را میازار در گفتگوی

به کین و زیان کسان ره مپوی

گرت‌ خواسته ‌هست‌ از آن ‌خواسته

رخ رادمردی کن آراسته

مزن گام با کس به راه فریب

که این راه دارد سر اندر نشیب

مه و پیشوا را گرامی شمار

سخنشان به جان و به دل برگمار

اگر وام ‌خواهی ‌ز خویشان‌ بجاست

ز بیگانه وام ار ستانی خطاست

گرت خویش باشد زن شرمگین

ورا شوی دانای زیرک گزین

جوان خردمند داننده راه

بود همچو ورزیده خاک سیاه

که چون از برش تخم بپراکنی

[...]

سخن جز به اندیشه‌ با کس مکن

یکی مرد باش آشکارا سخن

به مرد بدآیین مده وام هیچ

وگر وام خواهد ازو رخ بپیچ

گه وام دادن ره داد پوی

به آیین بده وام و بیشی مجوی

زن باخرد را ز جان دوست دار

که باشد زن باخرد دستیار

زنی جوی فرزانه و شرمگین

هشیوار و آرام و آرزمگین

تهیدست مرد جوانمرد راد

چو دخت‌ از تو خواهد ببایدش داد

چو شد مرد، کارآگه و خوب‌خیم

نباشد ز درویشی‌اش هیچ بیم

چه باک ارنه بالایش آراسته

[...]

به‌مردم‌بر افسوس و خواری مکن

بویژه به مه‌سال مردکهن

که روزی تو مه‌سال گردی و پیر

همان بینی از رب‌بدکان‌ هژبر

به زندان مکن آبرومند را

میفکن نهال برومند را

(‌جوان گنه کاره دربان مکن

به زندان مر او را نگهبان مکن‌)

کسی کاو ندارد ز یزدان هراس

[...]

چو داری پسر ده به فرهنگیان

دبیری بیاموزش اندر میان

دبیری ورا دیده روشن کند

دلش خرم و مغز گلشن کند

چو خواهی به ‌تیزی‌سرایی سخن

نگه کن بدان گفتهٔ خویشتن

بساگفته کان را نبایست گفت

بسا گفته کآن را نباید نهفت

به‌جای خموشی سخن سر مکن

[...]

بجو راستگو مرد، پیغامبر

کجا راست آید پیامت بسر

کسی کش‌فکندی‌وکردیش‌خوار

مدارش‌ به ‌نزدیک خویش استوار

چو خواهی کنی‌دستکیری زکس

بجوی آبرومند نادسترس

ستوده گوش باش و والامنش

خجسته نهاد و فرارون کنش

مکن خودستایی که وارون شوی

به وارونگی کی فرارون شوی

به نزد خدا و خداوندگار

ز نامرزی خویشتن شرم دار