چار کون آمد ممات سالکان

آن یکی ابیض دوم اسود بدان

پس سیوم اخضر چهارم احمرست

شرح هر یک گر بگویم بهترست

موت ابیض جوع آمد زان سبب

[...]

شیخ ذوالنون مقتدای خاص و عام

آن انیس حضرت رب الانام

آنکه او از جان و دل آگاه بود

رهنمای رهروان راه بود

گفت یک روزی در ایام سفر

[...]

پیر بسطامی چو در میدان شتافت

در مقام قرب جانان راه یافت

آمد الهامش که ای خاص اله

هر چه می‌خواهد دلت از من بخواه

پیر گفتا نیست ما را هیچ خواست

[...]

ای بسا اعمال کان باشد وبال

گفت پیغمبر ازین رو رب مال

هر عمل کان موجب کبر و ریاست

در حقیقت آن عمل جرم و خطاست

نیست بی اخلاص اعمالت قبول

[...]

از خدا تبلی السر ائر می شنو

روز و شب جز در پی نیکی مرو

هر که نیکی می کند با خاص و عام

اوست از قول نبی خیر الانام

بد مباش و بد مگوی و بد مکن

[...]

رهنمای سالکان راه هو

آنکه شد معروف کرخی نام او

با مریدان بود روزی درگذر

دید جمعی از جوانان خمر خور

با شراب و با کباب و با رباب

[...]

عارف حق بوتراب نخشبی

آنکه بود او عارف علم نبی

گفت اکنون هست بیشک هشت سال

تا که از فضل خدای ذوالجلال

خود ندادم هیچ چیزی من به کس

[...]

او چو خورشیدست و ما چون سایه ایم

همچو نور و سایه ما همسایه ایم

تابع نور است سایه روز و شب

نور خواهی گو بیا سایه طلب

هستی سایه یقین از نور دان

[...]

کس مرد تمام تمام است کز تمامی

کند با خواجگی کار غلامی

پس آنگاهی که ببرید او مسافت

نهد حق بر سرش تاج خلافت

بقایی یابد او بعد از فنا باز

[...]

وجود اندر کمال خویش ساری است

تعیّن‌ها اموری اعتباری است

امور اعتباری نیست موجود

عدد بسیار، یک چیز است معدود

ز دریای شهادت چون نهنگ لا برآرد هو

تیمّم فرض گردد نوح را در وقت طوفانش

از این تا آن بسی فرق است زنهار

به نادانی مکن خود را گرفتار

به زیر پرده هر ذره پنهان

جمال جان‌فزای روی جانان

چو برخیزد تو را این پرده از پیش

نمانَد نیز حکم مذهب و کیش

من و تو چون نمانَد در میانه

[...]

ز من جان پدر این پند بپذیر

برو دامان صاحب‌دولتی گیر

که قطره تا صدف را در نیابد

نگردد گوهر و روشن نتابد

ازل عین ابد افتاده با هم

نزول عیسی و ایجاد آدم

در بشر روپوش گشته است آفتاب

فهم کن و اللّٰه اعلم بالصواب

در آن دم که من حق مطلق شوم

نماند دویی جملگی حق شوم

بود علم من علم حیّ علیم

نباشد به جز من خدای عظیم

این طایفه‌اند اهل معنا

باقی همه خویشتن پرستند

فانی ز خود و به دوست باقی

این طرفه که نیستند و هستند

ملک این را دان و دولت این شمر

ذره‌ای زین عالمی از دین شمر‌

هر که مست عالم عرفان بود

بر همه خلق جهان سلطان بود

گر بدانستی ملوک روزگار

[...]

حسن خود را از لباس آرد برون

باز در ذات خودش سازد وطن

کثرت کونین را در خود کشد

بحر وحدت چون که گردد موج زن