بخش ۱۰ - در ذمّ عوام و بازاریان و جهال گوید ذکر مساوی العوان للخواص نفع عام
عامه تا در جهانِ اسبابند
همه در کشتی‌اند و در خوابند
دل عامی چو دیدهٔ یار است
نیم بیمار و نیم بیدار است
گنده و بی‌مزه است صحبت عام
چون سگ پخته و چو مردم خام
زان گروهی که سوی درویشان
نفرت آرد همی خرد زیشان
از دل عامی و بخیل و حسود
کینه آید ولیک ناید جود
مگس و گزدمند مردم دون
نیشی اندر دهان یکی در کون
نه به دل بر نهد جهان پلید
بر سر دیو چتر مروارید
ز آفت نیش یک جهان گزدم
چشم من پر مژه‌ست چون گندم
روی چون ابر از آن دژم دارند
که چو ابر آب در شکم دارند
چون خُره زان سزای قربانند
که خره‌وار مغ مسلمانند
چون مگس روی بهر نان شویند
در چو گربه برای خوان جویند
مزد باشد برای خندیدن
سبلت زن به مزدشان ریدن
گاه شوخی پلید چون مگس‌اند
گاه صحبت به غیض چون دنس‌اند
شوخ همچون مگس ولی‌بانان
طعمهٔ عنکبوت بی‌سامان
بهر پیوند جان مهمان را
روزه فرموده سال و مه جان را
گر یکی میهمان بخوان رسدش
کارد گویی به استخوان رسدش
گر دهند این گره به کوه آوا
نکند کُه بزرگشان به صدا
از پی یک دو لقمه خرد به هیچ
کرده بسیار گونه راه بسیچ
مردم عامه همچو زنبورست
که صلاح از وجودشان دورست
هوس دخلشان چودوزخشان
دفتر خرجشان چو مطبخشان
از پی یک دو لقمهٔ تر و شور
بام و دیوار خز چو گربه و مور
ریششان سال و مه ببردن چیز
از شره مانده بر گذر گه تیز
حاصل سفله چیست جز غم و رنج
قفص تیز چیست جز قولنج
یک دم ار تخته در بغل گیرند
خانهٔ خویش در تبل گیرند
یک دم ار گوش سوی رود آرند
به دو گوز آسمان فرود آرند
شکر ایشان بخواهم ارچه به روز
بشکند زوبه ساعتی صد گوز
ذکرش بر هجاش شیر گواست
ریش مادر غرش بکن که رواست
آمد از چنگشان ز سبلت حیز
در تظلم میان درکهٔ تیز
چون نعامه به گاه نان خوردن
لیک چون مرغ وقت اه کردن
اه کنند از دریغ اه کردن
خه کنند از جواب خه کردن
عامه مانند گردباد بُوَد
که سبک خیز همچو باد بُوَد
به یکی باد خوش شود ناچیز
صورت مرد دارد و تن حیز
عرض عامه بسان نار بُوَد
گرچه بی‌مال و بی‌تبار بُوَد
کرده مجروح چون دد از بیداد
که نه دندان نه ناخنش ماناد
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: در این شعر، شاعر به توصیف شخصیت عامه مردم می‌پردازد و آنها را به خاطر خواب‌آلودگی و سطحی‌نگری‌شان سرزنش می‌کند. او اشاره می‌کند که دل مردم ساده همچون دیدن یار است؛ نیمه بیدار و نیمه بیمار. صحبت‌های عامه بی‌مزه و سطحی است، و آنان به حسادت و کینه‌ورزی معروفند. شاعر با استفاده از تمثیل‌هایی چون مگس و زنبور، به نکوهش آدم‌های دون‌مایه می‌پردازد که به دنبال نفع شخصی هستند و در زندگی دنبال لذت‌های زودگذر می‌گردند.
او شرایط روحی و اجتماعی این افراد را مقایسه می‌کند و می‌گوید زندگی آنها سرشار از غم و رنج است. در نهایت، شاعر به بی‌ارزشی و سادگی معنوی عامه اشاره می‌کند و آنها را به باد تشبیه می‌کند که ظاهری دارد اما در واقعیت خالی و بی‌محتوا هستند. به طور کلی، شعر به نقد اجتماعی و بررسی شخصیت‌های ضعیف و سطحی جامعه می‌پردازد و بر بی‌توجهی آنان به معانی عمیق‌تری از زندگی تأکید می‌کند.
هوش مصنوعی: عموم مردم تا زمانی که در جهان به دنبال وسایل و امکانات هستند، همه در نوعی کشتی‌نشینی قرار دارند و در خواب غفلت به سر می‌برند.
هوش مصنوعی: دل انسان معمولی مانند چشمی است که به یار خود می‌نگرد؛ گاهی در حال بیماری و گاهی در حالت بیداری و هوشیاری است.
هوش مصنوعی: صحبت‌های سطحی و بی‌محتوا شبیه به غذایی بی‌مزه و بی‌فایده است، مثل سگی که پخته شده، در حالی که آدم‌هایی که هنوز ناآگاه و خام هستند، به آن توجه می‌کنند.
هوش مصنوعی: از افرادی که به درویشان کینه دارند، خرد و عقلت هم نسبت به آنها کم می‌شود.
هوش مصنوعی: از دل آدم‌های ساده و حسود، کینه و دشمنی به وجود می‌آید، اما سخاوت و generosity از دل آنها برنمی‌خیزد.
هوش مصنوعی: مگس و حشره‌های ناچیز، مانند انسان‌های پست و بی‌ارزش، فقط به جاهای کوچک و بی‌اهمیت می‌چسبند و در واقع در میان انسان‌های عالی‌قدر جایی ندارند.
هوش مصنوعی: جهان ناپاک بر دل انسان نتواند تسلط یابد و دیو شومی که در دل وجود دارد، با زرق و برق‌های فریبنده نمی‌تواند پوشش زیبایی پیدا کند.
هوش مصنوعی: به خاطر خطرات و آسیب‌های دنیای اطراف، چشم‌های من پر از مژه‌های زیباست که مانند گندم می‌درخشد.
هوش مصنوعی: چهره‌ای مانند ابر دارند، زیرا در دل خود احساس غم و اندوه را پنهان کرده‌اند، همانطور که ابرها حجمی از آب را در خود دارند.
هوش مصنوعی: برخی از افراد به خاطر ترس از ساده‌لوحی یا عدم درک صحیح، به‌گونه‌ای رفتار می‌کنند که نشان‌دهنده‌ی موضع‌گیری آنان است و این رفتار ممکن است به نوعی نشان‌دهنده‌ی فداکاری آنها باشد. اما در واقع، آنها تنها شبیه به افرادی هستند که بدون تفکر و به طور غیرجدی در حال پیروی از دیگران هستند.
هوش مصنوعی: مثل مگس که به دنبال غذا می‌گردد، گربه نیز برای به دست آوردن غذا تلاش می‌کند.
هوش مصنوعی: این ابیات به معنای این است که شادی و خوشحالی ممکن است نشانه‌ای از تلاش و زحمت باشد. به نوعی نشان می‌دهد که برای لذت بردن و لبخند زدن، انسان‌ها باید کار و زحمت بکشند و به نوعی پاداش آن تلاش‌ها، لحظات خوشایند و شاداب است.
هوش مصنوعی: گاهی شوخی و نیش و کنایه‌هایی مانند مگس آزاردهنده‌اند و گاهی صحبت‌ها پر از عصبانیت و خشم‌اند.
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف شخصی می‌پردازد که با ظاهری شاداب و سرزنده به نظر می‌رسد، اما در واقع در دام و مشکلات به دام افتاده است. او مانند مگسی بازیگوش و سرگرم‌کننده به نظر می‌آید، اما در حقیقت در موقعیتی ناامیدکننده و بی‌نظم قرار گرفته است.
هوش مصنوعی: به خاطر ارتباط عمیق و ارزشمند انسان‌ها، مهمان‌نوازی از فراموش‌نشدنی‌ترین سنت‌هاست. این سنت به قدری اهمیت دارد که باید سال و ماه به آن اختصاص یابد و جان انسان‌ها را نیز در این امر در نظر گرفت.
هوش مصنوعی: اگر کسی به مهمانی دعوت شود، مانند این است که به وی کاردی برسد که به استخوانش نفوذ کند.
هوش مصنوعی: اگر این گره را به کوه بدهند، کوه بزرگ اصلاً صدایی از خودش درنمی‌آورد.
هوش مصنوعی: برای به‌دست آوردن یک یا دو لقمه نان، آدم می‌تواند برای رسیدن به هدفش مسیرهای زیادی را طی کند و تلاش‌های زیادی انجام دهد.
هوش مصنوعی: مردم عادی مشابه زنبورها هستند که به نظر می‌رسد به خاطر بی‌توجهی به خوبی‌ها و صلاح‌ها از آنها فاصله دارند.
هوش مصنوعی: از آنجا که خواسته‌ها و آرزوهایشان مثل آتش جهنم است، هزینه‌هایشان نیز مانند مخارج یک آشپزخانه به شدت زیاد است.
هوش مصنوعی: به دنبال یک یا دو لقمه غذای تر و شور هستم؛ مثل گربه‌ای که به دیوار و زمین خزیده و مورچه‌ها را می‌گیرد.
هوش مصنوعی: آنها در گذر زمان و زندگی، بر اثر رویدادها و تجربه‌ها، چیزهایی را از همدیگر می‌آموزند و از مشکلات خود عبور می‌کنند.
هوش مصنوعی: نتیجه زندگی افراد پست و بی‌ارزش جز رنج و ناراحتی نیست و اینکه به چه چیزی محدود و محبوس هستند، جز دردی عمیق و غیرقابل تحمل نیست.
هوش مصنوعی: اگر یک لحظه تخته را در آغوش بگیرند، خانهٔ خود را در صدا بگیرند.
هوش مصنوعی: اگر فقط لحظه‌ای گوش به رود بسپارند، دو پرنده از آسمان فرود می‌آیند.
هوش مصنوعی: اگرچه من روزی به خاطر نعمت‌هایشان شکری می‌طلبم، اما گاهی در یک ساعت چیزی می‌شکند که ارزشش به صد گوز می‌رسد.
هوش مصنوعی: هر وقت نام او را بر زبان بیاوری، مانند شیری در حال غرش است؛ بنابراین، نباید از او ترسید و باید با شهامت از او یاد کرد.
هوش مصنوعی: او از دست آنها نجات پیدا کرد و در حالی که در میانسالی و غمگینی قرار داشت، به سراغ راهی رفت که می‌تواند او را نجات دهد.
هوش مصنوعی: وقتی که نعامه (پرنده‌ای از خانواده شترمرغ) در زمان خوردن نان است، رفتار آرام و مطمئنی دارد، اما وقتی مرغ (پرنده‌ای خانگی) به زمان جوجه‌کشی و درآوردن صدا می‌رسد، هیجان‌زده و مضطرب می‌شود.
هوش مصنوعی: نفس‌های عمیق و آه کشیدن نشانه‌ی حسرت و غم است، و در پاسخ به آن، فقط احساس عدم پاسخگویی و بی‌توجهی وجود دارد.
هوش مصنوعی: عموم مردم مانند گردبادی هستند که بی‌جهت و سبک‌سرانه مانند باد در حال وزیدن‌اند.
هوش مصنوعی: به برخی افراد ممکن است به خاطر ویژگی‌های جزئی و بی‌اهمیت‌شان خوشبختی و خوشی برسد، هرچند که ظاهری معمولی و بدن عادی داشته باشند.
هوش مصنوعی: محبوبیت و شهرت مردم مانند آتش است؛ حتی اگر کسی پول و خانوادگی برجسته نداشته باشد، باز هم می‌تواند در دل‌ها جا پیدا کند.
هوش مصنوعی: او به خاطر ظلم و ستم به شدت آسیب دیده و مثل حیوانی وحشی شده است، طوری که نه دندان دارد و نه حتی ناخن.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
چون بیامد بوعده بر سامند
آن کنیزک سبک زبام بلند
برسن سوی او فرود آمد
گفتی از جنبشش درود آمد
جان سامند را بلوس گرفت
[...]
چیست آن کاتشش زدوده چو آب
چو گهر روشن و چو لؤلؤ ناب
نیست سیماب و آب و هست درو
صفوت آب و گونه سیماب
نه سطرلاب و خوبی و زشتی
[...]
ثقة الملک خاص و خازن شاه
خواجه طاهر علیک عین الله
به قدوم عزیز لوهاور
مصر کرد و ز مصر بیش به جاه
نور او نور یوسف چاهی است
[...]
ابتدای سخن به نام خداست
آنکه بی‌مثل و شبه و بی‌همتاست
خالق الخلق و باعث الاموات
عالم الغیب سامع الاصوات
ذات بیچونش را بدایت نیست
[...]
الترصیع مع التجنیس
تجنیس تام
تجنیس تاقص
تجنیس الزاید و المزید
تجنیس المرکب
[...]
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.