ای پدر، خود پز این سرشتهٔ تو
تو بهی باغبان کشتهٔ تو
حارس بوستان در خانه
سر خر به، که پای بیگانه
هم به علم خودش بده پندی
که نداری جزین پس افگندی
باغ بین را چه غم که شاخ شکست؟
باغبان راست غصهای گر هست
نقد خود را به دست کس مسپار
که پشیمان شوی در آخر کار
طفل را نیست بهتر از دایه
کبک داند نهفتن خایه
طفل کو نورس جهان خداست
به گزافش کهن کنی، نه رواست
زان جهان نورسیده معصومست
مرغ آن بام و شمع این بومست
گر نگه داشتیش، گنج بری
ورنه زحمت کشی و رنج بری
کشتهٔ تست، اگر گلست ار خار،
کشتهٔ خویش را تو خوار مدار
به کمانخانها مهل فرزند
حلق خود چون کمان مکن در بند
کی پسر تیر راست اندازد؟
گر کمان از دویست من سازد
هیزمست این ،کمان دگر باشد
این کمان لایق تبر باشد
خصم با او چو گشت تنگاتنگ
چون کند پهلوان به هیزم جنگ؟
بجز از دستهای تیرانداز
که کند دشمن خود از پی باز؟
تیر خود زین کمان چار منی
چون توانی که بر نشانه زنی؟
چکنی؟ چون نه دزدی و قلاب
شانه و دوش خویش پر قلاب
بس کمانکش ز خانه بیرون جست
کز دو دستش دو شانه بیرون جست
رمی فرمود مصطفی ما را
نه کمانی کشیدن از خارا
شده از زخم زه هر انگشتی
به بزرگی قویتر از مشتی
کی ز انگشت هم چو بادنگان
تیر شاید گذاشت بر پنگان؟
شست باید که خوش نهاد بود
تا خدنگ ترا گشاد بود
شانه و سینه نرم و آسوده
تا نگردد ز جنگ فرسوده
در کمانی سبک خدنگ نهند
در چنین منجنیق سنگ نهند
تیر نتوان که اندرو سازی
مگر آنجاکمان بیندازی
تا به گوشش کشید چون دانی؟
که به دوشش کشید نتوانی
تیغ بیاسب نیک و بازوی گرد
به سر دشمنان نشاید برد
تیر بیمرکب از کمانی سست
بس که بر سینها نشیند چست
پسرت گر قفا خورد زان به
کز قفای کمان رود چون زه
ساده رخ نزد آنکه خویشش نیست
شب چرا میرود؟ که ریشش نیست
مرد بیریش و دختر خانه
نیستند از حساب بیگانه
به شنایش چه میبری چون بط؟
دانش آموزش و فصاحت و خط
کودک خویش را برهنه در آب
چکنی پیش بنگیان خراب؟
گر تو دانستهای، بیاموزش
ورنه، بگذار و بد مکن روزش
بر سر و فرق این چنین شومان
که شکستند مهر معصومان
تیر خود چیست کز کمان آید؟
سنگ شاید کز آسمان آید
هر که او را درست باشد پس
نزود در قفای کودک کس
غم مردی نمیخورد مردی
در جهان نیست صاحب دردی
اکثر کودکان چو زین طرزند
در بزرگی ادب کجا ورزند؟
زان سبب بوی نیمه مردی نیست
مردمی را ز دور گردی نیست
بهتر از پیشه نیست، گردانند
پیشه کاران راست مردانند
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این متن شعری از شاعر بزرگ فارسیزبان، سعدی است که در آن به نکات تربیتی و اجتماعی اشاره دارد. در این شعر، سعدی به پدران توصیه میکند که مراقب فرزندان خود باشند و از آنها در برابر بدآموزیها و تاثیرات منفی جامعه محافظت کنند. او بر اهمیت آموزش صحیح و اخلاقی تاکید میکند و میگوید که فرزندان چون گلی در باغ نیاز به مراقبت دارند.
شاعر همچنین به نقش پدر به عنوان باغبان و سرپرست اشاره میکند که باید فرزندان را به درستی تربیت کند و از واگذاردن آنها به بیگانگان یا به دست سرنوشت جلوگیری کند. عاقبتنگری و مسئولیتپذیری در تربیت فرزندان از دیگر پیامهای اصلی این شعر است.
در انتها، سعدی یادآوری میکند که فرزندان به خصوص در سنین خردسالی نیازمند توجه و آموزش دیدن هستند تا بتوانند در بزرگسالی به انسانهای مفیدی تبدیل شوند. به طور کلی، پیام شعر اهمیت تربیت، شناخت و مراقبت از فرزندان را به تصویر میکشد.
هوش مصنوعی: ای پدر، تو خود را به خوبی پرورش دادهای، همانطور که باغبان با دقت و محبت، گیاهان خود را میکارد و پرورش میدهد.
هوش مصنوعی: نگهبان باغ در خانهاش در حال استراحت است و بیگانهها به راحتی وارد میشوند.
هوش مصنوعی: به او توصیه کن که از دانشی که دارد بهره بگیرد، زیرا جز این راهی برای جلوگیری از نتایج ناگوار نخواهد داشت.
هوش مصنوعی: باغی که شاخ و برگش آسیب دیده، چه نگرانی دارد؟ تنها باغبان ممکن است برای این موضوع نگران باشد.
هوش مصنوعی: پول یا داراییات را به کسی نسپار که بعداً از این کار پشیمان شوی.
هوش مصنوعی: کودک بهتر از هر کسی میداند که چگونه باید در آغوش دایهاش آرام بگیرد و خود را پنهان کند.
هوش مصنوعی: کودک که تازه به دنیا آمده، مظهر نور و زیبایی خداوند است و درست نیست که به سادگی او را مورد بیاحترامی قرار دهی یا کهنهاش کنی.
هوش مصنوعی: از آن دنیای تازه و پرنور، پرندهای است که بر روی این بام نشسته و شمعی در این سرزمین روشن کرده است.
هوش مصنوعی: اگر آن را محافظت کنی، ارزشمند و باارزش خواهد بود، وگرنه باید سختی و زحمت بکشی.
هوش مصنوعی: اگر عشق تو باعث نابودی من شود، حتی اگر به شکل یک گل باشد یا یک خار، تو نباید ارزش عاشقانهام را بیاهمیت بشماری.
هوش مصنوعی: به فرزندانت اجازه نده که مانند تیر در کمان، در زندگی تحت فشار و محدودیت قرار بگیرند.
هوش مصنوعی: چه زمانی پسر تیر را به درستی پرتاب خواهد کرد، اگر حتی کمان را از دویست من بسازد؟
هوش مصنوعی: این هیزم است و این یکی کمان دیگر است و این کمان برای تبر مناسب است.
هوش مصنوعی: وقتی دشمن به او نزدیک و درگیر شد، قهرمان چگونه باید در این شرایط به جنگ ادامه دهد؟
هوش مصنوعی: جز به خاطر تیراندازانی که دشمن را هدف قرار میدهند، چه کسی میتواند به دشمن خود بازگردد؟
هوش مصنوعی: اگر تیر خود را از این کمان چهارپهلوی من پرتاب کنی، چگونه میتوانی به هدف برسی؟
هوش مصنوعی: آیا میزنی؟ زیرا نه دزدی داشتهای و نه به شانه و دوش خود زخمی وارد کردهای.
هوش مصنوعی: چقدر تیرکمان او به سرعت از خانه خارج شد که با هر دو دستش دو شانه نیز از آن بیرون آمد.
هوش مصنوعی: حضرت محمد (ص) به ما دستور میدهد که به شیوهای دیگر عمل کنیم و به جای اینکه با کمان و تیر به جنگ بپردازیم، از روشها و ابزارهای دیگر بهره ببریم.
هوش مصنوعی: هر زخمی که از تیر به وجود آمده، به اندازهای بزرگ و قدرتمند است که تأثیرش از یک مشت قویتر است.
هوش مصنوعی: کی میتواند از انگشت مانند تیر، به نرمی و سرعتی که در بادکنک وجود دارد، بگذارد و بر پنگان اثر بگذارد؟
هوش مصنوعی: برای اینکه تیر تو به هدف بخورد، باید که دست تو به خوبی آماده و توانمند باشد.
هوش مصنوعی: شانه و سینه باید راحت و نرم باشند تا از جنگ و سختی خسته نشوند و فرسوده نگردند.
هوش مصنوعی: در یک کمان سبک، تیر را قرار میدهند و در چنین منجنیق، سنگ را میگذارند.
هوش مصنوعی: با تیر نمیتوانی چیزی بسازی مگر اینکه آن را از پرتاب به سمت هدف دور کنی.
هوش مصنوعی: او به خوبی متوجه شد که چطور میتواند سنگینی بار را به دوش دیگران بیاورید و خود را از آن رها کند.
هوش مصنوعی: تیغ بدون اسب خوب است و نمیتوان با بازوی نیرومند به سر دشمنان حمله کرد.
هوش مصنوعی: تیر بدون یال و دمی از کمان ضعیف، به راحتی بر سینههایی سنگین قرار میگیرد.
هوش مصنوعی: اگر پسرت در نقطهای از زندگی به مشکل برخورد کند، این به این معناست که مانند تیر از کمان رها میشود و به سوی هدف خود میرود.
هوش مصنوعی: اگر کسی که شب را میبیند هیچ نسبتی با آن نداشته باشد، نمیتواند درک کند چرا شب به سراغش میآید؛ چون او هیچ پیوندی با شب ندارد.
هوش مصنوعی: مردی که ریش ندارد و دختران خانه، از جمع خانواده و مسائل آن جدا نیستند.
هوش مصنوعی: چرا نگرانی دربارهٔ سواد و بلاغت و خط خود داری، وقتی که مثل بوقلمون بیخبر از آگاهی هستی؟
هوش مصنوعی: آیا میتوانی فرزندت را عریان در آب بیندازی و به تماشای خراب شدن آن بنگاری؟
هوش مصنوعی: اگر تو چیزی میدانی، آن را یاد بده؛ اما اگر نمیدانی، بهتر است از آن بگذری و کار بدی نکن.
هوش مصنوعی: این شعر به توصیف وضعیتی میپردازد که در آن، دشمنان و مخالفان به شدت به شخصیتهای پاک و معصوم آسیب رساندهاند. در واقع، این بیت نشاندهندهی مظلومیت و فشارهاییست که بر سر شریفترین و بیگناهترین افراد وارد آمده است. شاعری به نقد رفتار شوم و تجاوز به حقوق این افراد اشاره کرده و حس درد و انزجار خود را از این وضعیت ابراز میکند.
هوش مصنوعی: این بیت به این صورت بیان میشود که هر چیزی که از کمان پرتاب میشود، تیر است و هر چیزی که از آسمان میافتد، ممکن است سنگ باشد. به عبارت دیگر، هر پدیدهای جایی دارد و از منبع خاصی نشأت میگیرد.
هوش مصنوعی: هر کسی که به درستی و شایستگی رفتار کند، نباید به دنبال آزار و اذیت دیگران، به ویژه کودکان باشد.
هوش مصنوعی: هیچ مردی در جهان وجود ندارد که از غم دیگری بگوید، زیرا هیچکس به اندازه کافی درد و رنج را تحمل نکرده است.
هوش مصنوعی: اکثر کودکان وقتی بزرگ میشوند، در کجای ادب تربیت خواهند شد؟
هوش مصنوعی: به خاطر بوی نیمهمردی، افراد نمیتوانند از دور به آداب و رفتار انسانی دست یابند.
هوش مصنوعی: بهترین شغل، شغلی است که انسانها با تلاش و درستکاری انجام دهند و افرادی که در این راه فعالیت میکنند، مردانی درستکار و قابل احترام هستند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
چون بیامد بوعده بر سامند
آن کنیزک سبک زبام بلند
برسن سوی او فرود آمد
گفتی از جنبشش درود آمد
جان سامند را بلوس گرفت
[...]
چیست آن کاتشش زدوده چو آب
چو گهر روشن و چو لؤلؤ ناب
نیست سیماب و آب و هست درو
صفوت آب و گونه سیماب
نه سطرلاب و خوبی و زشتی
[...]
ثقة الملک خاص و خازن شاه
خواجه طاهر علیک عین الله
به قدوم عزیز لوهاور
مصر کرد و ز مصر بیش به جاه
نور او نور یوسف چاهی است
[...]
ابتدای سخن به نام خداست
آنکه بیمثل و شبه و بیهمتاست
خالق الخلق و باعث الاموات
عالم الغیب سامع الاصوات
ذات بیچونش را بدایت نیست
[...]
الترصیع مع التجنیس
تجنیس تام
تجنیس تاقص
تجنیس الزاید و المزید
تجنیس المرکب
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال یک حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.