خلق را چون نظر به صورت بود
وطن و منزلی ضرورت بود
چون شود منزل و وطن معمور
بی‌زن و خادمی نگیرد نور
تا اگر بگذرد ازین چندی
هم بماند ز هر دو فرزندی
که نگهدارد آن در خانه
نگذارد به دست بیگانه
زانکه از مال غم ندارد مرد
چون بداند که دوست خواهد خورد
عادت زیستن چنین بودست
شربت مرگ و مردن این بودست
پس چو ناچار شد که خواهی زن
گرد رانی به جوی بی‌گردن
زن دوشیزه خواه و نیک نژاد
تا ترا بیند و شود بتو شاد
کانکه با شوهری دگر بوده است
پیش او عشوهٔ تو بیهوده است
و گرش صورت و درم باشد
خود فتوحیست این و کم باشد
اصل در زن سداد و مستوریست
و گرش ایندو نیست دستوریست
چونکه پیوند شد، به نازش دار
بر سرخانه سر فرازش دار
تو در آیی ز در، سلامش کن
او درآید، تو احترامش کن
هر زمانش به دلنوازی کوش
وقت خلوت به لطف و بازی کوش
صاحب رخت و چیز دار او را
پیش مردم عزیز دار او را
از سخنهای خوب و گفتن خوش
به نماز و به طاعتش در کش
میکن ار بینی از خرد نورش
به نصیحت ز بام و در دورش
راه بیگانه در سرای مده
پیرزن را به خانه جای مده
بیضرورت روا مدار به فال
راه لولی و مطرب و دلادل
دل خویشان او مدار دژم
هر یکی را به قدر میخور غم
تا ز لطف تو شرمسار شود
به مراد تو سازگار شود
با زن خویشتن دو کیسه مباش
وان چه دارد به سوی خود متراش
زن چو داری، مرو پی زن غیر
چون روی در زنت نماند خیر
هر چه کاری همان درود توان
در زیان گارگی چه سود توان؟
زن کنی، داد زن بباید داد
دل در افتاد، تن بباید داد
آنکه شش ماه در سفر باشد
دو دیگر به راه در باشد
چار در شهر روز می خوردن
شب خرابی و جنگ و قی کردن
دل به بازارها گرو کرده
کهنه را هشته، قصد نو کرده
برده خاتون به انتظارش روز
او بخفته ز خستگی چون یوز
این گنه را که عذر داند خواست؟
وین تحکم به مذهب که رواست؟
کد خدایی چنین به سر نرود
زن ازین خانه چون بدر نرود؟
بشر در روم و تاجر اندر هند
چون نیاید به خانه فاجر و رند؟
در سفر خواجه بی‌غلامی نیست
بی می و نقل و کاس و جامی نیست
پیش خاتون جز آب و نان نبود
و آنچه اصلست در میان نبود
این نه عدلست و این نه داد، ای مرد
خانه خود مده به باد، ای مرد
به ازین کرد باید اندیشه
تا نیاید شغال در بیشه
تو که مردی، نمیکنی صبری
چه کنی بر زنان چنین جبری؟
خواجه چون بی‌غلام دم نزند
زن پاکیزه نیز کم نزند
بندهٔ خوب در حرم نبرند
آتش و پنبه پیش هم نبرند
کار ایشان اگر ز فتنه بریست
قصهٔ یوسف و زلیخا چیست؟
پیش روباه مینهی دنبه
می‌خروشی که: «تله می‌جنبه»
هر که غیرت نداشت دینش نیست
آن ندارد کسی که اینش نیست
زن کنی، خانه باید و پس کار
بعد از آن بنده و ضیاع و عقار
ملک را آب و بندگان را نان
خانه را خرج و خرج را مهمان
طفل کوچک چو بهر نان بگریست
چه شناسد که نحو و منطق چیست؟
میل کودک به گردگان و مویز
بیش بینم که بر خدای عزیز
چون اسیر و عیال‌مند شوی
به سر و پای در کمند شوی
طمع از لذت حضور ببر
سوی ظلمت شو و ز نور ببر
نان و هیزم کشی چو حمالان
روز و شب تا سحر ز غم نالان
بندگی نان کشیدنست به رنج
خواجه نامی ولیک بنده بسنج
خواجگی راحتست و آزادی
تو به رنج و به بندگی شادی
گر ندانی سزای گردن گول
غل دیوست،یا دو شاخهٔ غول
هم چو دزدان نشسته بر زانو
کرده او را دو شاخه کدبانو
کنده در پای و بند بر گردن
چون توان فخر خواجگی کردن؟
روز تا شب بلا و بار کشی
تا شبش تنگ در کنار کشی
از تو خاتون چو گردد آبستن
نتوان راه زادنش بستن
چون بزاد، ار نرست اگر ماده
خرج باید دو مرده آماده
پسران را قبای روسی کن
دختران را به زر عروسی کن
ز در دوستان به ماتم و سور
نتوانی شدن به کلی دور
خواجگی نیست، این بلای تنست
با چنین کمزنی چه جای زنست؟
بندگی کن، که خواجه خوانندت
گر امیری کنی برانندت
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به بررسی جایگاه زن و مرد در زندگی خانوادگی و اجتماعی می‌پردازد. شاعر تاکید می‌کند که خانه بدون زن و خدمتکار نمی‌تواند نور و زندگی داشته باشد. او به اهمیت احترام، محبت و حسن‌رفتاری با همسر اشاره کرده و می‌گوید که مرد باید به زن خود اهمیت دهد و او را عزیز بدارد. همچنین، شاعر به لزوم دوری از خیانت و توجه به حقوق زن در زندگی مشترک اشاره می‌کند و از مشکلات و دشواری‌های مردان در تامین زندگی یاد می‌کند.
شاعر به این موضوع می‌پردازد که زندگی زناشویی نیازمند تلاش و فداکاری است و مردان باید درک کنند که مسئولیت آنها فراتر از کار کردن برای تأمین ضروریات زندگی است. در نهایت، او به خطرات زندگی آنهایی که به باندها و لذت‌های ناپایدار روی می‌آورند، هشدار می‌دهد و به اهمیت وفاداری و تعهد در روابط زناشویی تاکید می‌کند.
هوش مصنوعی: مردم برای زندگی و سکونت به جایی نیاز دارند که در آن احساس راحتی و امنیت کنند.
هوش مصنوعی: وقتی که خانه و محل زندگی پر رونق باشد، اما بدون زن و خدمتکار، آنجا روشنی و زندگی نخواهد داشت.
هوش مصنوعی: تا زمانی که مدتی بگذرد، از هر دو، نشانه‌ای باقی می‌ماند.
هوش مصنوعی: کسی باید مراقب باشد که آن چیز ارزشمند را در خانه نگه دارد و نگذارد به دست دیگران بیفتد.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که مردی که از ثروت خود دل‌نگران نیست، زیرا می‌داند که دوستش آن را با محبت و با نیت خوب مصرف خواهد کرد. در واقع، او به این دوستانه بودن و حسن نیت دوستش اطمینان دارد و به همین خاطر از نگرانی در مورد مال خود آزاد است.
هوش مصنوعی: زندگی به این شکل بوده است که نوشیدن شربت مرگ و تجربه مرگ جزئی از آن است.
هوش مصنوعی: زمانی که ناچار هستی که به همسری انتخاب کرده‌ای، آن را به راحتی بپذیر و از آن دوری نکن.
هوش مصنوعی: زن باکره و با اصالت، وقتی که تو را ببیند، خوشحال می‌شود.
هوش مصنوعی: اگر کسی قبلاً با همسر دیگری بوده باشد، نشان دادن عشق و محبت به او در حال حاضر بی‌فایده است.
هوش مصنوعی: اگرچه زیبایی و مال و ثروت داشته باشد، همین که به آن مفتخر شوید، خودش یک پیروزی است و ممکن است ارزش کمتری داشته باشد.
هوش مصنوعی: زن از اصل خود پایبند به پیروی و پوشیدگی است و اگر این دو ویژگی در او نباشد، لازمه‌ای برای او وجود ندارد.
هوش مصنوعی: زمانی که دو نفر به هم متصل و پیوند می‌یابند، باید با احترام و محبت بر سر منزلت و مقام یکدیگر توجه کنید.
هوش مصنوعی: اگر کسی از در به خانه وارد شد، به او سلام کن و وقتی وارد شد، به او احترم بگذار.
هوش مصنوعی: هر زمانی که در دل کسی جایی داری، در لحظات تنهایی با صرف محبت و شادی، سعی کن ارتباطی دلنشین برقرار کنی.
هوش مصنوعی: کسی که صاحب زیبایی و مال و اموال است، باید در میان مردم محترم و عزیز باشد.
هوش مصنوعی: به خاطر زیبایی‌های کلام و خوش‌بیانی، به نماز و بندگی خداوند بپرداز.
هوش مصنوعی: اگر به خوبی نگاه کنی، از خرد و دانایی او نوری می‌بینی که نصیحتش مانند یک چراغ در دوردست‌ها راه را روشن می‌کند.
هوش مصنوعی: در اینجا به این موضوع اشاره شده که نباید بیگانه را به خانه راه بدهی و همچنین نباید به کسی که در خانه‌تان نیست و متعلق به شما نیست، اجازه دهید در آن خانه بماند. این بیانگر احتیاط و محافظت از حریم شخصی است.
هوش مصنوعی: بیهوده به دنبال خوشگذرانی و لذت‌جویی نروید، زیرا این کارها تنها وقت شما را تلف می‌کند و به هیچ‌گونه سودی نخواهد انجامید.
هوش مصنوعی: دل‌های نزدیکان را از غم و اندوه دور نگه‌دار و برای هر یک به اندازه‌ای که حقشان است، غم و درد تحمل کن.
هوش مصنوعی: تا زمانی که لطف تو وجود دارد، شخص خجالت‌زده خواهد شد و به خواسته‌های تو سازگار خواهد گشت.
هوش مصنوعی: با همسر خود مانند شخصی که دو کیسه دارد رفتار نکن و آنچه را که او در اختیار دارد به سمت خود نکش.
هوش مصنوعی: اگر همسری داری، به دنبال زنی دیگر نرو؛ زیرا وقتی در کنار همسرت نباشی، خیر و خوشحالی از زندگی‌ات دور خواهد شد.
هوش مصنوعی: هر چه عملی که انجام می‌دهی، همان نتیجه‌ای که می‌گیری. پس اگر در کارهایت زیان ببینی، چه فایده‌ای خواهد داشت؟
هوش مصنوعی: اگر زن بگیری، باید برای او حقوق او را رعایت کنی و دل خود را به او بدهی. همچنین باید جسم خود را نیز به او تقدیم کنی.
هوش مصنوعی: کسی که شش ماه در سفر است، باید دو ماه دیگر هم آماده‌ی سفر باشد.
هوش مصنوعی: در شهر، در طول روز مشغول خوش گذرانی و لذت بردن هستند، اما در شب با خرابی‌ها، جنگ‌ها و مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند.
هوش مصنوعی: دل به بازارها سپرده شده و چیزهای کهنه را کنار گذاشته، به دنبال نو و تازه است.
هوش مصنوعی: خاتون در انتظار بیدار شدن او است و به دلیل خستگی، روز را خوابیده مانند یوزی که به خواب رفته است.
هوش مصنوعی: چه کسی می‌تواند این گناه را با عذر توجیه کند؟ و این تسلط بر مذهب، آیا جایز است؟
هوش مصنوعی: هرگز یک زن نمی‌تواند در این خانه خوشبخت باشد، اگر که از این جا خارج شود، زیرا که اینجا به او آرامش و امنیت می‌دهد.
هوش مصنوعی: بشر در شهر روم زندگی می‌کند و تاجر در هند است. چگونه ممکن است که این افراد به خانه کسی بیایند که نابکار و فاسد است؟
هوش مصنوعی: در سفر خواجه، بدون همراهی غلام و سرو سامان مناسب، چیزی نیست. بدون شراب و نقل و کاسه و جام، نیازی به سفر نیست.
هوش مصنوعی: در حضور خانم فقط آب و نان وجود داشت و هیچ چیز اساسی و مهمی در میان نبود.
هوش مصنوعی: این کار نه عادلانه است و نه منصفانه، ای مرد، خانه‌ات را به خطر نینداز. ای مرد.
هوش مصنوعی: باید دقت کنیم و فکر کنیم که چگونه بتوانیم از ورود خطر به محیط خود جلوگیری کنیم.
هوش مصنوعی: تو که مرد هستی، چرا صبر و تحمل نداری؟ چرا بر زنان چنین ظلم و ستم می‌کنی؟
هوش مصنوعی: هرگاه شخص محترمی زبان به سخن نمی‌گشاید، این نشان دهنده اهمیت و جایگاه اوست، همچنین زنان پاکدامن نیز برای حفظ نام و حیثیت خود در معاشرت‌ها کمتر صحبت می‌کنند.
هوش مصنوعی: یک انسان خوب را در مکان مقدس نباید به دردسر انداخت و نباید او را با چیزهای ناپسند و بی‌معنی درگیر کرد.
هوش مصنوعی: اگر اعمال ایشان از فتنه و آشوب به دور است، پس داستان یوسف و زلیخا چه معنا دارد؟
هوش مصنوعی: اگر به روباه دنبه‌ات را نشان‌دهی و نگران شوق او برای شکار باشی، این نشانه‌اش این است که خود را در تله‌ای که برایت آماده شده، قرار داده‌ای.
هوش مصنوعی: هر کسی که غیرت نداشته باشد، دین و ایمانش هم واقعی نیست. چنین فردی در حقیقت هیچ چیز ارزشمندی ندارد.
هوش مصنوعی: اگر همسر بگیری، ابتدا باید برای او خانه‌ای فراهم کنی و پس از آن مسئولیت‌های دیگر مانند امور مالی و مالکیت‌ها را برعهده بگیری.
هوش مصنوعی: دولت یا حکومت نیاز به آب دارد، در حالی که مردم برای زندگی به نان احتیاج دارند. خانه باید هزینه‌ها را تأمین کند و مهمان باید مورد توجه قرار گیرد.
هوش مصنوعی: کودک کوچک وقتی برای به دست آوردن نان گریه می‌کند، چه می‌داند که قواعد و اصول علمی چیست؟
هوش مصنوعی: تمایل کودک به زینت‌ها و لذت‌ها را بیش از پیش می‌بینم که همچنین بر خداوند بزرگ تأکید دارد.
هوش مصنوعی: وقتی که گرفتار و وابسته به دیگران می‌شوی، به صورت کامل در چنگال محدودیت‌ها می‌افتید.
هوش مصنوعی: اگر از لذت بودن در کنار محبوب دست بکشید و به سمت تاریکی بروید، از روشنایی دور شوید.
هوش مصنوعی: کسی که نان و هیزم را مانند باربران در روز و شب حمل می‌کند، تا سپیده‌دم به خاطر غم و اندوهش ناله می‌کند.
هوش مصنوعی: عبارت به این مفهوم اشاره دارد که خدمتگزاری و بندگی اغلب با زحمات و سختی‌های زیادی همراه است. در این راه، نام و مقام ارباب اهمیت دارد، اما در نهایت، ارزش واقعی یک بنده به توانایی و شایستگی‌های او بستگی دارد.
هوش مصنوعی: درست است که زندگی در رفاه و راحتی به نظر می‌رسد، اما آزادی واقعی با تحمل سختی‌ها و قبول شرایط دشوار به دست می‌آید.
هوش مصنوعی: اگر نمی‌دانی که سزاوار جانت چیست، باید بدانی که این راه به دیوانگی یا به نتایج وحشتناک می‌انجامد.
هوش مصنوعی: شخصی که به زانو نشسته، مانند دزدان عمل کرده و او را به دو طرف تقسیم کرده است، به نوعی که به حالتی غیرطبیعی و تسلیم درآمده است.
هوش مصنوعی: چطور می‌توان به مقام و افتخار خود ببالیم در حالی که مانند درختی کنده شده، ریشه‌اش در زمین است و زنجیر بر گردنش آویخته؟
هوش مصنوعی: روز تا شب با مشکلات و سختی‌ها روبرو می‌شوی و باید تا پایان شب آنها را تحمل کنی.
هوش مصنوعی: وقتی که زنی به زودی مادر خواهد شد، هیچ راهی برای جلوگیری از زایمان او وجود ندارد.
هوش مصنوعی: اگر کسی به دنیا بیاید و نر نباشد، باید در زمان نیاز، دو شخصیت قوی و آماده برای کمک داشته باشد.
هوش مصنوعی: پسران را با لباس‌های شیک و خوش‌رنگ بپوشان و برای دختران جشن و شادی و طلا و زرق و برق فراهم کن.
هوش مصنوعی: از در دوستی نمی‌توان به‌طور کامل از غم و شادی فاصله گرفت.
هوش مصنوعی: این حالت و مشکل از خودت است، نه از کسی دیگر. با این ضعف و ناتوانی، چه نیازی به زن داری؟
هوش مصنوعی: اگر به بندگی و خدمت مشغول شوی، دیگران تو را مورد احترام قرار می‌دهند و اگر به مقام و قدرت بیفتی، ممکن است تو را طرد کنند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
چون بیامد بوعده بر سامند
آن کنیزک سبک زبام بلند
برسن سوی او فرود آمد
گفتی از جنبشش درود آمد
جان سامند را بلوس گرفت
[...]
چیست آن کاتشش زدوده چو آب
چو گهر روشن و چو لؤلؤ ناب
نیست سیماب و آب و هست درو
صفوت آب و گونه سیماب
نه سطرلاب و خوبی و زشتی
[...]
ثقة الملک خاص و خازن شاه
خواجه طاهر علیک عین الله
به قدوم عزیز لوهاور
مصر کرد و ز مصر بیش به جاه
نور او نور یوسف چاهی است
[...]
ابتدای سخن به نام خداست
آنکه بی‌مثل و شبه و بی‌همتاست
خالق الخلق و باعث الاموات
عالم الغیب سامع الاصوات
ذات بیچونش را بدایت نیست
[...]
الترصیع مع التجنیس
تجنیس تام
تجنیس تاقص
تجنیس الزاید و المزید
تجنیس المرکب
[...]
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال یک حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.