آگاه باشید که نفس مردم جزء است نه اثر از نفس کلی و دلیل بر درستی، این قول آنست که نفسهای مردم فعل کل خویش همی کند اندر پدید آوردن شکلها و صورتها و صنعتهای عجب کردن از بهر کشیدن منفعت را بخویشتن و دور کردن مضرت از خویشتن و نیز از کشیدن منفعت بجز از خویشتن بر مثال نگاشتن نفس کلی مر طبیعت را و نهادن نوعها و شکلها و صورتها اندرو و پدید کردن قوتهای طبیعی از جهت کشیدن منفعتها و دور کردن مضرتها از انواع حیوان اندر وقتی دون وقتی پس بدین سبب پیدا شد که آنک اندر مردم است نفس جزئی است از نفس کلی.
و دیگر دلیل بر آنک نفس مردم جزئیست از نفس کلی نه اثر اوست آنست که اثر آهنگ نکند ببر رسیدن بر علت موثر خویش چنانک همی مردم آهنگ کند ببر رسیدن بر عقل که علت نفس کل است، و اثر را علم لازم نباید و هرگز اندر موثر خویش نرسد چنانک دبیری اندر دبیر اثر است و هرگز دبیری از دبیر خویش خبر ندارد، و چون یافتیم نفس جزئی را که آهنگ کرد سوی اندر رسیدن بعقل کل که او علت نفس کل است یقین شدیم که آن نفس که اندر مردم است او جزء است از نفس کلی بذات، و اثر از نفس گفتار است نه ذات اوست، و گفتار بذات خویش نادانست و نفس داناست و گفتار را علم و تمیز نیست دیگر آنست که اگر نفس مردم اثر بودی از نفس کلی و نفس کلی بجزئی پیوسته است بخواندن مرورا برسولان سوی خویش و دادن نطق مرو را و این همه از پیوند نفس کل است با نفس جزئی آن وقت سزاوار با ناسزاوار پیوسته بودی و اندر حکمت چنین نشاید و اثر پذیر از موثر اندر پذیرفتن انباز و همراز باشند بر مثال پذیرش چیزهای طبیعی اثر از آفتاب و اثر از اثر فاضلتر و شریفتر نباشد و نفسها را یک بر دیگر شرف و فضل سخت بسیارست بپاکی و صلاح و پلیدی و فساد پس درست شد که نفس جزئی که اندر مردم است نه اثر است از نفس کلی بلکه جزء است ازو.
وگر نفسها از نفس کل اثر بودی همه یکسان بودندی، اما اندر اول حال که علم نپذیرفته است نفس مردم از نفس کلی اثر باشد، از بهر آنک اندر آغاز پیوستن نفسی بجسد همه یکسان باشد، و چون علم پذیرفتند اجزا نفس کل شوند بر تفاوت چنانک جزئی بزرگ تر از باشد و شریف تر و بدین قول که گفتیم نفس کل جز است نه اثر نه آن خواستیم که جزء پاره یی از اوست کهتر و مهتر، ولکن آن خواستیم که پیدا کنیم که جوهر نفس مردم جوهر نفس کل است و باقی است و همچنو بپذیرفتن علم و ناچیز شونده نیست چون اثر از موثر کش بموثر خویش رسیدن نباشد.
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: نفس انسانها جزء از نفس کلی است و نه اثر آن. دلیل این موضوع این است که نفسهای فردی انسانها، به طور مستقل، شکلها و صورتها را میآفرینند تا منافع خود را به دست آورند و ضررها را از خود دور کنند. نفس کلی از طبیعت و نوعها و صورتها شکل میگیرد و تواناییهای طبیعی به وجود میآورد.
در ادامه، گفته میشود که اثر نمیتواند به علت خود برسد، در حالی که انسانها میتوانند به عقل کل، که علت نفس کلی است، دست یابند. همچنین، هیچ اثر دیگری از موثر خویش با خبر نیست. از این رو، مشخص میشود که نفس جزیی انسانها، جزء از نفس کلی است و نه اثر آن.
اگر فرض کنیم که نفسهای فردی اثر از نفس کلی بودند، همه انسانها باید یکسان میبودند. اما در واقع، در ابتدا که علم ندارند، همه یکساناند و به محض پذیرفتن علم، تفاوتهایی ایجاد میشود. بنابراین، نفس جزیی انسانها نه اثر که جزء اصلی نفس کلی است و جوهر آن همچنان باقی است و در برابر علم، کمرنگ نخواهد شد.
هوش مصنوعی: به این نکته توجه کنید که نفس افراد بخشی از نفس کلی است و این به صحت این گفته اشاره دارد که نفسهای انسانها در ایجاد شکلها، صورتها و صنایع مختلف، بر اساس نیاز به کسب منفعت و دور کردن ضرر از خود، فعالیت میکنند. همچنین، در این فرایند، آنها به نوعی منفعت خود را از دیگران نیز تأمین میکنند. این مسأله مشابه پیدایش طبیعت و شکلهایی است که در آن نحوه وجودی دارند، و در نتیجه، قوتهای طبیعیای که برای تأمین منفعت و دور کردن ضرر در انواع موجودات زنده به وجود میآید. بنابراین، وجود نفسهای افراد نشاندهنده این است که آنها جزئی از نفس کلی به حساب میآیند.
هوش مصنوعی: نفس انسانها بخشی از یک نفس کلی است و نمیتواند به تنهایی اثرگذار باشد. این بدان معناست که نفس فردی نمیتواند خود را به علوات کلی برساند، همانطور که انسانها به عقل خود ارجاع میدهند که دلیل کل وجود آنهاست. علم و دانایی به اثرات ناشی از نفس نیاز ندارد و هرگز نمیتواند به طور مستقیم به علت خود دست یابد. تفکر مانند نوشتن است، که نویسنده هیچگاه از نوشته خود به طور کامل خبر ندارد. هنگامی که ما نفس جزئی را مییابیم که در تلاش است تا به عقل کلی، که علت نفس کل است، برسد، در مییابیم که نفس انسان جزئی از نفس کلی است. نفس به خودی خود نادان است و فقط در گفتار خود است که اثرات را نشان میدهد. اگر نفس انسانها تنها اثر از نفس کلی بود، باید تمامی انسانها به یکدیگر مرتبط میشدند و این ارتباط به نیکی و بدی میانجامید، که در حکمت چنین چیزی امکانپذیر نیست. در واقع، نفس انسان، اثر نیست بلکه بخشی از نفس کلی است و این نشاندهنده ارتباط تحولی بین آنهاست.
هوش مصنوعی: اگر تمام نفسها از یک نفس کلی تأثیر میپذیرفتند، همه یکسان بودند. اما در ابتدا که نفس انسانها علم را نپذیرفته، از نفس کلی تأثیر میگیرند، در واقع در آغاز پیوستن نفس به بدن همه شبیه یکدیگرند. اما زمانی که علم را میپذیرند، اجزای نفس کلی متفاوت میشوند، به طوری که برخی بزرگتر و شریفتر از دیگران میگردند. هدف ما این است که بفهمیم جوهر نفس انسانها همان جوهر نفس کلی است و باقی میماند. این جوهر با پذیرش علم، بیاهمیت نمیشود، زیرا تأثیر هر پدیده به خود آن پدیده مرتبط نیست.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی آهنگهایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیهای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 شما حاشیه بگذارید ...
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.