و مخفی نماند که کسی که در راه خدا انفاق مال می کند باید بداند که از برای آن آدابی چند است:
یکی آنکه چون به دل او بگذرد که مالی در راه خدا بدهد و این قصد را بکند بداند که شیطان از آن غافل شده و ملک به دل او نظر افکنده است و فرصت را غنیمت شمارد و به زودی قصد خود را به جا آورد، که در تأخیر، آفات بسیار و عوایق زمان بی شمار است.
و دوم آنکه چون به احتیاج کسی مطلع شد یا گمان برد، پیش از اظهار کردن به او انفاق کند و آبروی او را محافظت کند و نگذارد که مضطر به سئوال شود، زیرا که بعد از سئوال، آنچه می دهد قیمت آبروئی است که ریخته است، و احسان تام نیست.
«حضرت امیرالمومنین علیه السلام از برای شخصی که امید به حضرت داشت چیزی فرستاد، و آن مرد هرگز از کسی چیزی نمی طلبید، نه از آن حضرت و نه از غیر او شخصی عرض کرد که این مرد هرگز چیزی از تو سئوال نکرده است و از آنچه فرستادی کمتر هم کفایت او را می کرد حضرت فرمود که خدا مثل تو را در میان مومنین بسیار نکند، من عطا می کنم و تو بخل می ورزی؟ هر گاه من کسی را که امید به من دارد عطا نکنم مگر بعد از سئوال او، پس به او نداده ام مگر قیمت آنچه را از او گرفته ام، زیرا که او در معرض این در آورده ام که آبروئی را که در پیش خدای من بر خاک می مالد بریزم».
سوم آنکه صدقات خود را در یکی از اوقات شریفه و از زمان فاضله بدهد و آن وقت را از برای بذل و عطا مقرر دارد مثل روز عید غدیر، و ماه ذی الحجه، به خصوص دهه اول آن یا ماه رمضان، به خصوص دهه آخر آن.
و مروی است که «پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم جوادترین خلق بود و در ماه رمضان مثل باد تند بود که هیچ چیز را نگاه نمی داشت».
چهارم آنکه زکاه و سایر حقوق مالیه واجبه را آشکارا و علانیه بدهد، که آن افضل است از پنهان دادن و آنچه از عطاها که سنت باشد پنهان دادن آن افضل است.
همچنان که حضرت صادق علیه السلام به آن تصریح کرده و فرمودند که «اگر مردی زکاه مال خود را بر دوش کشد و به فقیر رساند، حسن جمیلی است از برای او» و این در وقتی است که از شایبه تشویش ریا مطمئن باشد و آن فقیری که می گیرد از اظهار آن شرم و حیا نکند والا پنهان دادن واجبات هم افضل است.
پنجم آنکه از منت نهادن بر فقیر و ایذای او احتراز کند و عطائی که به کسی نماید از صفحه خاطر محو سازد، تا در دفتر حسناتش ثبت گردد، که اگر از این صفت خبیثه اجتناب نکند صدقه او باطل، و حلیه صحت، عاطل می ماند.
همچنان که حق سبحانه می فرماید که «یا ایها الذین آمنوا لا تبطلوا صدقاتکم بالمن و الاذی» یعنی «ای مومنان باطل مسازید صدقات خود را به منت نهادن و آزار دادن» و از سید انام مروی است که «کسی که با برادر مومن خود نیکی کند و بر او منت نهد خدای عمل او را از درجه اعتبار ساقط سازد و او را بر گناه خود بگیرد و سعی او را نپذیرد».
و منت نهادن، این است که همچنین داند که به آن فقیر احسانی نموده و علامت ظاهری آن، این است که در نزد مردم زبان به اظهار آن گشاید و آن را نقل کند، و از آن راه، از فقیر چشمداشت ثنا و تعظیم و فرمانبرداری داشته باشد.
و علامت باطنی آن، این است که بعد از عطا، از آن فقیر خلاف ادبی یا خیانتی نسبت به آن شخص واقع شود استبعاد نماید، زیادتر از آنچه پیش از عطا استبعاد می نمود.
و ایذا آن است که او را سرزنش و ملامت کند و پرده او را بدرد و رو به او ترش نماید و او را خفیف کند و از مجالست آن عار داشته باشد و خود را عالی تر از او داند و کسی که مبتلا به این مرض باشد باید خود را از آن خلاص سازد.
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: کسی که در راه خدا انفاق میکند، باید نکات مهمی را رعایت کند. اول، زمانی که تصمیم به کمک مالی میگیرد، باید به سرعت عمل کند و از وسوسههای شیطانی دوری کند. دوم، باید قبل از اینکه نیازمندی درخواست کند، به او کمک کند تا آبروی او حفظ شود. سوم، صدقات خود را در زمانهای مناسب و مبارک مانند عید غدیر یا ماه رمضان بدهد. چهارم، زکات و حقوق واجب را به طور علنی پرداخت کند و لااقل از شایبه ریا دوری کند. پنجم، باید از منت نهادن و آزار دادن فقیر اجتناب کند، زیرا این کار باعث باطل شدن صدقه میشود. در نهایت، نیکی باید بدون توقع و با خلوص نیت انجام شود تا اثر مثبت آن در زندگی فرد همواره باقی بماند.
هوش مصنوعی: کسی که در راه خدا بخواهد مالی را خرج کند، باید بداند که این کار دارای چندین آداب و قوانین است.
هوش مصنوعی: زمانی که در دلش تصمیم میگیرد که مالی را در راه خدا انفاق کند و این نیت را میکند، باید بداند که شیطان از این موضوع غافل شده و فرشتهای به دل او توجه کرده است. بنابراین، باید این فرصت را غنیمت بشمارد و به زودی اقدام کند، چرا که تأخیر میتواند عواقب و مشکلات زیادی را به همراه داشته باشد.
هوش مصنوعی: در صورتی که متوجه نیاز کسی شدید یا حدس زدید که او به کمک نیاز دارد، بهتر است قبل از این که او درخواست کند، به او کمک کنید و از آبرو و حرمت او جلوگیری کنید که مجبور به سوال کردن شود. زیرا زمانی که او مجبور به سوال میشود، هر کمکی که ارائه میدهید، به گونهای به قیمت آبرویی است که از او گرفتهاید و این کار احسان کامل محسوب نمیشود.
هوش مصنوعی: حضرت علی (ع) برای فردی که به او امید داشت، هدیهای فرستاد. آن مرد هرگز از کسی چیزی نمیخواست و نه از آن حضرت و نه از دیگران. فردی به حضرت گفت که این مرد هرگز از شما سوال نکرده و آنچه فرستادید هم برای او کافی بوده است. حضرت فرمود که خداوند افراد مانند تو را در میان مومنین زیاد نکند. من انعام میکنم و تو دریغ میکنی؟ اگر من به کسی که به من امید دارد، عطا نکنم مگر بعد از اینکه از او سئوال کند، در واقع فقط بهای آنچه را که از او گرفتهام، دادهام، زیرا او خود را در معرض این قرار داده که آبروی خودش را در برابر خداوند به خطر بیندازد.
هوش مصنوعی: سوم اینکه بهتر است انسان صدقاتش را در زمانهای با فضیلت و شریف انجام دهد و این زمانها را برای بخشش و اعطا مشخص کند، مانند روز عید غدیر، ماه ذی الحجه، به ویژه دهه اول آن، یا ماه رمضان، به ویژه دهه آخر آن.
هوش مصنوعی: پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم سخاوتمندترین انسانها بود و در ماه رمضان همچون باد تندی عمل میکرد که هیچ چیزی را بیجواب نمیگذاشت.
هوش مصنوعی: چهارم اینکه زکات و دیگر حقوق مالی که واجب هستند را بهصورت آشکار و علنی پرداخت کند، زیرا این کار از پنهان کردن آنها بهتر است. همچنین، در مورد عطاهایی که بهعنوان سنت مطرح هستند، پنهان کردن آنها بهتر است.
هوش مصنوعی: حضرت صادق علیه السلام فرمودهاند که اگر کسی زکات مال خود را به دوش بگذارد و به فقیر برساند، این عمل برای او کار نیکویی است، به شرطی که از احساس ریا اطمینان داشته باشد و همچنین آن فقیر هم در دریافت زکات دچار شرم و حیا نشود. در غیر این صورت، بهتر است که واجبات به صورت پنهانی ادا شوند.
هوش مصنوعی: پنجمین نکته این است که باید از منت گذاشتن بر فقرا و آزار دادن آنها دوری کرد و هر هدیه یا کمک مالی که به کسی میدهید را از یاد ببرید تا در کارنامه نیکیهای شما ثبت شود. زیرا اگر از این ویژگی منفی پرهیز نکنید، صدقهتان باطل خواهد شد و هیچ ثمری نخواهد داشت.
هوش مصنوعی: خداوند متعال میفرماید که ای مومنان، صدقات خود را با منت و آزار باطل نکنید. همچنین از پیامبر اکرم روایت شده است که اگر کسی با برادر مومن خود نیکی کند و بر او منت بگذارد، خداوند آن عمل را از اعتبار ساقط کرده و او را به خاطر این عمل مورد بازخواست قرار میدهد و تلاش او را مورد پذیرش قرار نخواهد داد.
هوش مصنوعی: منت نهادن به این معناست که فرد بداند که به یک فقیر کمک کرده و این موضوع را به دیگران بگوید. او به این طریق انتظار دارد که فقیر از او قدردانی کند و نسبت به او احترام و اطاعت داشته باشد.
هوش مصنوعی: علامت واقعی این موضوع این است که بعد از اینکه به یک فقیر کمک میشود، اگر او بخواهد نسبت به آن فردی که به او کمک کرده، رفتار ناپسند یا خیانتآمیزی داشته باشد، این نشاندهنده این است که او بیاحترامی بیشتری نسبت به آن فرد دارد نسبت به زمانی که هنوز به او کمک نشده بود.
هوش مصنوعی: و این به معنای آن است که کسی را نکوهش و سرزنش کرده، به او بیاحترامی کند و با چهرهای عبوس به او نگاه کند و او را خوار و کوچک بشمارد. همچنین از نشست و برخاست با او استنکاف ورزد و خود را از او برتر بداند. فردی که دچار چنین رفتاری است، باید تلاش کند تا خود را از این مشکل رهایی بخشد.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیهای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.