یا رجلا حصیده مجبنه و مبخله
لیس یلذک الهوی لیس لفیک حوصله
معتمد الهوی معی مستندی و سیدی
لا کرجاک ضایع یطلبه به غربله
ای گله بیش کرده تو سیر نگشتی از گله
چون بکری است این دکان چاره نباشد از غله
حج پیاده میروی تا سر حاجیان شوی
جامه چرا دری اگر شد کف پات آبله
از پی نیم آبله شرم نیایدت که تو
هر قدمی درافکنی غلغله ای به قافله
کشتی نفس آدمی لنگری است و سست رو
زین دریا بنگذرد بی ز کشاکش و خله
گر نبدی چنین چرا جهد و جهاد آمدی
صوم و صلات و شب روی حج و مناسک و چله
صبر سوی نران رود نوحه سوی زنان رود
گردن اسب شاه را ننگ بود ز زنگله
خوش به میان صف درآ تنگ میا و دلگشا
هست ز تنگ آمدن بانگ گلوی بلبله
خاص احد چه غم خورد از بد و نیک عام خس
کوه احد چه برتپد از سر سیل و زلزله
دل مطپان به خیر و شر جانب غیب درنگر
کلکله ملایکه روح میان کلکله
عزت زر بود اگر محنت او شود شرر
هیبت و بیم شیر دان بستن او به سلسله
کم نشود انار اگر بهر شراب بفشری
بهر فضیلتی بود کوفتگی آمله
حامله است تن ز جان درد زه است رنج تن
آمدن جنین بود درد و عذاب حامله
تلخی باده را مبین عشرت مستیان نگر
محنت حامله مبین بنگر امید قابله
هست بلادر این ستم پیش بلا و پس دری
هست سر محاسبه جبر و پیش مقابله
زر به کسی به قرض ده کش بود آسیا و رز
با خلجی و مفلسی هیچ مکن معامله
نه فلک چو آسیا ملک کیست غیر حق
باغ و چراگه زمین پر ز شبان و از گله
قرض بدو ده ای پسر نفس و نفس زر و درم
گنج و گهر ستان از او از پی فرض و نافله
لب بگشاد ناطقی تا که بیان این کند
کان زر او است و نقد او فکرت خلق ناقله
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به مسائلی چون عشق، جهاد، دین، و تجربیات انسانی اشاره دارد. شاعر ابتدا به ناتوانی برخی افراد در توجه به عشق و جذابیتهای آن اشاره میکند و به پیروزی بر خواستههای نفسانی تأکید میکند. سپس، او بر اهمیت تحمل درد و رنج در زندگی تأکید دارد و توضیح میدهد که زندگی پر از زحمت است، اما این دردها بخشی از تجربه انسانی هستند.
شاعر همچنین به کنشها و مناسک دینی اشاره میکند و میگوید که باید به نیت و عامل درونی خود توجه کنیم، نه صرفاً به ظواهر. وی قضاوت بر اساس معیارهای ظاهری را نقد کرده و به بالندگی روح انسان پرداخته است.
در خاتمه، او بر ارزش زر و مادیات به عنوان ابزاری برای رسیدن به خداوند و معانی عمیقتر زندگی تأکید میکند و توصیه میکند که انسانها باید به درون خود نگاه کنند و از مادیات دوری گزینند.
هوش مصنوعی: ای مردی که دیگر توان و جراتی نداری، و بخیلی که عشق را نمیچشاند. در تو تاب و حوصلهای برای این عشق نیست.
هوش مصنوعی: در اینجا شاعر به عشق و محبت اشاره میکند و از معشوقهای سخن میگوید که اعتماد و امید اوست. همچنین، ابراز احساسات میکند که در کنار او، به هیچ چیز دیگری نیاز ندارد و احساساتش را در میان همه چیزهایی که ممکن است باعث سردرگمی شوند، گم نمیکند. به نوعی، او به اهمیت و آرامشی که عشق به او میدهد، اشاره دارد.
هوش مصنوعی: ای گله، تو که سیر نشدهای از گله، به همین خاطر مثل یک بکر در این دکان، چارهای جز غله نخواهی داشت.
هوش مصنوعی: اگر میخواهی به مقام و مرتبهی حاجیان برسی و خود را به آنها برسانی، باید به سختی و زحمت خود را به این سفر برسانی. پس چه باکی اگر در این راه پاهایت زخم و آسب ببیند؟ این زخمها نشانهی تلاش و پایمردی توست.
هوش مصنوعی: وقتی تو از نیمه راه رد میشوی، شرمنده نشو که هر قدمی که برمیداری، هیاهویی ایجاد میکند و باعث توجه دیگران میشود.
هوش مصنوعی: کشتی نفس انسان مانند لنگری است و ضعیف میباشد. بنابراین، از این دریا عبور میکند بدون هیچ تلاطم و تکان.
هوش مصنوعی: اگر هیچیک از اینها برای تو ارزشمند نبود، پس چرا به این همه زحمت و تلاش پرداختهای، چه معنا دارد عبادتها و مناسک را انجام دهی؟
هوش مصنوعی: صبر از مردان دور میشود و نوحهخوانی به سوی زنان میرود. گردن اسب شاه برای زنگولهاش ننگ دارد.
هوش مصنوعی: به صف خوشیها بپیوند و از دلتنگی دوری کن، زیرا غم و تنگدلی صدای بلبل را به واسطه موانع از بین میبرد.
هوش مصنوعی: مخصوص خداوند، نسبت به خوبی و بدی دیگران نگران نیست. کوه احد با وجود طوفان و زلزله، هیچ تغییری نمیکند و آرام میماند.
هوش مصنوعی: دل نگذار به خوبی یا بدی، بلکه به امور پنهان و ناخودآگاه توجه کن. زیرا در میان این امور، روح و فرشتگان در حال فعالیت هستند.
هوش مصنوعی: اگرچه طلا با ارزش و محترم است، اما اگر بر اثر زحمت و دردسر به شعلهای تبدیل شود، این اعتبار و شکوهش از بین میرود. همچنین، شیر به دلیل قدرت و ترسناک بودنش، به نوعی به زنجیری بسته میشود.
هوش مصنوعی: اگر انار را برای درست کردن شراب فشار دهی، از ارزش آن کاسته نمیشود. هر فضیلتی در این کار به نوعی آسیبپذیری هم نیاز دارد.
هوش مصنوعی: تن انسان به سبب وجود جان و زندگی در آن دچار رنج و عذاب میشود، مانند زنی که حامله است و درد و زحمتهای دوران حاملگی را تجربه میکند. به عبارتی، وجود زندگی در بدن انسان باعث بروز مشکلات و سختیها میگردد که شبیه به درد و عذابی است که یک حامله در انتظار تولد فرزندش متحمل میشود.
هوش مصنوعی: به تلخی شراب توجه نکن، بلکه به شادی و خوشی مستها نگاه کن. به درد و مشکلات زنان باردار فکر نکن، بلکه به امید و شادیای که زائوها به ارمغان میآورند توجه کن.
هوش مصنوعی: در اینجا سخن از نابرابری و ظلم است که انسان را در برابر مشکلات قرار میدهد. در باطن هر مصیبت و ناکامی، موضوعی برای تفکر و تحلیل وجود دارد که میتواند انسان را به درک عمیقتری از زندگی و مقابله با چالشها برساند.
هوش مصنوعی: به کسی قرض نده که گرفتار مشکلات اقتصادی است، چراکه هیچ معاملهای با او نکن.
هوش مصنوعی: این بیت به این معنی است که آسمان مانند آسیاب، مال کسی نیست و تنها حق است که مالک این دنیا محسوب میشود. زمین پر از شبان و گله است و زندگی در آن جاری است.
هوش مصنوعی: ای پسر، از نفس خود بهرهبرداری کن و از آن داراییها و ارزشهای قیمتی که در اختیار داری، کسب کن؛ همچنین از آن در راه عملهای واجب و مستحب استفاده کن.
هوش مصنوعی: یک گوینده سخن را آغاز کرد تا بگوید که طلا و ارزش واقعی او، اندیشه و تفکر انسانهاست که آن را حمل میکند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
میخواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
دوش چو کرد آسمان افسر زر ز سر یله
ساخت ز ماه و اختران یاره و عقد و مرسله
شکل فلک خراس شد مهر چو دانه آس شد
عقده راس داس شد از پی کشت سنبله
طرف جبین نموده ماه از طرف بساط شاه
[...]
آمد یار و بر کفش جام میی چو مشعله
گفت بیا حریف شو گفتم آمدم هله
جام میی که تابشش جان ببرد ز مشتری
چرخ زند ز بوی او بر سر چرخ سنبله
کوه از او سبک شده مغز از او گران شده
[...]
دوش چو کرد آسمان افسر زر ز سر یله
ساخت ز ماه و اختران یاره و عقد و مرسله
شکل فلک خراش شد مهر چو دانه آس شد
عقده راس داس شد از پی کشت سنبله
طرف جیبن نمود ماه از طرف بساط شاه
[...]
باز فکند در چمن، بلبل مست غلغله
گشت ز جنبش صبا دختر شاخ حامله
عطرفروش باغ را لحظه به لحظه میرسد
از ره صبح کاروان از در غیب قافله
مست شده است گوییا کز سر ذوق مینهد
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیهای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.