ماه روزه گشت در عهد عمر
بر سر کوهی دویدند آن نفر
تا هلال روزه را گیرند فال
آن یکی گفت ای عمر اینک هلال
چون عمر بر آسمان مه را ندید
گفت کین مه از خیال تو دمید
ورنه من بیناترم افلاک را
چون نمی‌بینم هلال پاک را
گفت تر کن دست و بر ابرو بمال
آنگهان تو در نگر سوی هلال
چونکه او تر کرد ابرو، مه ندید
گفت ای شه نیست مه شد ناپدید
گفت آری موی ابرو شد کمان
سوی تو افکند تیری از گمان
چون یکی مو کژ شد، او را راه زد
تا به‌دعوی لاف‌ِ دید‌ِ ماه زد
موی کژ چون پردهٔ گردون بود
چون همه اجزات کژ شد، چون بوَد؟
راست کن اجزات را از راستان
سر مکش ای راست‌رو ز آن آستان
هم ترازو را ترازو راست کرد
هم ترازو را ترازو کاست کرد
هر که با ناراستان همسنگ شد
در کمی افتاد و عقلش دنگ شد
رو اشداء علی‌الکفار باش
خاک بر دلداری اغیار پاش
بر سر اغیار چون شمشیر باش
هین مکن روباه‌بازی شیر باش
تا ز غیرت از تو یاران نسکلند
زانکه آن خاران عدو این گلند
آتش اندر زن به گرگان چون سپند
زانکه آن گرگان عدو یوسفند
«جان بابا» گویدت ابلیس هین
تا به دَم بفریبدت دیو لعین
این چنین تلبیس با بابات کرد
آدمی را این سیه‌رخ مات کرد
بر سر شطرنجْ چُست است این غراب
تو مبین بازی به چشم نیم‌خواب
زانکه فرزین‌بندها داند بسی
که بگیرد در گلویت چون خسی
در گلو ماند خس او سال‌ها
چیست آن خس، مِهر جاه و مال‌ها
مال خس باشد چو هست ای بی‌ثبات
در گلویت مانع آب حیات
گر برد مالت عدوی پر فنی
رهزنی را برده باشد رهزنی
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این متن به ماجرای روزه و تعلق خاطر به دیدن هلال ماه در زمان خلافت عمر می‌پردازد. در این داستان، گروهی به سراغ هلال ماه می‌روند و عمر نمی‌تواند آن را ببیند. او به یکی از همراهانش می‌گوید که آنچه او می‌بیند فقط خیال است و واقعیت ندارد. همچنین، اشاره می‌شود که وقتی ابرو را تر کنند و به هلال نگاه کنند، آن را نمی‌بینند؛ عمر نتیجه می‌گیرد که اگر اجزای ناهموار در کار باشد، درک درست نظرات ممکن نیست.
در ادامه، شاعر به مسائلی مانند کوشش برای راست و درست بودن در زندگی، حفظ اصول و دوری از فریب و نیرنگ اشاره می‌کند. او به عدم اعتماد به دشمنان و دقت در رفتار می‌پردازد و هشدار میدهد که فریب‌ها و نیرنگ‌ها می‌توانند انسان را گمراه کنند و او باید مانند شیر قدرتمند باشد و نه مانند روباه زیرک. در نهایت، نصیحت می‌شود که انسانها باید در انتخاب راه و هدف خود دقت کنند و از مال و جاه دنیا به عنوان مانع‌های زندگی خود دوری گزینند.
در زمان خلافت عمر، ماه رمضان به پایان رسید، گروهی بر بالای کوهی به تماشای هلال ماه نو رفتند.
به این خاطر که هلال ماه را سبب فال خیر و پایان ماه رمضان بشمارند. یکی گفت «ای عمر، هلال ماه پیدا شد.»
چون عمر در آسمان هیچ نشانی از ماه ندید، گفت که این ماه تنها از خیال تو بوجود آمده است.
چرا که برتری من موجب است که آسمان هارا بهتر ببینم. چطور است که هلال ماه نو را نمی‌بینم؟
عمر به وی گفت انگشتت را تر کن و به ابرویت بکش. سپس به هلال ماه نگاه کن.
وقتی ابرویش را تر کرد، دیگر ماه را ندید. گفت ای شاه(عمر) ماه ناپدید شد.
عمر گفت: آری موی ابروی تو روبروی چشمت کمان شده بود و باعث شک تو به دیدن ماه نو شد.
هنگامی که یک نخ مو کج شد، او هدفش را گم کرد و به همین خاطر به اشتباه گفت ماه را دیده.
هوش مصنوعی: موی نامنظم او مانند پرده‌ای از آسمان است. وقتی همه چیز در هم و برهم شد، او چگونه خواهد بود؟
هوش مصنوعی: اجزای وجودت را درست و منظم کن و از راه درست منحرف نشو. ای کسی که در مسیر راست و درست گام برمی‌داری، از آن درگاه دور نشو.
هوش مصنوعی: ترازو هم وزن را به درستی اندازه‌گیری کرد و هم وزن را کمتر از آنچه که بود نشان داد.
هوش مصنوعی: هر کسی که با انسان‌های بد و ناپسند هم‌نشین شود، از ارزش و عقلش کاسته می‌شود و دچار مشکلاتی می‌گردد.
هوش مصنوعی: با شدت و قاطعیت در مقابل کافران برخورد کن و زینت زندگی‌ات را بر سر دوستی‌های بی‌پایه نریز.
هوش مصنوعی: در مقابل دیگران مانند شمشیر قوی و مصمم باش، به هیچ وجه مانند روباه نیرنگ باز نباش.
هوش مصنوعی: به خاطر غیرت تو، دوستانت از بین نمی‌روند، زیرا دشمنان این گل‌ها هستند.
هوش مصنوعی: آتش را در قلب گرگان به مانند آتش زدن اسپند روشن کن، چون این گرگان دشمن یوسف هستند.
هوش مصنوعی: این عبارت به ما هشدار میدهد که در زمان خطر و وسوسه‌های شیطانی، ممکن است موجودی شرور، به شیوه‌ای فریبنده و مکارانه سعی کند ما را به سمت خود بکشاند و دعوت به کارهایی کند که برای ما ضرر دارد.
هوش مصنوعی: یک نفر با ترفندها و نیرنگ‌هایی که دارد، به قدری شخصیت و رفتارهای پسر تو را تحت تأثیر قرار میدهد که او را به شدت دچار سردرگمی و حیرت می‌کند.
هوش مصنوعی: بر روی صفحه شطرنج، این کلاغ چابک است، اما تو فریب نخور و بازی را با چشمان خواب‌آلود تماشا نکن.
هوش مصنوعی: چون فرزین و دانا می‌تواند در سختی‌ها و در تنگناها به آسانی بر تو تسلط یابد، تو همچون خس و گیاهی در زندان او خواهی بود.
هوش مصنوعی: سالیان دراز است که حسرت و آرزوی مال و مقام در دل انسان باقی می‌ماند. این حسرت مانند علفی در گلو مانده و رها نمی‌شود.
هوش مصنوعی: اموال و دارایی‌ها به مانند خسی هستند که در دستان تو وجود ندارد، ای ناپایدار! مانند گلی که در گلویت مانع جاری شدن آب زندگی است.
اگر دشمنی پر حیله، مالت را برده باشد، یک دزد، دزدی دیگر را برده و شرّ یک دزد و راهزن را از تو کم کرده است.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
می‌خواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۱۴ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.